Alfavita Newsroom Αφορμή για αυτές τις σκέψεις μου έδωσε η είδηση που έκανε τον γύρο του διαδικτύου, σχετικά με ένα μαθητή του 50ου Λυκείου Αθηνών, ο οποίος έπιασε 19.219 μόρια στις Πανελλήνιες Εξετάσεις. Το σημαντικό, βεβαίως, στην είδηση αυτή δεν είναι η βαθμολογία του μαθητή αλλά η οργή που κρύβει στα λόγια του για το δημόσιο σχολείο, δίνοντας ευκαιρία στην αρθρογράφο να το χαρακτηρίσει «για γέλια και για κλάματα».
Η απογοήτευσή του προέρχεται από «τη λειτουργία του δημόσιου τομέα, το επίπεδο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το κόμπλεξ πολλών καθηγητών και για τον τρόπο που σε αυτή τη χώρα αναδεικνύονται πάντα οι ανίκανοι», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Πιο κάτω συνεχίζει: «Τι είναι αυτό που ο Σωτήρης Βαζίμας πήρε μαζί του, εγκαταλείποντας τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση; ‘Την απαράδεκτη συμπεριφορά πολλών καθηγητών. Να φανταστείς, δεν πέρασα καν από το σχολείο να μάθω τα αποτελέσματα. Από άποψη. Επειδή βαθιά μέσα μου θεωρώ ότι την προσωπική μου επιτυχία την οφείλω στο φροντιστήριο και μόνο’». Το αποκορύφωμα της οργής του έρχεται όταν αναλογίζεται ότι τον κούρασε περισσότερο το να πηγαίνει τσάμπα επτά ώρες στο σχολείο κάθε μέρα, μόνο και μόνο για να μην πάρει απουσίες. Αυτό είναι που πήρε από το δημόσιο σχολείο!
Είναι ένα θέμα που έρχεται στα αυτιά μας συνεχώς αλλά συνήθως αποφεύγουμε να το ακούσουμε. Οι μαθητές έρχονται στο σχολείο μόνο και μόνο για να μην μείνουν από απουσίες. Για τα υπόλοιπα υπάρχει το φροντιστήριο!
Όσοι έχουμε διδάξει σε Γ΄ Λυκείου σίγουρα έχουμε ανάλογες εμπειρίες. Όχι μόνο στα μαθήματα που δεν εξετάζονται πανελλαδικά αλλά ακόμη και σε μαθήματα κατεύθυνσης, όπου θεωρητικά οι μαθητές θα έπρεπε να δείχνουν μεγαλύτερη προσοχή. Αντ’ αυτού, είναι συχνό το φαινόμενο μαθητές με αξιώσεις να κάνουν «κοπάνα» από το σχολείο μόνο και μόνο για να «κερδίσουν» κάποιες ώρες φροντιστηρίου.
Πέρα από όποιες ψυχολογικού τύπου αναζητήσεις, όπως «ποια είναι η αποστολή του σχολείου και του εκπαιδευτικού;», «τι ρόλο παίζουμε στην παιδεία;» κ.τ.τ., ανεγείρονται πολύ σοβαρά ερωτήματα γύρω από το θέμα. Άραγε, για να πετύχει ένας μαθητής τον στόχο του (που εκ προοιμίου η κοινή γνώμη θεωρεί ότι είναι η είσοδος σε πανεπιστημιακές σχολές μεγάλης ζήτησης), πρέπει ο γονιός του να «επενδύει ένα τεράστιο χρηματικό κεφάλαιο και δεν γνωρίζει αν θα κάνει απόσβεση», σύμφωνα με τον συγκεκριμένο μαθητή; Επίσης, αν αυτή είναι η πραγματικότητα, ποια είναι η μοίρα των μαθητών που αδυνατούν να «επενδύσουν» τα απαραίτητα κονδύλια, που δεν είναι και ευκαταφρόνητα; Αποκλείονται με τον τρόπο αυτό από την επιτυχία στις σχολές που επιθυμούν; Μήπως έτσι ανατρέπεται συνολικά το μοντέλο της δωρεάν δημόσιας εκπαίδευσης, το οποίο αποτελεί κατάκτηση της δημοκρατίας, και επιστρέφει η κοινωνία σε παλαιότερες εποχές, όταν μορφωνόταν μόνο όποιος είχε τις δυνατότητες να προσλάβει παιδαγωγό; Αυτό, όμως, δεν δημιουργεί σημαντικές ταξικές διαφοροποιήσεις, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της επιστήμης σε μια ανώτερη τάξη, η οποία μπορεί να την κατακτήσει λόγω του πλούτου της; Άρα η κατάληξη του ταξιδιού μας στο παρελθόν βρίσκεται κάπου στις εποχές και στις κοινωνίες, στις οποίες η γνώση ήταν αποκλεισμένη για τους πολλούς και βρισκόταν στα χέρια κάποιων ιεραρχικά ανώτερων ανθρώπων, «σοφών», «μάγων», «ιερέων» και των απογόνων τους;
Εύκολα κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι σε ταξικά διαμορφωμένες κοινωνίες πάντοτε ισχύουν παρόμοιες καταστάσεις. Η ελληνική κοινωνία δεν είναι πλέον όπως ήταν πριν από τριάντα και πενήντα χρόνια, όταν η πλειοψηφία των φοιτητών στα πανεπιστήμια προερχόταν από εργατικές και αγροτικές οικογένειες. Σήμερα για να έχει κάποιος αξιώσεις για επιτυχία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, πρέπει να «επενδύσει ένα τεράστιο χρηματικό κεφάλαιο», άρα πρέπει να μεταβληθεί από μαθητής σε επενδυτή! Να εισαχθεί συνειδητά από νωρίς στο κεφαλαιοκρατικό εκπαιδευτικό σύστημα, να μάθει επαρκώς τους κανόνες στο χρηματιστήριο της γνώσης, με σωστό επενδυτικό πρόγραμμα, ώστε να αποκομίσει το μέγιστο κέρδος.
Και στην πορεία αυτή, κάθε τέτοιου είδους μαθητής απαιτεί από το δημόσιο σχολείο να μην του σταθεί εμπόδιο στα επενδυτικά του όνειρα. Να μην χρειάζεται να παρουσιάζεται στο σχολείο στις ώρες των μαθημάτων, να μη μένει από απουσίες, να μη συμμετέχει σε εκδρομές, σε γιορτές και άλλες σχολικές δραστηριότητες μη επενδυτικού χαρακτήρα. Δεν είναι δυνατόν να απασχολείται το μυαλό ενός επενδυτή με τόσο ταπεινά θέματα, όπως είναι τα μαθήματα του δημόσιου σχολείου. Ούτε είναι σωστό να ταλαιπωρείται ένας επενδυτής από την απαίτηση του σχολείου να κρίνεται για την ενδοσχολική του απόδοση και να βαθμολογείται με βαθμούς που δεν αγγίζουν το 20, άντε το λιγότερο 19,9!
Ευτυχώς, υπάρχουν και άλλου είδους επενδυτές. Αυτοί που αγωνίστηκαν να μορφωθούν παρακολουθώντας μόνο τα μαθήματα του σχολείου, κυρίως από άποψη και όχι από ανάγκη. Στην εκπαιδευτική μου σταδιοδρομία είχα αρκετούς τέτοιους μαθητές, οι οποίοι αξιοποίησαν στο έπακρο την παρουσία τους στις τάξεις και επένδυσαν όχι σε χρηματικά ποσά αλλά σε προσπάθεια και αγώνα να πετύχουν χωρίς να χάνουν τον χρόνο τους σε φροντιστήρια. Πέρυσι αναφέρθηκαν οι μαθητές Γιώργος Βαμβακάς και Γιάννης Ασμάνης, που πέρασαν στο Πολυτεχνείο με 19,8 χωρίς να έχουν πάει ούτε μια μέρα φροντιστήριο. Το ίδιο συνέβη και με τον Δημήτρη Αλετρά, τον νικητή του χρυσού μεταλλίου στην Μαθηματική Ολυμπιάδα, που έφτασε σχεδόν στο 19,5 στις πανελλαδικές εξετάσεις, χωρίς να έχει πάει κι αυτός φροντιστήριο. Θα μπορούσα να αναφέρω χιλιάδες ακόμη παρόμοιες περιπτώσεις μαθητών, οι οποίοι πέτυχαν στις εξετάσεις με κύριο εφόδιο την προσωπική προσπάθεια, το διάβασμα, την προσοχή στο μάθημα και γενικά την επιμελή μαθητική στάση σε όλη την σχολική ζωή τους. Ίσως το παράδειγμά τους προβληματίσει τον πρώην μαθητή του 50ου Λυκείου της Αθήνας, αφού όλοι αυτοί πέτυχαν πολύ υψηλότερη βαθμολογία από τον ίδιο, παρόλο που στηρίχτηκαν μόνο στην δουλειά στο σχολείο και δεν επένδυσαν σε φροντιστήρια ή ιδιαίτερα.
Έχω, επίσης, γνωρίσει και πάμπολλους συναδέλφους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι δίνουν τον εαυτό τους στη διδασκαλία, αγωνιζόμενοι να βοηθήσουν τους μαθητές να κερδίσουν τη μόρφωση εντός των τάξεων του δημόσιου σχολείου. Η διδασκαλία τους αλλά και η προσωπική τους αφοσίωση είναι, κατά την αποτίμηση των μαθητών τους, σε τέτοιο βαθμό αποτελεσματικές, ώστε καθιστούν άχρηστη οποιαδήποτε έξωθεν παραπαιδεία. Το αποθαρρυντικό, όμως, είναι ότι στα μάτια των μαθητών που έχουν μεταβληθεί σε επενδυτές, οποιαδήποτε προσπάθεια των εκπαιδευτικών τους, οποιοσδήποτε αγώνας για προσφορά παιδείας, βρίσκονται εκτός του οπτικού τους πεδίου, αφού η στόχευση αφορά μόνο στο φροντιστήριο και την δουλειά που γίνεται εκεί.
Αξίζει να προβληματιστούμε τι θα συνέβαινε αν οι μαθητές-επενδυτές απαλλάσσονταν από την πίεση των φροντιστηρίων, αν μπορούσαν να ζήσουν αληθινά την σχολική τους ζωή και όχι απλώς να σπαταλούν τον χρόνο τους στο σχολείο μόνο και μόνο για να μη μείνουν από απουσίες. Εκτός από το ότι θα απαλλάσσονταν οι γονείς από τις ανάλογες οικονομικές επιβαρύνσεις, είναι βέβαιο ότι οι μαθητές θα επωφελούνταν από την παρουσία εμπείρων εκπαιδευτικών, οι οποίοι λειτουργούν όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, και θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν καλύτερα στην προσωπική τους μελέτη. Ταυτόχρονα θα δινόταν και το κατάλληλο κίνητρο για όλους τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς να προσφέρουν κι αυτοί όσο το δυνατόν περισσότερο, αφού το έργο τους θα έχει σημασία για τους μαθητές τους. Αντίθετα, όσο οι μαθητές αποξενώνονται από την τάξη, τόσο θα πολλαπλασιάζονται και οι εκπαιδευτικοί που θα θεωρούν ανούσια την δουλειά που επιτελούν και θα αποστασιοποιούνται κι αυτοί με τη σειρά τους από την εκπαιδευτική διαδικασία.
Στο τέλος άφησα ίσως το πιο σημαντικό. Το άρθρο που έγινε αφορμή να αναπτύξει ένας μαθητής την οργή του για το σχολείο κλείνει με αποκαλυπτικό τρόπο. Γράφει με επιφανειακά «αθώο» τρόπο: «Ευχαριστούμε τα φροντιστήρια ‘….’ Για τη συνδρομή τους στην επικοινωνία μας με τον αριστούχο». Δεν αναφέρω το φροντιστήριο για να μην προβώ κι εγώ σε γκρίζα διαφήμιση. Ίσως, όμως, γι’ αυτό και να γράφτηκε. Ίσως και γι’ αυτό να περιγράφει με τόσο μελανά χρώματα το δημόσιο σχολείο!
Γεώργιος Β. Τσούπρας
Δρ. Θεολογίας
Καθηγητής στο 1ο ΓΕΛ Ελευσίνας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
