Alfavita Newsroom ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τις Βιωματικές Δράσεις Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος 2015-2016
Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξη 37/07-07-2015 του Δ.Σ.) σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες για την εφαρμογή των Βιωματικών Δράσεων στις Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεις του Ημερήσιου και του Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος 2015-2016.
Διευκρινίζονται τα εξής:
- Στην Α΄ τάξη υλοποιούνται θέματα του διδακτικού αντικειμένου «Σχολική και Κοινωνική Ζωή (ΣΚΖ)».
- Στη Β΄ τάξη υλοποιούνται θέματα των διδακτικών αντικειμένων «Φύση και Άσκηση» και «Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης»
- Στην Γ΄ τάξη υλοποιούνται θέματα των διδακτικών αντικειμένων «Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός», «Τοπική Ιστορία» και «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη».
1. Φύση και Σκοπός των Βιωματικών Δράσεων
Οι Βιωματικές Δράσεις, ως εκπαιδευτική καινοτομία, αποτελούν διακριτή μονάδα του Προγράμματος Σπουδών και του Ωρολογίου Προγράμματος και κινούνται στην ίδια παιδαγωγική φιλοσοφία με τις Ερευνητικές Εργασίες του Λυκείου, η οποία προωθεί τη βιωματική, συνεργατική και διερευνητική μάθηση. Σκοπός των Βιωματικών Δράσεων είναι, να βοηθήσουν τους μαθητές, μέσα από την ενεργοποίησή τους, (α) να αναπτύξουν τις αναγκαίες στάσεις και κοινωνικές, (μετα-)γνωστικές, αυτο-γνωσιακές, κιναισθητικές και μεθοδολογικές ικανότητες που απαιτεί η αυτορρυθμιζόμενη μάθηση ("μαθαίνω πώς να μαθαίνω"), (β) να αξιοποιούν παλιές και νέες, προσωπικές και διαμεσολαβημένες εμπειρίες, για να κατανοούν σε βάθος τα θέματα που μελετούν, (γ) να αξιοποιούν τις νέες στάσεις, γνώσεις και ικανότητες, για να κάνουν στοχευμένες βελτιωτικές παρεμβάσεις στο προσωπικό τους πεδίο (στην αυτο-εκτίμηση, στις επιλογές και στη συμπεριφορά τους ως ατόμων, ως μελών τοπικών κοινοτήτων και ως υπεύθυνων πολιτών) και στα πεδία του, άμεσου και ευρύτερου, κοινωνικού, φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και (δ) να συναρτούν τις μαθησιακές τους εμπειρίες με συναισθήματα δημιουργικότητας, χαράς και απόλαυσης.
2. Συμμετοχή των ειδικοτήτων στην εποπτεία και την καθοδήγηση των Βιωματικών Δράσεων
Στην ενότητα των Βιωματικών Δράσεων το Ωρολόγιο Πρόγραμμα για τα Ημερήσια Γυμνάσια (115475/Γ2/21-08-2013 Υ.Α., ΦΕΚ Β΄2121) και τα Εσπερινά (115472/Γ2/21-08-2013 Υ.Α., ΦΕΚ Β΄ 2121) περιλαμβάνει τα παρακάτω έξι (06) επιστημονικά πεδία:
1. Τοπική Ιστορία,
2. Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (Π.Ε.Α.Α),
3. Σχολικό Επαγγελματικό Προσανατολισμό (Σ.Ε.Π.),
4. Φύση και Άσκηση,
5. Πολιτισμό και Δραστηριότητες Τέχνης και
6. Σχολική και Κοινωνική Ζωή (Σ.Κ.Ζ.)
Οι βιωματικές δράσεις εποπτεύονται από έναν εκπαιδευτικό.
Για τη στήριξη των εκπαιδευτικών που αναλαμβάνουν την εποπτεία και καθοδήγηση των Βιωματικών Δράσεων υπάρχει σχετικό υλικό αναρτημένο στο ψηφιακό σχολείο (http://ebooks.edu.gr/2013/course-main.php?course=DSGYM-A119) και θα ακολουθήσουν ενδοσχολικές επιμορφώσεις, στο βαθμό που υπάρχουν ανάγκες και δυνατότητες.
3. Πρόταση και έγκριση θεμάτων - Επιλογή θέματος από τους μαθητές - Ζώνη Βιωματικών Δράσεων και Τμήματα Βιωματικών Δράσεων
Με την έναρξη του σχολικού έτους οι εκπαιδευτικοί ετοιμάζουν και καταθέτουν προτάσεις θεμάτων για τις Βιωματικές Δράσεις. Για το θέμα, το σκοπό, τις δραστηριότητες, τον προγραμματισμό κλπ κάθε Βιωματικής Δράσης οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί υποβάλλουν για έγκριση συνοπτική πρόταση στον Σύμβουλο Παιδαγωγικής Ευθύνης, όπως αναφέρεται παρακάτω.
Οι μαθητές, αφού ενημερωθούν για τα προτεινόμενα θέματα, δηλώνουν το θέμα της πρώτης και της δεύτερης προτίμησής τους. Ο Διευθυντής φροντίζει ώστε οι μαθητές των διαφορετικών αλφαβητικών τμημάτων να ενταχθούν στο τμήμα με το θέμα της βιωματικής δράσης της πρώτης τους επιλογής ή το πολύ στο τμήμα της δεύτερης επιλογής τους.
Για τη διασφάλιση τμημάτων 16-20 μαθητών, που απαιτούν οι διερευνητικής και συνεργατικής φύσης μαθησιακές προσεγγίσεις των Βιωματικών Δράσεων, και για τη διευκόλυνση του προγράμματος λειτουργίας του Γυμνασίου προβλέπεται η καθιέρωση στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα "ζώνης Βιωματικών Δράσεων". Την ώρα της ζώνης παύουν να λειτουργούν τα αλφαβητικά τμήματα και δημιουργούνται στην αρχή του πρώτου τριμήνου τμήματα Βιωματικών Δράσεων 16-20 μαθητών (που προέρχονται από διαφορετικά αλφαβητικά τμήματα), στα οποία οι μαθητές παραμένουν σταθερά κατά τη διάρκεια της χρονιάς, ενώ τα θέματα των Βιωματικών Δράσεων και οι εποπτεύοντες καθηγητές αλλάζουν.
Οι μαθητές κάθε τμήματος χωρίζονται σε ομάδες των 3-4 μελών και συνεργάζονται κατά την υλοποίηση της Βιωματικής Δράσης του πρώτου τριμήνου. Στην έναρξη νέου τριμήνου οι μαθητές ενός τμήματος έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν νέες τετραμελείς ομάδες με διαφορετική σύνθεση μελών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν προβλήματα δυσλειτουργίας μιας ομάδας, που παρουσιάστηκαν στο προηγούμενο τρίμηνο, αλλά και για λόγους ευρύτερης κοινωνικοποίησης των μαθητών.
Ενδεικτικά κατά την εφαρμογή ζώνης, μπορεί να ακολουθηθεί η εξής διαδικασία: Εάν κάποιο θέμα συγκεντρώσει την πρώτη προτίμηση περισσοτέρων από 20 μαθητών, τότε οι πλεονάζοντες προσδιορίζονται με κλήρωση και ανακατανέμονται σε θέμα της δεύτερης προτίμησής τους. Εάν κάποιο θέμα συγκεντρώσει το ενδιαφέρον (ως πρώτη επιλογή) αρκετών μαθητών ώστε να δημιουργηθούν δυο τμήματα (δηλαδή 32 μαθητές), για το συγκεκριμένο θέμα επιλέγονται 20 μαθητές με τη διαδικασία της κλήρωσης και οι υπόλοιποι αντιμετωπίζονται ως πλεονάζοντες που πρέπει να ανακατανεμηθούν στα θέματα της δεύτερης επιλογής τους. Τέλος, εάν ορισμένοι μαθητές επιλέξουν θέματα τα οποία δεν θα καταστεί δυνατό να πραγματοποιηθούν λόγω του ορίου του ελάχιστου αριθμού μαθητών (16 μαθητές ανά θέμα), καλούνται να επιλέξουν μεταξύ των θεμάτων στα οποία δεν έχει καλυφθεί ο μέγιστος αριθμός θέσεων.
Σε περίπτωση μικρών σχολείων με λίγους μαθητές (λιγότερους από 16) προσφέρονται ως επιλογές δύο μόνο θέματα και υλοποιείται μόνο ένα, αυτό που πλειοψηφεί με βάση τις προτιμήσεις των μαθητών.
Σε περίπτωση που η εφαρμογή της ζώνης είναι αδύνατη για πρακτικούς λόγους (π.χ. έλλειψη αιθουσών), μετά την έγκριση του Σχολικού Συμβούλου Παιδαγωγικής Ευθύνης, επιτρέπεται η υλοποίηση των Βιωματικών Δράσεων στο πλαίσιο των αλφαβητικών τμημάτων, οπότε ο αριθμός των μαθητών του τμήματος της Βιωματικής Δράσης είναι ο αριθμός των μαθητών του τμήματος.
Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αναλάβουν την εποπτεία και καθοδήγηση μέχρι δύο Βιωματικών Δράσεων.
4. Κατανομή των έξι επιστημονικών πεδίων στα τρίμηνα των τριών τάξεων του Γυμνασίου.
Με κριτήρια (α) τις δυνατότητες και τις ανάγκες των μαθητών των διαφορετικών τάξεων, (β) τη φύση των έξι επιστημονικών πεδίων που καλύπτουν οι Βιωματικές Δράσεις και (γ) το αν διδάσκονται στο υποχρεωτικό πρόγραμμα ή όχι μαθήματα συναφή με τα επιστημονικά πεδία των Βιωματικών Δράσεων, προβλέπεται η παρακάτω διευθέτηση.
α. Στα δύο πρώτα τρίμηνα της Α΄ τάξης υλοποιούνται θέματα της Σχολικής και Κοινωνικής Ζωής (ΣΚΖ), η οποία δεν έχει συναφή διδασκόμενα, και αναφέρεται στον κοινωνικο-συναισθηματικό τομέα που πραγματεύεται θέματα όπως οι σχέσεις του μαθητή με τον εαυτόν του και με τους συμμαθητές του, η ταυτότητα και η ετερότητα, η αυτοδιαχείριση των συναισθημάτων, των ρήξεων και των συγκρούσεων, ο αυτοέλεγχος της συμπεριφοράς κλπ. Σχετικές δραστηριότητες υπάρχουν στον Οδηγό του Εκπαιδευτικού ΣΚΖ):http://ebooks.edu.gr/2013/course-main.php?course=DSGYM-A119 (σελ. 46-76) και στον Δ Τόμο του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης (σελ.14-42) http://www.epimorfosi.edu.gr/ .
Η έγκαιρη ενασχόληση του σχολείου με αυτά τα θέματα επιβάλλεται και από τη θεσμική και παιδαγωγική υποχρέωση του Γυμνασίου ως σχολείου υποδοχής μαθητών από το Δημοτικό να φροντίσει για την ομαλή μετάβαση τους (school transition). Η ομαλή μετάβαση και προσαρμογή στις νέες συνθήκες του Γυμνασίου δεν είναι εύκολη για όλους τους μαθητές και, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και αποτελεσματικά τα προβλήματα προσαρμογής στην Α΄ τάξη, οι δυσκολίες προσαρμογής θα τροφοδοτήσουν σύντομα τη σχολική διαρροή, όπως διαπιστώνεται από τη διεθνή βιβλιογραφία.
Στην ίδια λογική, στο τρίτο τρίμηνο της Α΄ τάξης προβλέπεται να γίνει εστίαση των Βιωματικών Δράσεων στη συγκρότηση μικρο-ομάδων των 3-5 μελών για να διερευνήσουν το θέμα της σχολικής βίας σε όλες τις μορφές της, όπως αυτό εκδηλώνεται εντός και πέριξ του σχολικού χώρου, αλλά και στο διαδίκτυο. Βασικά ερευνητικά ερωτήματα για το θέμα της σχολικής βίας είναι μεταξύ άλλων οι μορφές και η συχνότητα βίας, το προφίλ των δραστών και των θυμάτων, οι στάσεις και οι αντιδράσεις των παρόντων/παρατηρητών, τα αίτια και οι επιπτώσεις, οι ψυχολογικές στάσεις του μαθητικού πληθυσμού, οι προτεινόμενες δράσεις πρόληψης αντιμετώπισης του φαινομένου κλπ. Συναφή είναι τα ερωτήματα για τα μέσα συλλογής δεδομένων και για τις ατομικές και ομαδικές δράσεις πρόληψης και αντιμετώπισης των φαινομένων σχολικής βίας.
β. Στα τρία τρίμηνα της Β΄ τάξης προβλέπεται η υλοποίηση δράσεων δύο επιστημονικών πεδίων, 1. της Φύσης και Άσκησης και 2. του Πολιτισμού και των Δραστηριοτήτων Τέχνης, τα οποία έχουν συναφή διδασκόμενα στο υποχρεωτικό πρόγραμμα μαθήματα, ήτοι (α) τη Φυσική Αγωγή, (β) τη Μουσική και (γ) τα Καλλιτεχνικά. Ως εκ τούτου, οι εκπαιδευτικοί των παραπάνω ειδικοτήτων μπορούν να συσχετίσουν, αν το κρίνουν σκόπιμο, τις θεματικές των Βιωματικών Δράσεων (Βμ. Δρ.) με θέματα των αντίστοιχων ΑΠΣ και να αξιοποιήσουν τον διευρυμένο διδακτικό χρόνο, που προκύπτει από τη σύμπραξη Βμ. Δρ. και ΑΠΣ, για την καλύτερη υλοποίηση των Βιωματικών Δράσεων, ειδικότερα αν κατά την επιλογή των προς μελέτη θεμάτων διασφαλίσουν διεπιστημονικής φύσης θέματα, καθότι τα τρία παραπάνω μαθήματα προσφέρονται για διεπιστημονικές συμπράξεις. Οι εποπτεύοντες καθηγητές θα μετακινούνται διαδοχικά ανά τρίμηνο σε επόμενο τμήμα Βιωματικής Δράσης, ώστε, αν είναι δυνατόν, στο τέλος της χρονιάς όλα τα τμήματα να έχουν ασχοληθεί με θέματα διαφορετικών επιστημονικών πεδίων. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν είναι εφικτή η υλοποίηση του παραπάνω τρόπου οργάνωσης, με την έγκριση του Σχολικού Συμβούλου Παιδαγωγικής Ευθύνης επιλέγεται ο προσφορότερος τρόπος οργάνωσης των Τμημάτων και θεμάτων Βιωματικών Δράσεων.
γ. Στα τρία τρίμηνα της Γ΄ τάξης προβλέπεται η υλοποίηση δράσεων από τρία επιστημονικά πεδία, ήτοι 1. Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός, λόγω των ενδιαφερόντων και των αναγκών της συγκεκριμένης ηλικίας, 2. Τοπική Ιστορία και 3. Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (Π.Ε.Α.Α). Η δράση κάθε επιστημονικού πεδίου θα διαρκεί ένα τρίμηνο και οι εποπτεύοντες καθηγητές θα μετακινούνται διαδοχικά ανά τρίμηνο σε επόμενο τμήμα Βιωματικής Δράσης, ώστε στο τέλος της χρονιάς όλα τα τμήματα να έχουν ασχοληθεί και με τα τρία επιστημονικά πεδία. Για το θέμα, το σκοπό, τις δραστηριότητες, τον προγραμματισμό κλπ κάθε Βιωματικής Δράσης οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί υποβάλλουν για έγκριση συνοπτική πρόταση στον Σύμβουλο Παιδαγωγικής Ευθύνης, όπως αναφέρεται παρακάτω. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν είναι εφικτή η υλοποίηση του παραπάνω τρόπου οργάνωσης, με την έγκριση του Σχολικού Συμβούλου Παιδαγωγικής Ευθύνης επιλέγεται ο προσφορότερος τρόπος οργάνωσης των Τμημάτων και θεμάτων Βιωματικών Δράσεων.
5. Αρμοδιότητες Σχολικών Συμβούλων Παιδαγωγικής Ευθύνης
Στην ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή των Βιωματικών Δράσεων στα Ημερήσια και Εσπερινά Γυμνάσια συνδράμουν, στο πλαίσιο των γενικότερων καθηκόντων τους, οι Σχολικοί Σύμβουλοι Παιδαγωγικής Ευθύνης με τη συντονιστική ευθύνη του Προϊσταμένου Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Δ.Ε. Αναλυτικότερα:
α. Ενημερώνουν εγκαίρως τους Διευθυντές και Υποδιευθυντές των Γυμνασίων για τις γενικές αρχές και τις διδακτικές πρακτικές της καινοτομίας των Βιωματικών Δράσεων και συζητούν μαζί τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης των προβλημάτων που συνήθως εμφανίζονται, όπως είναι ο έγκαιρος και κατάλληλος προγραμματισμός για να καλυφθούν όλα τα επιστημονικά πεδία με την προβλεπόμενη σειρά τους στη διάρκεια των τριμήνων των τριών ετών. Οι τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης τέτοιων προβλημάτων αποτελεσματικής υλοποίησης των Βιωματικών Δράσεων μπορούν κάλλιστα να ενταχθούν και στους προγραμματισμούς που γίνονται στο πλαίσιο επιμορφωτικών δράσεων της αυτο-προγραμματιζόμενης και αυτο-αξιολογούμενης σχολικής μονάδας.
β. Παρέχουν κατά περίπτωση την αναγκαία στήριξη τόσο κατά τη διαμόρφωση της θεματικής των Βιωματικών Δράσεων, πριν οι εκπαιδευτικοί υποβάλλουν σε αυτούς προς τελική έγκριση την πρότασή τους, συμπληρώνοντας τον συνημμένο Πίνακα Υποβολής Θέματος για Βιωματική Δράση. Διευκρινίζεται ότι και για τα τρία τρίμηνα της ΣΚΖ στην Α΄ τάξη υποβάλλεται ενιαίος προγραμματισμός.
γ. Συντάσσουν στο τέλος του σχολικού έτους και αποστέλλουν στον Προϊστάμενο Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Δ.Ε. έκθεση για τα θέματα, τις ειδικότητες που ενεπλάκησαν και ανατροφοδοτούν εκπαιδευτικούς και σχολικές μονάδες αναφορικά με το είδος των θεμάτων, τις διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων και τη βαθμολογία και, κυρίως, για τα προβλήματα που χρήζουν άμεσης επιμόρφωσης. Ο Προϊστάμενος Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης συνθέτει και κωδικοποιεί τις εκθέσεις των Σχολικών Συμβούλων και τους συγκαλεί σε σύσκεψη για την αναζήτηση τρόπων πρόληψης και αντιμετώπισης των προβλημάτων, αλλά και εμπλουτισμού της καινοτομίας των Βιωματικών Δράσεων με νέες κατευθύνσεις.
δ. Αξιοποιούν, κατά την κρίση τους και σύμφωνα με τις διαπιστούμενες στην έκθεση υπάρχουσες ανάγκες για ενδοσχολικές επιμορφώσεις, εκπαιδευτικούς των σχολικών μονάδων Δ/θμιας Εκπ/σης που εφάρμοσαν πιλοτικά τα νέα προγράμματα σπουδών που επιμορφώθηκαν και υλοποίησαν μετά το 2011 Βιωματικές Δράσεις ή είχαν στο παρελθόν υλοποιήσει ανάλογης φύσης δράσεις.
ε. Παρακολουθούν και καθοδηγούν τους εκπαιδευτικούς σε όλες τις φάσεις υλοποίησης των Βιωματικών Δράσεων, αλλά και στο θέμα της αξιολόγησης των μαθητών, λόγω της μικρής εμπειρίας των εκπαιδευτικών στην αξιολόγηση μαθησιακών δράσεων αυτής της φύσης και των αποτελεσμάτων τους.
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ: Οδηγίες για τις Βιωματικές Δράσεις Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος 2015-2016
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Γιατί στη Θεσσαλονίκη χρησιμοποιούν τη φράση «με λες» αντί για «μου λες»
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Είσαι άνεργος στο κέντρο της Αθήνας; ΠΑΡΕ ΤΩΡΑ έκτακτο επίδομα 1000 ευρώ
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
