Τι κρύβεται πίσω από το πρωτογενές πλεόνασμα

 

 

Το πρωτογενές πλεόνασμα που προέκυψε στο επτάμηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2013 και ανακοινώθηκε με τυμπανοκρουσίες αποτελεί οπωσδήποτε το τελευταίο χαρτί της κυβέρνησης στην αγωνιώδη προσπάθειά της να παρουσιάσει κάποια επιτυχία. Σύμφωνα λοιπόν με το τελευταίο δελτίο εκτέλεσης του Προϋπολογισμού Κεντρικής Κυβέρνησης, υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 2,55 δισ. έναντι πρόβλεψης του Μεσοπρόθεσμου προγράμματος για έλλειμμα 3,14 δισ., έχουμε δηλαδή μια εντυπωσιακή υπερκάλυψη του στόχου κατά 5,7 δισ. ευρώ! Αξίζει να εξετάσουμε τι κρύβεται πίσω από αυτή την δημοσιονομική εικόνα.

 

Πρώτα απ' όλα υπάρχει η δημιουργική λογιστική. Οι καθυστερήσεις στις επιστροφές φόρων και στις πληρωμές ισοδυναμούν με ένα ποσό περίπου 4 δισ. που, αν συνυπολογιστούν, μετατρέπουν το πλεόνασμα σε έλλειμμα 1,5 δισ. Και πάλι όμως το αποτέλεσμα είναι καλύτερο από την πρόβλεψη του Μεσοπρόθεσμου, το οποίο, σημειωτέον, δεν είχε λάβει υπόψη τέτοιες εκκρεμότητες.

 

Όμως η λογιστική δημιουργικότητα δεν σταματά εδώ. Τον Ιούλιο, οι Κεντρικές Τράπεζες των χωρών της Ευρωζώνης επέστρεψαν κέρδη 1,5 δισ. που είχαν αποκομίσει από τις αγορές ελληνικών ομολόγων σε χαμηλότερη τιμή από την ονομαστική. Στο πλαίσιο της «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης», συμφωνήθηκε να επιστραφούν στο Ελληνικό Δημόσιο, για την ακρίβεια να κατατεθούν στον λογαριασμό που τηρεί η Τράπεζα της Ελλάδος για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους. Από αυτή την άποψη, είναι ανακρίβεια να τα συμπεριλάβει κανείς στο πρωτογενές αποτέλεσμα, καθώς αφορούν εκπτώσεις από πληρωμές τόκων. Ακόμα χειρότερα, υπάρχει προφανής σκοπιμότητα όταν προστίθενται στο κονδύλι «έσοδα προ επιστροφών φόρων» προκειμένου να αποκρύψει τη σημαντική αστοχία των φορολογικών εσόδων. Το συγκεκριμένο κονδύλι (χωρίς τις επιστροφές κερδών) παρουσιάζει υστέρηση ύψους 1,44 δισ. έναντι του στόχου και αναδεικνύει τη βασική δημοσιονομική αποτυχία, δηλαδή τη χαμηλή είσπραξη εσόδων.

 

Κι αν με την παραπάνω αλχημεία καλύπτεται η τρύπα των εσόδων, οι μειωμένες επιστροφές φόρων, που είναι κατά 663 εκατομμύρια χαμηλότερες από τους στόχους του Μεσοπρόθεσμου, εμφανίζουν σημαντικά βελτιωμένη την εικόνα. Όμως η τελευταία πινελιά είναι η εντυπωσιακή αύξηση των εσόδων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (δηλαδή οι εισπράξεις από τα ευρωπαϊκά κονδύλια), που υπερβαίνουν κατά 1,55 δισ. τις προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι μόνο τον Ιούλιο εισπράχθηκε το 43% των προβλεπόμενων ετήσιων εσόδων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Είτε αποτελεί σύμπτωση είτε όχι, το γεγονός είναι ότι πρόκειται για εφάπαξ καταβολή, που στο τέλος του έτους δεν αναμένεται να παίξει ρόλο. Με αυτά και με τα άλλα τα έσοδα εμφανίζονται περίπου 2,3 δισ. υψηλότερα από τον στόχο.

 

Από την πλευρά των δαπανών δεν υπάρχει θέμα δημιουργικής λογιστικής, αλλά υπερβάλλοντος ζήλου στις περικοπές. Η κυβέρνηση κατάφερε να περιορίσει σημαντικά τις ήδη μειωμένες δαπάνες που προέβλεπε το Μεσοπρόθεσμο. Συγκεκριμένα, οι πρωτογενείς δαπάνες είναι κατά περίπου 1,9 δισ. χαμηλότερες από τον στόχο του Μεσοπρόθεσμου και οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 1,3 δισ. Επί της ουσίας πρόκειται για πρόσθετες δημοσιονομικές παρεμβάσεις από την πλευρά των δαπανών, ύψους 3,2 δισ., που δεν υπάρχουν σε κανένα Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Αυτό είναι χρήσιμο για να μας υπενθυμίζει ότι τα δημοσιονομικά μέτρα δεν είναι μόνο εκείνα που νομοθετούνται και ανακοινώνονται, αλλά και εκείνα που εφαρμόζονται διακριτικά στην εκτέλεση του προϋπολογισμού.

 

Εν κατακλείδι, αν υπολογίσουμε τα 2,3 δισ. περισσότερα έσοδα και τα 3,2 δισ. λιγότερες δαπάνες, φτάνουμε στα 5,5 δισ., δηλαδή πολύ κοντά στα 5,7 δισ. υπερκάλυψης των στόχων του Μεσοπρόθεσμου (τα υπόλοιπα 200 εκατ. αφορούν διάφορα μικρότερα ποσά που θα ήταν κουραστικό να αναφερθούν). Μέχρι και το εξάμηνο η κυβέρνηση κάλυπτε την υστέρηση στα έσοδα με σκληρότερες περικοπές δαπανών από τις προβλεπόμενες. Οι επιστροφές κερδών και τα αυξημένα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων που προέκυψαν τον Ιούλιο της επέτρεψαν να εμφανίσει τον «λαγό» του πρωτογενούς πλεονάσματος.

 

 

 

* O Φραγκίσκος Κουτεντάκης διδάσκει στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης.

 

Η ΑΥΓΗ, 5/9/2013