Κοινωνία 19.07.2017 - 15:51

«Υπόθεση Ηριάννα» και άλλα υπερβολικά σενάρια

Χειρότερα και από σενάριο μυθοπλασίας

Η ταινία «Τελευταία Έξοδος: Ρίτα Χέιγουρθ», βασισμένη σε μια μικρή νουβέλα του Stephen King με τίτλο «The Shawshank redemption» παραμένει μέχρι και σήμερα η κορυφαία ταινία στις προτιμήσεις του κοινού σύμφωνα με τις βαθμολογίες του IMDB (εδώ μπορείτε να δείτε και την σχετική λίστα). Το συμβατικά καλογυρισμένο δράμα φυλακής του Frank Darabont, που αντέγραψε τον εαυτό του μερικά χρόνια μετά το επίσης αγαπητό «Πράσινο Μίλι» (The Green Mile, ξανά από βιβλίο του Stephen King) είναι μια ταινία που βασίζεται σε ένα μάλλον προσφιλές αμερικάνικο θέμα: Τα πάθη ανθρώπων που κατηγορήθηκαν άδικα για κάποιο έγκλημα (συνήθως την δολοφονία συζύγου) και την επιμονή τους να μην το βάζουν κάτω και να διεκδικούν την ελευθερία και εξιλέωσή τους. Η αδικία άλλωστε είναι ένα μυθοπλαστικό υλικό σχεδόν συνυφασμένο με την γέννηση του δράματος, ένας καμβάς πάνω στον οποίο έχουν στηθεί δεκάδες ταινίες, βιβλία, θεατρικά έργα, μικρές και μεγάλες ιστορίες.

Η κατάχρηση εξουσίας, ο δικαστικός και γραφειοκρατικός παραλογισμός, ένα δίκιο που πνίγει αλλά δεν εκπληρώνεται, είναι μια καφκική μήτρα από την οποία έχει γεννηθεί μεγάλο μέρος της μοντέρνας μυθοπλασίας.

Η ιστορία της Ηριάννας όμως δεν είναι απλά μια ιστορία που θα μπορούσε να είχε γεννηθεί στο μυαλό ενός σεναριογράφου. Είναι πολύ πιθανό μάλιστα να θεωρούταν υπερβολικό ως σενάριο και να κοβόταν για χάρη της αληθοφάνειας. Όπως θα δούμε στη συνέχεια, είναι μάλλον λίγες οι ταινίες που έστω πλησιάζουν τον νομικό και δικαστικό παραλογισμό της Ελλάδας του 2017. Η Ηριάννα, σε αντίθεση με τον κινηματογράφο που εστιάζει στα πρόσωπα των αδικημένων και το δράμα τους, είναι μια αβάσταχτα πραγματική υπόθεση που βοηθάει στο να στραφεί ο φακός έξω από αυτήν, να καταγράψει την επίδραση της ιστορίας της στην κοινωνία.

Μια μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας, που τοποθετεί την δικαιοσύνη και την ελευθερία του ατόμου πολύ ψηλά στο αξιακό της βάθρο, μπορεί να βάζει 10 αστεράκια στην ταινία «Τελευταία Έξοδος» και να απολαμβάνει ένα κυριακάτικο απόγευμα ξαναβλέποντας τον «Φυγά» ή τον «Τυφώνα», όμως στην περίπτωση της Ηριάννας, εκεί δηλαδή που η ζωή ξεπερνάει την μυθοπλασία, όλες οι αξίες μοιάζουν να εξατμίζονται: Χλευαστικά σχόλια για το «λίγο DNA», απαξιωτικά σχόλια για τις επιλογές της ερωτικής της ζωής, ειρωνικά σχόλια για την ακαδημαϊκή της πορεία, κατακραυγή για τις «σπασμένες τζαμαρίες» των εκδηλώσεων αλληλεγγύης, μέχρι και διαμόρφωση της νέας «τρομοκρατικής» περσόνας που έχει δυο επίθετα (!), συχνάζει στην Βαρκελώνη(!!!) και διαβάζει περίεργα βιβλία. Η υποτίθεται «σοβαρή», «λογική», «εξευρωπαϊσμένη», «μετριοπαθής», «εχθρός κάθε μπανανίας», νεοφιλελεύθερη οπτική δείχνει για άλλη μια φορά ένα εντελώς ακραίο πρόσωπο, ένα «πρόσωπο του Τέρατος» που μοιάζει πιο τρομακτικό και από την Ελληνική Δικαιοσύνη.

Γιατί εστιάζουμε όμως εκεί και δεν εστιάζουμε στους δικαστές και εισαγγελείς; Μήπως εκεί έπρεπε να πέφτουν τα βέλη της κριτικής; Σαφώς. Μόνο που στην περίπτωση των προσώπων που εκπροσωπούν την Ελληνική Δικαιοσύνη στην συγκεκριμένη υπόθεση, τα πράγματα είναι κάπως ξεκάθαρα: Μιλάμε για την ίδια ομάδα ανθρώπων που θεωρεί τον Μιχαλολιάκο και την εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής «ακίνδυνη» και εισηγείται την αποφυλάκισή τους. Για την ίδια εξουσία που θάβει την υπόθεση του NOOR1 μέσα σε ατελείωτους γραφειοκρατικούς λαβύρινθους, με μόνο στόχο την μη απόδοση ευθυνών. Για το ίδιο σύστημα που αντιμετωπίζει με …στοργή και προδερμ τεράστια οικονομικά σκάνδαλα των πολιτικών και οικονομικών ελίτ: Αυτοί είναι οι άνθρωποι που κρατάνε στην φυλακή την Ηριάννα, δεν είναι άγνωστοι, δεν είναι κάποιοι απρόσωποι γραφειοκράτες ούτε «κρύβουν» την αξιακή τους πυξίδα. Και αν επικαλούνται πως κινούνται…by the book, αξίζει να αναρωτηθεί κανείς ποιοι έγραψαν αυτό το book (και ποιοι δεν το καταργούν σήμερα), μέσω του οποίου αρκεί ένα «φακέλωμα» και ένα εντελώς αναξιόπιστο και επιστημονικά απορριπτέο δείγμα DNA για να μείνει μια νεαρή γυναίκα στην φυλακή για ένα έγκλημα που ουδέποτε διέπραξε.

Μύθοι και πραγματικότητες

Ας φτιάξουμε και ένα σενάριο, μιας και το συζητάμε: Ας υποθέσουμε πως η Ηριάννα έβγαινε με περιοριστικούς όρους, ίσως το «βραχιολάκι» για παράδειγμα. Ας υποθέσουμε επίσης πως η Ηριάννα έσπαγε αυτό το βραχιολάκι και διέφευγε από τις αρχές. Θα μιλούσαμε φυσικά για ένα ανήκουστο σκάνδαλο, και οι λεγεώνες που αδημονούν για την παραδειγματική της καταδίκη θα ωρύονταν στα δελτία ειδήσεων για να την ισόβια κάθειρξή της. Θα έπειθε κανέναν η Ηριάννα αν τότε έλεγε πως έπρεπε να φροντίσει την μητέρα ή τον πατέρα της; Όχι φυσικά. Και η δικαιοσύνη θα ήταν αμείλικτη. Βλέπετε, η Ηριάννα δεν εμπλέκεται σε κάποιο σκάνδαλο υπεξαίρεσης δημόσιου χρήματος. Έχετε αναρωτηθεί ποια ήταν η απόφαση για την περίπτωση της κ. Μ.Σ., που εμπλεκόταν στην υπόθεση της Energa και είχε σπάσει το βραχιολάκι της; Google is your friend.

Γράφουν πολλοί για σενάρια ρεβανσισμού λόγω της αθώωσης του Τάσου Θεοφίλου, όπως και για πολιτικά παιχνίδια που παίζονται στην πλάτη της Ηριάννας, ανάμεσα στην δικαιοσύνη και την κυβέρνηση. Η υπόθεση όμως φαντάζει στα αλήθεια τόσο εξωφρενική, που καμία αιτιολόγηση δεν είναι ικανή να την εξηγήσει. Φυσικά, η απόρριψη της αποφυλάκισης δεν συνιστά τεκμήριο ενοχής (ούτε αντιστρόφως, αθωότητας) και η τελική εκδίκαση της υπόθεσης δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στην αθώωση. Η τελική αθώωση ωστόσο μπορεί να χωρέσει μέσα της την δικαίωση; Την αναπλήρωση του χαμένου χρόνου; Το ηθικό και νομικό «δεδικασμένο» που σαν δυστοπικό σενάριο θέλει την προσωπική μας ζωή τεκμήριο ενοχής; Ευχή των περισσοτέρων είναι να αποτελέσει ένα ανάποδο δεδικασμένο: Να είναι για παράδειγμα το εφαλτήριο του «ξηλώματος» των εκτρωματικών τρομονόμων. Των περισσοτέρων, μα όχι όλων: Σε μετωπιαία σύγκρουση με την κοινή λογική, ένα κομμάτι της κοινής γνώμης βρίσκει στα δυο επίθετα της Ηριάννας την ευκαιρία να αντιπολιτευτεί (;), να εξαπολύσει ηθικίστικες επιθέσεις για τις επιλογές της και να συνεχίσει να επενδύει πάνω στον φόβο και την ανασφάλεια.

Η περιπέτεια της Ηριάννας δεν αποκλείεται σε κάποια χρόνια να γίνει όντως σενάριο, στην ομάδα των «βασισμένο σε αληθινή ιστορία», όπως η ταινία «Στο όνομα του πατρός» (1993) που βασίστηκε στην εντελώς αληθινή περίπτωση των Guildford Four. Ταινία που θα θυμίζει μια παρανοϊκή εποχή:

Στο μεταξύ, ας δούμε (σύμφωνα πάντα με το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων στο σκεπτικό του για την μη αναστολή του Περικλή Μπ.) το trailer μιας ταινίας που η θέασή της ίσως αποτελεί ενοχοποιητικό στοιχείο στο μέλλον.