Εκπαίδευση 06.07.2017 - 10:30

Δάσκαλοι χωρίς Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες;

Κατά την προσφιλή πρακτική παραγόντων του Υπουργείο Παιδείας –και πιθανότατα εν αγνοία των υπουργών- πληροφορηθήκαμε ότι στις προθέσεις τους είναι η κατάργηση του λεγόμενου 4ου επιστημονικού πεδίου και η μεταφορά των σχολών, που αυτό καλύπτει, στα υπόλοιπα πεδία

Πρόκειται για σχολές Παιδαγωγικές, Φυσικής Αγωγής, Θεατρολογίας, Μουσικών Σπουδών και συναφών αντικειμένων. Η διαρροή αυτή έχει προκαλέσει την οργισμένη αντίδραση επιστημονικών φορέων (ιδίως της Μαθηματικής Εταιρείας) και προβληματισμό στην εκπαιδευτική κοινότητα ως προς τη λογική της. Ας δούμε γιατί.

Η πολιτική των διαρροών και μέτρησης των αντιδράσεων μιας αμφισβητούμενης πρότασης, πρέπει κάποτε να εκλείψει. Είναι θέμα «πολιτικού πολιτισμού». Δεν οδηγεί πουθενά αυτή η τακτική και το μόνο που κάνει είναι να εκθέτει τους εμπνευστές των προτάσεων.
Η κατανομή των σχολών αυτών στα υπόλοιπα επιστημονικά πεδία θα λειτουργήσει συντριπτικά υπέρ των υποψηφίων της θεωρητικής κατεύθυνσης. Κι αυτό διότι εκ της φύσεως των εξεταζομένων μαθημάτων, οι βαθμολογίες που επιτυγχάνονται στην κατεύθυνση αυτή είναι πολύ υψηλότερες από εκείνες των υπολοίπων, χωρίς οι υποψήφιοι να είναι υψηλότερου επιπέδου. Όπως και να το κάνουμε, δε γίνεται σύγκριση μεταξύ των Λατινικών ή της Ιστορίας με τα Μαθηματικά ή τη Φυσική. Η πρακτική αυτή δοκιμάστηκε στο παρελθόν και τα αποτελέσματά της κρίνονται ως ατυχή, τουλάχιστον.
Μετά την επίθεση στη Φυσική (ποιοτικά και ποσοτικά και μάλλον για συντεχνιακούς λόγους), έρχεται η σειρά των Μαθηματικών! Θα εισάγονται υποψήφιοι χωρίς να έχουν διδαχθεί ουσιαστικά Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες! Ιδιαίτερα η Φυσική έχει εξαφανιστεί από τη γενική παιδεία της Γ’ Λυκείου (θυσιάστηκε υπέρ άλλου μαθήματος…), ενώ στη Β’ Λυκείου διδάσκεται δύο ώρες και στη γενικότερη λογική των μαθημάτων γενικής παιδείας, δηλαδή «η ώρα να περάσει κι όλοι θα περάσουμε!». Όμως, ως αυριανοί δάσκαλοι, θα κληθούν να διδάξουν τα αντικείμενα αυτά, και μάλιστα στις πλέον ευαίσθητες ηλικίες, όπου η πρώτη επαφή είναι καθοριστική για τη συνέχεια! Μάλιστα, στις φυσικές επιστήμες δίνεται έμφαση στην πειραματική διαδικασία στις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού. Η πλειονότητα, όμως, των υποψηφίων της θεωρητικής κατεύθυνσης και μόνο στο άκουσμα των λέξεων Μαθηματικά και Φυσική ανατριχιάζουν!
Τα προγράμματα σπουδών των Παιδαγωγικών Σχολών βρίθουν Μαθηματικών, Φυσικής, Πληροφορικής και λοιπών Φυσικών Επιστημών. Μία πρόχειρη αναζήτηση στα σχετικά links των ιδρυμάτων αρκεί για να μάθει κανείς πόσα και σε ποια έκταση υποχρεώνονται οι φοιτητές να παρακολουθήσουν τα σχετικά μαθήματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε το πρόγραμμα σπουδών στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ (διαθέσιμο online από εδώ: http://www.primedu.uoa.gr/fileadmin/primedu.uoa.gr/uploads/Pdfs/Grammateia/2015/ODIGOS_SPOYDON_PTDE_2016-2017.pdf). Στις σελίδες 22 έως και 24 θα δει ο αναγνώστης ότι μεταξύ των υποχρεωτικών και προαιρετικών μαθημάτων, που καλούνται να εξεταστούν οι φοιτητές, περιλαμβάνονται: Μαθηματικά Ι, Μαθηματικά ΙΙ, Διδακτική Μαθηματικών Ι, Διδακτική Μαθηματικών ΙΙ, Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση, Εξέλιξη της Μαθηματικής Επιστήμης (Ιστορικές ρίζες των στοιχειωδών Μαθηματικών), Θεωρία Αριθμών, Φυσικές Επιστήμες Ι, ΙΙ και ΙΙΙ, Διδακτική Φυσικών Επιστημών, Ο Κόσμος μας: Η Διδασκαλία βασικών εννοιών Αστρονομίας και Επιστημών της Γης, Βιολογία ανθρώπου, Ιστορία και Επιστημολογία των Φυσικών Επιστημών, Περιγραφική Στατιστική Ι, Σχεδιασμός – Ανάπτυξη και Αξιολόγηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού, Θεωρία Πιθανοτήτων, Ειδικά θέματα Διδακτικής Μαθηματικών Ι και ΙΙ, Αγωγή Υγείας, Περιβαλλοντική Ηθική και Εκπαίδευση, Διδασκαλία της Γεωγραφίας με Ψηφιακές Τεχνολογίες (Εργαστήριο), Στοιχεία Γεωγραφίας, Το πείραμα στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών! Πλήρες πρόγραμμα σπουδών Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών! Μια παρατήρηση: Αστρονομία και Αστροφυσική στο Λύκειο δεν υπάρχει, πλέον, ούτε ως επιλογή, ενώ για τα εργαστήρια Φυσικών Επιστημών ας μη σχολιάσουμε…

Πως θα ανταποκριθούν οι υποψήφιοι αυτοί στις απαιτήσεις των αντικειμένων αυτών; Είναι γνωστές σε όλους οι εκμυστηρεύσεις των διδασκόντων στις Παιδαγωγικές σχολές, για τις απογοητευτικές επιδόσεις των φοιτητών στα φυσικομαθηματικά, ιδίως όσων προέρχονται από τη θεωρητική κατεύθυνση. Όπως, επίσης, είναι γνωστό ότι ουκ ολίγοι χρυσοπληρώνουν φροντιστήρια για να τα βγάλουν πέρα…

Αν ο προβληματισμός των στελεχών του Υπουργείου έχει να κάνει με τις χαμηλές βάσεις των σχολών αυτών (ακόμα και κάτω από τα 10000 μόρια!), αυτός έχει να κάνει με δύο παράγοντες. Πρώτον, την πληθώρα παιδαγωγικών σχολών δημοτικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σχεδόν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας έχει δημιουργηθεί σχετική σχολή, με πολύ μεγάλο αριθμό εισακτέων, που δεν ανταποκρίνεται στις εκπαιδευτικές ανάγκες του τόπου. Και με την υπογεννητικότητα που μαστίζει την Ελλάδα εσχάτως, το πρόβλημα θα οξυνθεί πολύ σύντομα. Δεύτερον, την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων τους. Είναι πολύ χαμηλές οι προοπτικές, αν όχι ανύπαρκτες… Εξορθολογισμένος προγραμματισμός, βάσει των προβλεπόμενων αναγκών, πότε θα γίνει; Πέραν των υπολοίπων, είναι κρίμα για τα παιδιά αυτά να δημιουργούνται φρούδες ελπίδες.
Τη στιγμή που σε όλον τον πλανήτη γίνεται συζήτηση για τα περίφημα STEM’s (Science, Technology, Engineering, Maths) και την αποτελεσματικότερη δυνατή εφαρμογή τους στην εκπαίδευση, εμείς πρωτοτυπούμε, αφαιρώντας τα! Τα Μαθηματικά και οι Φυσικές Επιστήμες δεν είναι απλή αναπαραγωγή γνώσης, είναι τρόπος σκέψης, μεθοδολογία ζωής, με έμφαση στην κρίση και την τεκμηριωμένη εξαγωγή συμπερασμάτων (άλλο τι κάνουμε στην Ελλάδα…). Δεν μπορεί το εκπαιδευτικό μας σύστημα να στρέφεται προς την ανούσια αναπαραγωγή γνώσης (λέγε με παπαγαλία) σε μια παγκόσμια κοινωνία, όπου κυριαρχεί η τεχνολογία, που εξελίσσεται με καταιγιστικούς ρυθμούς. Πολύ σωστά, πολιτικοί παράγοντες έχουν εκφραστεί υπέρ της δημιουργίας Διαστημικής Υπηρεσίας στην Ελλάδα, αλλά χωρίς Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες, πως θα δημιουργηθεί;

Δε γνωρίζουμε αν υπάρχει ο ανάλογος προβληματισμός μεταξύ των εισηγητών της πρότασης. Εκτός και αν σκοπεύουν, μελλοντικά, να ανατεθούν τα Μαθηματικά και οι Φυσικές Επιστήμες στις αντίστοιχες ειδικότητες, στη λογική που διδάσκονται σήμερα η Γυμναστική, η Θεατρολογία, η Μουσική, η Πληροφορική κλπ από πτυχιούχους αντίστοιχων σχολών. Οπότε οι απαιτήσεις από τους αποφοίτους των Παιδαγωγικών Σχολών ελαχιστοποιούνται. Άσχετα με το αν παιδαγωγικά δεν ενδείκνυται η συνεχής αλλαγή προσώπων στις αίθουσες του Δημοτικού και ιδίως στις μικρότερες τάξεις.

Όπως και να έχει, το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να κινείται κατόπιν έντιμου και επιστημονικού διαλόγου και όχι σύμφωνα με τις επικρατούσες απόψεις ομάδων, συντεχνιακής λογικής. Ειδάλλως, θα αναπαράγονται διαρκώς τα λάθη του παρελθόντος, παραπέμποντας στις επόμενες γενεές την επίλυση των ίδιων, ακριβώς, προβλημάτων. Μόνο που όσο αναβάλλεται η ορθή επίλυσή τους, τόσο δυσκολότερα θα λυθούν.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο μέγας Πλάτων, που ανάρτησε στο υπέρθυρο της Ακαδημίας του την περίφημη φράση «Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω μοι τη θύρα», με όλες τις φιλοσοφικές προεκτάσεις της, θα κουνά το κεφάλι προβληματισμένος…

[i] Ο Μιχάλης Πετρόπουλος είναι Φυσικός της Δ.Ε., MSc στην Εξειδίκευση Καθηγητών Φ.Ε. και υποψήφιος διδάκτωρ στο ΕΑΠ.