Εκπαίδευση 26.11.2017 - 10:20

Μονόλογος ενός commando

Ο κάθε νέος που παρουσιάζει μία προκλητική συμπεριφορά είναι ο γενναίος που έχει το θάρρος να μας χτυπήσει το καμπανάκι πώς στο σύστημα/στην ομάδα όπου εντασσόμαστε ΔΕΝ κυλούν όλα ρολόι, όπως θέλουμε να δείχνουμε.

Το σχολείο μου είναι μικρό. Γυμνάσιο με 6 τμήματα σε επαρχιακή ζώνη. «Παιδιά θηρία» θα σκεφτείς και δε θα έχεις άδικο! Είναι φορές που το εγχείρημα να μπεις μέσα στην τάξη και να κάνεις μάθημα μοιάζει σαν αποστολή commandos.

Αποστολή Νο1: Διαχείριση της τάξης. Άθλος! Θα πάρει χρόνο. Θα σού εξαντλήσει τις δυνάμεις. Θα σού απορροφήσει την ευρηματικότητα.

Αποστολή Νο2: αν σού έχει μείνει ενέργεια, ήρθε η ώρα να διδάξεις το γνωστικό αντικείμενο, στο χρόνο που θα επιτύχεις να διαρκέσει η επίτευξη της αποστολής Νο1. Μόλις λήξει ο χρόνος θα είναι αργά να εντρυφήσεις σε νέους ορισμούς, νέα πειράματα, πόσο μάλλον σε μεταγνώση.

Αποστολή Νο3: αν στην προσπάθεια των δύο προηγούμενων αποστολών δεν κατάφερες ν’ αγγίξεις το στόχο, η τρίτη και τελευταία σου αποστολή είναι να βγεις σώος από αυτήν τη διδακτική ώρα, με ψυχικά αποθέματα για την επόμενη ώρα, που θ’ ακολουθήσει.

Οι συνάδελφοι κοιτάζουν το πρόγραμμά τους. Όποιος ετοιμάζεται να μπει στην αίθουσα του Β2 βγάζει έναν αναστεναγμό απόγνωσης, αποπειράται να ορθώσει το ανάστημά του ανακτώντας την αυτοπεποίθησή του πως ως καθηγητής μπορεί να τα βγάλει πέρα με 16 ατίθασα παιδιά και προχωρά στο πεδίο της μάχης.

Πέρσι τα μικράκια μας ήταν πρωτάκια. Στον απολογισμό της χρονιάς που πέρασε μέτρησα τις ώρες που κατάφερα να κάνω ολοκληρωμένο μάθημα στο εργαστήριο πληροφορικής. Ελάχιστες.

Αυτό το τμήμα όντως έχει κάποιες ιδιαιτερότητες που καλείται ο καθένας να αντιμετωπίσει. Δεν έχουν μάθει να λειτουργούν δεμένοι, ως ομάδα. Δεν έμαθαν να σέβονται ούτε τον καθηγητή, ούτε το συμμαθητή τους, μα ορισμένες φορές θα έλεγες πως δε σέβονται ούτε τον εαυτό τους, καθώς γίνεσαι μάρτυρας περιστατικών που οι ίδιοι προσβάλλουν, με έναν παράξενα αστειευόμενο ύφος, τον ίδιο τους τον εαυτό. Μοιάζει σαν να υποτιμούν τις ικανότητές τους και να θέλουν να προσελκύσουν την προσοχή επιλέγοντας τους πιο λάθος τρόπους. Ρίχνω το φταίξιμο στους γονείς. Μα 12 χρόνια, δεν έχουν μάθει τρόπους συμπεριφοράς σ’ αυτά τα παιδιά; Και μ’ αυτές τις προϋποθέσεις καλείται ο καθηγητής να μπει μέσα στην τάξη να διδάξει μαθηματικά, αρχαία, ιστορία, κ.α.

Συσκέφτομαι μόνη μου. Ο δικηγόρος του διαβόλου είναι πάντα μέσα στο μυαλό μου: «Δε θα σώσεις εσύ τον κόσμο. Κάνε το μάθημα που ξέρεις και όποιος θέλει ας προσέξει να μάθει! Δεν είναι ευθύνη σου να ψυχολογήσεις τον κάθε μαθητή. Εξάλλου, σκέψου, πόσα λάθη μπορείς να κάνεις και να κατηγορηθείς και να βρεις και τον μπελά σου. Μία χρονιά ακόμη είναι. Θα περάσει! Κι από την άλλη, σκέψου, πόσες εναλλακτικές νομίζεις ότι έχεις; Σχεδόν καμία! Δηλαδή τι σκέφτεσαι; Να αλλάξεις όλον τον προγραμματισμό της ύλης σου για ένα τμήμα ασυμμόρφωτων παιδιών; Να ακολουθήσεις μία οδό που δεν ξέρεις καν πού θα σε βγάλει; Το κλασικό σου μάθημα είναι εγγυημένο και σε έχει κατοχυρωμένο. Οι κανόνες και οι νόμοι είναι σαφής. Όποιος παρεμποδίζει το μάθημα αποβάλλεται με ωριαία και με τον εκφοβισμό οι υπόλοιποι λουφάζουν στη θέση τους και έστω προσποιούμαστε πως όλα κυλούν ρολόι. Εγώ παραδίδω. Και τα παιδιά προσποιούνται πως καταλαβαίνουν, ή απλώς γέρνουν αφηρημένα στο θρανίο και δεν ενοχλούν κανέναν. Είναι ένα κέρδος κι αυτό. Δε νομίζεις;»

Ο δικηγόρος του διαβόλου ξέρει πως κι εγώ όταν ήμουν μικρή ήμουν ένα παιδί που αμφισβητούσε έντονα τις αυθεντίες των γονιών και των δασκάλων. Ξέρει πως πάρα πολύ συχνά μπαίνω στη θέση αυτών των ατίθασων πιτσιρίκων και προβληματίζομαι: ΓΙΑΤΙ δεν μπορώ να προσελκύσω το ενδιαφέρον τους; Τι πρέπει να αλλάξω; Τι θα ήθελα εγώ αν ήμουν στη θέση τους;

Το νιώθω πως αρχίζω να ξεβολεύομαι. Αυτά τα θηρία με βάζουν σε άλλη τροχιά! Αντί να τους επηρεάσω εγώ, με σπρώχνουν αυτά. Η Χάρις Κατάκη στο «Ήρεμο Φίδι του Θεού» ερμηνεύει τις αποκλίσεις της συμπεριφοράς ενός νέου με τη Συστημική Θεωρία. Ο κάθε νέος που παρουσιάζει μία προκλητική συμπεριφορά είναι ο γενναίος που έχει το θάρρος να μας χτυπήσει το καμπανάκι πώς στο σύστημα/στην ομάδα όπου εντασσόμαστε ΔΕΝ κυλούν όλα ρολόι, όπως θέλουμε να δείχνουμε. Ο νέος μάς προκαλεί να παραδεχτούμε όλα όσα δεν πάνε καλά και να τα αλλάξουμε. Και ναι, ΔΕΝ είναι συμβατό με τις ανάγκες της κάθε νέας γενιάς να διδάσκω το ίδιο γνωστικό αντικείμενο χωρίς παραλλαγές, χωρίς προσαρμογές, χωρίς ψυχή συγχρονισμένη με τις ανησυχίες των παιδιών μου.

Στο Β2 διδάσκω από πέρσι. Πληροφορική και μαθηματικά. Αν το Β2 δεν έμαθε να λειτουργεί ως ομάδα, φταίω εγώ. Αν δεν κατάφερα να τους διδάξω να σέβονται τον κάθε συμμαθητή τους που παίρνει το λόγο να μιλήσει, φταίω εγώ. Αν έμεινα μόνο στις πράξεις με θετικούς κι αρνητικούς αριθμούς, χωρίς να τους διδάξω -στο βαθμό έστω που μου αναλογεί- το Μεγάλο ΣΥΝ των Αξιών της Ζωής, φταίω εγώ.

Θα μου πείς, το κράτος σε πληρώνει για εκπαιδευτικό ειδικότητας ΠΕ19. Πόσους ρόλους νομίζεις μπορείς να αναλάβεις; Δε φτάνει που ξαφνικά διδάσκεις και μαθηματικά, θέλεις να το παίξεις και ψυχολόγος!

Και πάλι, ξυπνώντας το δικό μου ατίθασο κοριτσάκι, που το κουβαλάω μέσα μου από το δημοτικό, θα απαντήσω πως ΔΕ χρειάζεται να είμαι ψυχολόγος για να πλησιάσω τα παιδιά μου. Αρκεί αυτό το μαγικό: να τα νιώσω παιδιά Μου. Να τους δείξω ότι νοιάζομαι. Να μάθω τι συμβαίνει πίσω από τη βιτρίνα του ατίθασου κι απροσάρμοστου μαθητή. Να έρχεται ο γονιός του κάθε παιδιού μου να ρωτήσει για το παιδί του και, όπως ο Μάνατζερ του Ενός λεπτού (Kenneth Blanchard, Ph.D. Spencer Johnson, M.D. – Εκδόσεις Κλειδάριθμος), να έχω ΚΑΤΙ ΚΑΛΟ να πω για το κάθε παιδί. Κρατώ το γεγονός πως ο Φώτης (που έχασε τη χρονιά του πρόπερσι) έχει πάρα πολύ καλή στρατηγική στο σκάκι, άρα έχει μαθηματική σκέψη, την οποία πρέπει να του μάθουμε να αξιοποιεί και σε άλλους τομείς της ζωής του. Αυτό το παιδί είναι η αφορμή να διδαχτούμε νέα μαθήματα ζωής. Ποιος θα εγγραφεί στην τάξη;

Αυτό προϋποθέτει από μέρους μας παρατήρηση, επεξεργασία, θετική παρέμβαση, επινοητικότητα στο να εξελίξουμε τα θετικά στοιχεία του κάθε παιδιού, πολύτιμο χρόνο, διάθεση εαυτού και τη γενναία απόφαση να συνδυάσουμε τη διδακτέα ύλη με τους νέους στόχους που άπτονται των Αξιών Ζωής και της συμπεριφοράς του ατόμου, ώστε να εξελιχθεί σε έναν χρήσιμο και ευτυχισμένο άνθρωπο.

Το πιο ζωηρό τμήμα του σχολείου μας είναι το Β2. Το τμήμα σε προκαλεί: να μείνεις στα ίδια ή να αλλάξεις νοοτροπία και συχνότητα. Να αναπροσαρμοστείς.

Θα πάρεις την απόφαση να αναμετρηθείς με τον εαυτό σου;

Όλοι επιθυμούμε να διδάξουμε σε άριστους μαθητές για να κλέψουμε λίγη από την καταξίωση που θα γνωρίσουν στο μέλλον. Όμως, η αληθινή πρόκληση είναι αυτή που διατύπωσε ο Αλεξάντερ Νιλ:

«Ευχαριστιέμαι να γίνονται ευτυχισμένα και να περπατάνε με ψηλά το κεφάλι παιδιά που τα γνώρισα δυστυχισμένα, γεμάτα μίσος και φόβο. Το αν θα γίνουν καθηγητές πανεπιστημίου ή υδραυλικοί, δε με νοιάζει»

Και υπάρχουν παιδιά σήμερα, όπως υπήρχαν και πάντα, που βιώνουν καταστάσεις ζωής που υπερβαίνουν τις παιδικές αντοχές τους. Δεν μπορούμε να λύσουμε ανάλογα προβλήματα, όμως μπορούμε να δείξουμε και να διδάξουμε αγάπη. Και αυτό δεν προϋποθέτει να έχουμε σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο της Αγάπης. Προϋποθέτει να θυμηθούμε πως κάθε δάσκαλος είναι κι ένας δεύτερος γονιός, ειδικά στο παιδί που το έχει ανάγκη και ξεσπά αντιδρώντας σε όλα.

Είναι φορές που η Αποστολή έχει πετύχει πριν καν τεθεί στην πράξη.

Αποστολή Νο4: θα ενσωματωθώ σ’ αυτήν την παράξενη ομάδα του Β2 και θα αλλάξω, προσπαθώντας να μάθω και να διδάξω νέους τρόπους επικοινωνίας, δημιουργικότητας και ανθρώπινης επαφής μέσα στην τάξη.

Παυλίδου Κάκια

ΠΕ19 – ΠΕ12.05