Alfavita Newsroom Η βαθμολόγηση της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ως μαθήματος πανελλαδικώς εξεταζομένου στη Θεωρητική Κατεύθυνση ήταν ίσως η πιο αμφιλεγόμενη, αφού σ' αυτήν σημειώνονταν και οι περισσότερες αναβαθμολογήσεις. Αυτό δε σημαίνει ότι ευθύνονταν οι βαθμολογητές, γιατί οι σωστές απαντήσεις αφήναν συνήθως περιθώρια διαφορετικής ερμηνείας. Αυτός ήταν κι ένας λόγος, άλλωστε, που καταργήθηκε το μάθημα από τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα.
Ο σχεδιασμός του ΥΠΑΙΘ να καθιερώσει με τρόπο αιφνιδιαστικό φέτος την Ενιαία Εξέταση του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και (όχι υποχρεωτικά Νεοελληνικής) Λογοτεχνίας στις Πανελλήνιες εξετάσεις των ΓΕΛ, χωρίς να έχει καν δοκιμαστεί έστω και μία φορά στις ενδοσχολικές εξετάσεις της Γ΄ Λυκείου, δε θα λύσει τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα στην αξιολόγηση των γραπτών των μαθητών/-τριών, αντίθετα θα δημιουργήσει πολλά περισσότερα. Πρώτα και κύρια δεν έχει απαντηθεί το ερώτημα πώς θα γίνει όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική η βαθμολόγηση του μαθήματος της Λογοτεχνίας, όταν μάλιστα θα εμπεριέχεται σε Ενιαία Εξέταση -μέσα σ’ ένα τρίωρο- με την επίσης αμφιλεγόμενη ως προς τη βαθμολόγηση της Νεοελληνική Γλώσσα. Δεύτερον, η χρονιά ξεκίνησε χωρίς να έχει υπάρξει πλήρης ενημέρωση - επιμόρφωση για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα που πρώτ' απ' όλα επηρεάζει και τον τρόπο της διδασκαλίας των μαθημάτων.
Καταρχάς αξίζει να επισημανθεί πως η συνεξέταση Ν. Γλώσσας και Λογοτεχνίας στην Α' και Β' Λυκείου γίνεται σε εντελώς ξεχωριστά θέματα, ευδιάκριτα μεταξύ τους και οι απαντήσεις δίνονται σε ξεχωριστή κόλλα, γι’ αυτό και μπορούν να διδαχτούν από διαφορετικούς καθηγητές. Συχνά, ωστόσο, στις ενδοσχολικές εξετάσεις η πληθώρα των ερωτήσεων θέτει εύλογα το πρόβλημα διαχείρισης του χρόνου.
Η Ενιαία Εξέταση, όμως, της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στη Γ' Λυκείου αποτελεί ένα νέο βήμα. Οι μαθητές/-τριες θα αξιολογούνται σε ενιαία τρίωρη εξέταση στην κατανόηση και παραγωγή λόγου. Σ' αυτήν έχουν ν' αντιμετωπίσουν δύο ή τρία μη διδαγμένα κείμενα, συνολικής έκτασης έως τρεις σελίδες, σε ολοκληρωμένη ή αποσπασματική μορφή (ποίημα, διήγημα, μυθιστόρημα ή θεατρικό έργο, δημοσιογραφικό άρθρο, συνέντευξη, κριτική, δοκίμιο, επιστημονικό κείμενο, αφίσα με λεζάντα, πληροφοριακό κείμενο με εικόνες, σκίτσα, πίνακες ή διαγράμματα κ.ά.), διαφορετικά μεταξύ τους ως προς το κειμενικό είδος, ώστε να αποτιμάται η αναγνωστική τους ικανότητα σε ποικιλία κειμενικών ειδών. Τα κείμενα αυτά μπορούν να συνοδεύονται από σύντομο εισαγωγικό σημείωμα χωρίς ερμηνευτικά σχόλια.
Για τα κείμενα αυτά τίθενται τέσσερα συνολικά θέματα μέσω των οποίων αποτιμάται η ικανότητα των μαθητών/-τριών να κατανοούν το περιεχόμενο των κειμένων, να ερμηνεύουν και να αξιολογούν στάσεις, αξίες, ιδέες κ.ά. βασιζόμενοι/-ες σε στοιχεία των κειμένων, καθώς επίσης να παράγουν ερμηνευτικό και κριτικό λόγο. Τα θέματα αυτά προτείνεται να είναι διαβαθμισμένης δυσκολίας και να τίθενται περιορισμοί στην έκταση των απαντήσεων (όπου χρειάζεται). Το νοηματικό περιεχόμενο των μη λογοτεχνικών κειμένων πρέπει να είναι συναφές με κάποιον ή κάποιους από τους θεματικούς άξονες που προσδιορίζονται στο Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας.
Πιο αναλυτικά και σύμφωνα με την Υ.Α:124892/Δ2/ΦΕΚ 3164, τ. Β΄/ 12-8-19 τα κείμενα συνοδεύονται από τα εξής θέματα:
Το πρώτο θέμα σχετίζεται με τα μη λογοτεχνικά κείμενα και αφορά στη συνοπτική νοηματική απόδοση από τους μαθητές και τις μαθήτριες μέρους ενός κειμένου ή τη συνοπτική απόδοση των απόψεων που διατυπώνονται σε ένα κείμενο για κάποιο ζήτημα.
Το πρώτο θέμα βαθμολογείται με 15 μονάδες.
Το δεύτερο θέμα σχετίζεται με τα μη λογοτεχνικά κείμενα και αναλύεται σε τρία ερωτήματα, διαφορετικά μεταξύ τους, με δυνατότητα κάποιο/κάποια από αυτά να είναι κλειστού τύπου και με ενδεχόμενη αιτιολόγηση της απάντησης. Ένα από αυτά μπορεί να διαιρείται σε δύο υποερωτήματα.
Τα ερωτήματα σχετίζονται με:
α) την αξιοποίηση του πλαισίου των κειμένων (κοινωνικού, ιστορικού, πολιτιστικού, του χώρου και του χρόνου) με σκοπό την κατανόηση των λόγων και των ενεργειών των υποκειμένων (ατομικών και συλλογικών) που αναφέρονται στα κείμενα, και των σχέσεων μεταξύ τους,
β) τον εντοπισμό και την ερμηνευτική προσέγγιση σκοπών, στάσεων, βασικών θέσεων και προθέσεων του συντάκτη / συντακτών των κειμένων, καθώς και την τεκμηρίωση της βασικής ιδέας του κειμένου,
γ) την αξιολόγηση της συνάφειας ιδεών, επιχειρημάτων, τίτλων, υπότιτλων, εικόνων κ.ά. με μια θέση, άποψη ή ζήτημα που θέτει το κείμενο και της αποδεικτικής τους αξίας,
δ) τον εντοπισμό και τη συσχέτιση συγκεκριμένων κειμενικών δεικτών που οργανώνουν το κείμενο ως σημασιοδοτημένη κατασκευή -δηλαδή, οι μαθητές/τριες να εντοπίζουν μέσα στο κείμενο δείκτες (π.χ. λεξιλόγιο, ρηματικά πρόσωπα, στίξη, εκφραστικά μέσα, τρόπους σύνταξης, κ.ά.) και να αναγνωρίζουν τη λειτουργία τους στο κείμενο,
ε) την αναγνώριση και την ερμηνευτική προσέγγιση του τρόπου σύνδεσης και οργάνωσης ιδεών, προτάσεων, παραγράφων ή διαφόρων σημειωτικών τρόπων σε ένα κείμενο, αφού λάβουν οι μαθητές και οι μαθήτριες υπόψη το επικοινωνιακό πλαίσιο και τα κοινωνικά συμφραζόμενα,
στ) τη σύγκριση των μη λογοτεχνικών κειμένων ως προς τις θέσεις, τον τρόπο πραγμάτευσης του θέματος, την πειστικότητα, την αποτελεσματική μετάδοση του νοήματος κ.α.
Το δεύτερο θέμα βαθμολογείται με 40 μονάδες, που επιμερίζονται σε κάθε ερώτημα ανάλογα με τη βαρύτητα τους (15+15+10). Τα υποερωτήματα, επίσης, βαθμολογούνται ανάλογα με τη βαρύτητά τους.
Το τρίτο θέμα σχετίζεται με το λογοτεχνικό κείμενο και αφορά στην παραγωγή ερμηνευτικού σχολίου, με το οποίο επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες, αφενός να αναπτύσσουν κρίσιμα θέματα/ερωτήματα που πραγματεύεται το λογοτεχνικό κείμενο, αξιοποιώντας συνδυαστικά κειμενικούς δείκτες ή και στοιχεία συγκειμένου, αφετέρου να τοποθετούνται/ανταποκρίνονται στα θέματα/ερωτήματα αυτά, τεκμηριώνοντας τις προσωπικές τους θέσεις. Η προβλεπόμενη έκταση της απάντησης μπορεί να κυμαίνεται από 100 έως 200 λέξεις.
Το τρίτο θέμα βαθμολογείται με 15 μονάδες.
Στα παραπάνω θέματα χρειάζεται να είναι σαφής και προσεκτική η διατύπωση των ερωτημάτων, ώστε να αποφεύγονται επικαλύψεις στις απαντήσεις των μαθητριών και των μαθητών.
Το τέταρτο θέμα σχετίζεται με τα μη λογοτεχνικά κείμενα και αφορά στη γραπτή παραγωγή κριτικού λόγου, 300 έως 400 λέξεις (ανάλογα με τη βαρύτητα του θέμα-τος), το οποίο ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο (σκοπό, πομπό, αποδέκτες, κειμενικό είδος) και ζητεί από τους μαθητές/τριες την ανάπτυξη τεκμηριωμένης προσωπικής γνώμης, τη συμφωνία ή τη διαφωνία τους με προβλήματα, θέσεις, στάσεις, στερεότυπα, προκαταλήψεις κ.ά. που θέτει το κείμενο/θέτουν τα κείμενα αναφοράς.
Το τέταρτο θέμα βαθμολογείται με 30 μονάδες.»
Όσον αφορά στον νέο τρόπο εξέτασης προκύπτουν, ωστόσο, για τη Γ΄ Λυκείου πολύ περισσότερα προβλήματα απ' όσα ήδη υπήρχαν:
1) Παρότι η ΥΑ 124892/Δ2/12-8-19-ΦΕΚ. τ.Β/3164 τροποποιεί τον τρόπο εξέτασης της Ν. Γλώσσας και Λογοτεχνίας στη Γ΄ Λυκείου και έχουν αποσταλεί οδηγίες διδασκαλίας του μαθήματος (143300/Δ2/16-9-2019), δεν υπάρχει ακόμη τροποποιητική Υ.Α. για τον καθορισμό της ύλης του μαθήματος στις Πανελλήνιες του 2020, ενώ για τα άλλα φιλολογικά έχει εκδοθεί (ΦΕΚ 3226 / 22-8-2019).
2) Στην Υ.Α. του Ιουλίου η ενιαία εξέταση σήμαινε πράγματι μη ευδιάκριτα θέματα μεταξύ των δυο μαθημάτων και μάλιστα τα ποσοστά δεν έδιναν ακριβώς 50% στο κάθε μάθημα. Στη νέα ΥΑ του Αυγούστου τα θέματα είναι ευδιάκριτα μεν (τα Α', Β' και Δ' Θέματα αναφέρονται στα μη λογοτεχνικά κείμενα με συνολικό βαθμό 85% και το Γ΄ θέμα στο λογοτεχνικό κείμενο με βαθμό 15%), αλλά πολύ περισσότερο απαιτητικά . Φυσικά παρατηρείται το τραγελαφικό φαινόμενο μια κυβέρνηση να διαφωνεί με το πρόγραμμα σπουδών της προηγούμενης, αλλά να το «υιοθετεί» με επεμβάσεις ποσοτικές.
3) Τα λεγόμενα (στις 0δηγίες) περί μη εξέτασης των όρων που υπάρχουν στο Γλωσσάρι είναι παραπλανητικά, γιατί αν οι μαθητές/-τριες δεν τους γνωρίζουν και δεν τους έχουν κατανοήσει σε βάθος, δεν θα μπορούν να αναγνωρίσουν καν τα ζητούμενα των θεμάτων.
4) Στην εξεταστέα ύλη δίνονται όλα τα παλιά σχολικά εγχειρίδια, αλλά προτάσσεται το νέο πρόγραμμα σπουδών και οι φάκελοι υλικού, δηλαδή άλλη στοχοθεσία, άλλες (επιπλέον) θεματικές ενότητες, άλλη μεθοδολογία. Πώς θα συνδυαστούν όλα τα εγχειρίδια;
5) Ο φάκελος εκπαιδευτικού για τη Νεοελληνική Γλώσσα περιέχει 17 διδακτικές προτάσεις, οι περισσότερες βασισμένες σε διαφορετικά κείμενα από τα υπάρχοντα στον φάκελο υλικού (για τους μαθητές), σαν να ήταν λίγα αυτά που έχουμε να διδάξουμε και να μάθουμε πρώτα…
6) Ο φάκελος εκπαιδευτικού για τη Λογοτεχνία είναι πράγματι πολύ βοηθητικός, στηρίζεται στα κείμενα του φακέλου υλικού του μαθητή και παραπέμπει σε πραγματικές καταστάσεις διδασκαλίας μέσα στην τάξη. Τα λογοτεχνικά κείμενα ως ζωντανοί οργανισμοί αλληλεπιδρούν με τον αναγνώστη επιτρέποντας -τουλάχιστον θεωρητικά την ευρύτερη κατανόηση τόσο των ατομικών, όσο και των πολύπλοκων κοινωνικών φαινομένων. Αυτό δίνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διδασκαλία. Θα μπορούσαν ν' αναπτυχθούν διαφορετικές δεξιότητες στους μαθητές/-τριες που θα τους επέτρεπαν να ξεδιπλώσουν τη φαντασία και την ευαισθησία τους. Μόνο που μια τέτοια προσπάθεια απαιτεί πολύ περισσότερες από δύο διδακτικές ώρες για ένα στόχο τόσο απαιτητικό, όταν μάλιστα ο φιλόλογος που αγαπά τη Λογοτεχνία καλείται ν' αντιμετωπίσει την προκρούστεια κλίνη της βαθμολόγησης μόνο με 15 μονάδες της ερώτησης στις πανελλήνιες εξετάσεις.
7) Οι 6 ώρες (στα εσπερινά δεν προβλέπεται καν 7η ώρα) δεν είναι αρκετές για μια τέτοιας έκτασης και βάθους αλλαγή προς τον κριτικό γραμματισμό και τη δημιουργία επαρκών αναγνωστών…
Συμπερασματικά, το νέο Πρόγραμμα Σπουδών και οι φάκελοι υλικού και στα δύο μαθήματα έχουν ενδιαφέρον, αν εφαρμόζονταν σταδιακά, με κλιμακούμενη δυσκολία και ως παράλληλα (αποθετήριο – δίκτυο) προς το βασικό σχολικό εγχειρίδιο από την Α' Λυκείου. Γιατί στη Γ' Τάξη θα πρέπει ο φιλόλογος να επανέλθει –έστω και με επικαιροποιημένα, αν και όχι πάντοτε προσεγμένα κείμενα- σε θέματα Γλώσσας – επικοινωνίας, στερεοτύπων, έμφυλων ταυτοτήτων, εργασίας –ανεργίας, ΜΜΕ, τέχνης, όταν αυτά ως θεματικές ενότητες έχουν διδαχθεί ήδη στις Α' και Β' τάξεις; Δεν είναι αρκετός ο φόρτος εργασίας για όλους μας και πολύ περισσότερο για τους μαθητές/-τριες;
Τέλος, η προχειρότητα των αλλαγών που επιχειρούνται στη Γ' Λυκείου, δεν είναι καθόλου τυχαία. Η έλλειψη συνέχειας στη μεθοδολογία - διδασκαλία των μαθημάτων από την Α' έως τη Γ' Λυκείου και η σύγχυση που επικρατεί όσον αφορά στο υλικό διδασκαλίας σε συνδυασμό με τις ελλείψεις διδακτικού προσωπικού ρίχνουν τους μαθητές στην αγκαλιά της παραπαιδείας που αναλαμβάνει το ρόλο του "μαθητευόμενου μάγου" καλύπτοντας (;) τις αδυναμίες της κατ' όνομα "δημόσιας και δωρεάν παιδείας" σ' ένα σκληρό εξετασιοκεντρικό σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Και ο νοών νοείτω...
Κατερίνα-Μαρία Αποστολάκη
Κατερίνα Βλοντάκη
Δημήτρης Δαμασκηνός,
Χανιά 24 Σεπτεμβρίου 2019
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
