Το έγκριτο περιοδικό Science δημοσίευσε την Πρωτοχρονιά (Vol. 371, Issue 6524, pp. 9-10, 01 Jan 2021) ανασκόπηση των δεδομένων σχετικά με το νέο στέλεχος του κορονοϊού SARS-CoV-2. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Ιωάννης Ντάνασης, Μαρία Γαβριατοπούλου και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα κυριότερα σημεία.
Στις 8 Δεκεμβρίου 2020 επιστήμονες από το Ηνωμένο Βασίλειο παρατήρησαν ότι ενώ η χώρα κατάφερνε να ανακόψει την τον ρυθμό αύξησης των κρουσμάτων COVID-19, η περιοχή Kent της Νοτιο-ανατολικής Αγγλίας παρουσίαζε έξαρση των κρουσμάτων, η οποία δε μπορούσε να δικαιολογηθεί. Υπό αυτό το πρίσμα, ξεκίνησε η ανάλυση του γονιδιώματος του SARS-CoV-2 από κρούσματα COVID-19 στη συγκεκριμένη περιοχή και σχεδιάστηκε ένα φυλογενετικό δέντρο του ιού.
Έτσι φάνηκε ότι τα μισά περιστατικά COVID-19 στην περιοχή Kent οφείλονταν σε ένα νέο στέλεχος του SARS-CoV-2, το οποίο ονομάστηκε Β.1.1.7 και παρουσίαζε ιδιαίτερα ταχεία μετάδοση από τον έναν άνθρωπο στον άλλον. Παράλληλα, αντίστοιχα στοιχεία για ένα νέο στέλεχος με αυξημένη ικανότητα μετάδοσης ανακοινώθηκαν από την Νότια Αφρική.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε αυστηρά περιοριστικά μέτρα, ενώ πολλές χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους με την Αγγλία σε μια προσπάθεια να περιχαρακωθεί το νέο στέλεχος. Δυστυχώς όμως το νέο στέλεχος εντοπίστηκε και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Τα χαρακτηριστικά της μετάλλαξης
Το στέλεχος Β.1.1.7 που εντοπίστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει 17 επίκτητες μεταλλαγές που έχουν ως αποτέλεσμα αλλαγές στην αλληλουχία των αμινοξέων στις πολυπεπτιδικές αλυσίδες των πρωτεϊνών του SARS-CoV-2, κάτι το οποίο δεν είχε παρατηρηθεί ξανά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η συρροή τόσων πολλών μεταλλαγών είναι ιδιαίτερα σπάνιο φαινόμενο αλλά μπορεί να έχει προκύψει κατά τη χρόνια λοίμωξη COVID-19 πιθανώς κάποιου ανοσοκατεσταλμένου ατόμου που στη συνέχεια μετέδωσε το νέο στέλεχος.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι 8 από αυτές τις μεταλλαγές αφορούν γονίδια που κωδικοποιούν για την πρωτεϊνική ακίδα S του SARS-CoV-2, δηλαδή την πρωτεΐνη που βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού και τη χρησιμοποιεί για να εισβάλλει στα ανθρώπινα κύτταρα. Ερευνητές από τη Νότα Αφρική έχουν επίσης αναγνωρίσει τη μεταλλαγή Ν501Υ η οποία αυξάνει τη δύναμη της σύνδεσης της πρωτεΐνης S του SARS-CoV-2 με τον υποδοχέα του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης τύπου 2 στα ανθρώπινα κύτταρα.
Σύμφωνα με τους εξελικτικούς βιολόγους, η φυσική επιλογή της συγκεκριμένης μετάλλαξης σε διαφορετικά μέρη του κόσμου δείχνει ότι προσφέρει εξελικτικό πλεονέκτημα στον ιό. Μια άλλη σημαντική μεταλλαγή του στελέχους Β.1.1.7 ονομάζεται 69-70del και οδηγεί στην απώλεια δύο αμινοξέων στην πρωτεϊνική ακίδα S. Η συγκεκριμένη μεταλλαγή είχε αναγνωριστεί παλιότερα μαζί με μια άλλη μεταλλαγή, την D796H, στο ιικό γενετικό υλικό που είχε απομονωθεί από έναν ασθενή στο Ηνωμένο Βασίλειο, οποίος έλαβε πλάσμα αναρρωσάντων αλλά τελικά κατέληξε.
Εργαστηριακές μελέτες έδειξαν ότι το συγκεκριμένο στέλεχος ήταν περισσότερο ανθεκτικό στην επίδραση των αντισωμάτων του πλάσματος συγκριτικά με το προηγούμενο στέλεχος. Μια τρίτη μεταλλαγή, η P681H, αξίζει επίσης να αναφερθεί καθώς μπορεί να μεταβάλλει την δομή της πρωτεΐνης S. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πραγματικός αντίκτυπος του νέου στελέχους στην πορεία της πανδημίας είναι δύσκολο να καθοριστεί και θα χρειαστούν προσεκτικά σχεδιασμένες μελέτες κατά το επόμενο χρονικό διάστημα. Επιπρόσθετα, ένα βασικό ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο οι νέες μεταλλαγές πρόκειται να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.
Λαμβάνοντας υπόψη και την πρότερη εμπειρία από άλλες λοιμώδεις νόσους όπως η ιλαρά και η πολυομυελίτιδα, τα εμβόλια και οι φυσικές λοιμώξεις οδηγούν σε ανοσιακή απόκριση που στοχεύει πολλούς διαφορετικούς αντιγονικούς επιτόπους του ιού και επομένως είναι εξαιρετικά δύσκολο ο SARS-CoV-2 να διαφύγει της ανοσολογικής επιτήρησης.
Σε κάθε περίπτωση, όσο υψηλότερο είναι το ιικό φορτίο του SARS-CoV-2 στον πληθυσμό, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να υποστεί γενετικές αλλαγές και να επικρατήσουν αυτές που θα του προσδώσουν μεγαλύτερο πλεονέκτημα επιβίωσης. Γι’ αυτό κρίνεται επιτακτική η ανάγκη επιπέδωσης και κατακρήμνισης της επιδημιολογικής καμπύλης της COVID-19 σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Κλείσιμο συνόρων
Την ίδια ώρα, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες θέτουν αυστηρούς ταξιδιωτικούς περιορισμούς με το Ηνωμένο Βασίλειο ενώ μερικές κλείνουν εντελώς τα σύνορά τους για να αποτρέψουν τη μετάδοση του νέου, και πιθανώς πιο μεταδοτικού, στελέχους του SARS-CoV-2. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Ιωάννης Ντάνασης, Μαρία Γαβριατοπούλου και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα δεδομένα από τη σχετική δημοσίευση στο έγκριτο περιοδικό Nature (doi: https://doi.org/10.1038/d41586-020-03605-6).
Σύμφωνα με μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που συμπεριέλαβε 29 μελέτες, τα στατιστικά μοντέλα δείχνουν ότι αυστηροί περιορισμοί με κλείσιμο των συνόρων βοήθησαν στη μείωση της μετάδοσης της πανδημίας κατά το πρώτο κύμα την άνοιξη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γενικευμένο lockdown που εφασμόστηκε στην πόλη Wuhan της Κίνας, το οποίο υπολογίζεται ότι απέτρεψε το 80% των λοιμώξεων COVID-19 να μεταδοθούν εκτός της Κίνας.
Ωστόσο, το κλείσιμο των συνόρων δεν είχε ως αποτέλεσμα σημαντικό όφελος από τη στιγμή που ο SARS-CoV-2 μεταδόθηκε σε σχεδόν όλες τις χώρες του πλανήτη. Επιπλέον, τα οφέλη από το κλείσιμο το συνόρων ήταν βραχυπρόθεσμα όταν δεν συνδυάστηκαν με άλλα μέτρα αποτροπής της μετάδοσης της COVID-19 όπως διενέργεια εργαστηριακών ελέγχων για COVID-19, ιχνηλάτηση επαφών και καραντίνα με σκοπό την πρόληψη της τοπικής μετάδοσης. Πριν την πανδημία COVID-19, οι περισσότερες χώρες δεν είχαν επιβάλει ποτέ διασυνοριακούς περιορισμούς μετακίνησης παρά μόνο σε συγκεκριμένες χώρες οι οποίες είχαν συρροές κρουσμάτων μολυσματικών νόσων.
Σε πολλές περιπτώσεις έχει θεωρηθεί ότι το κλείσιμο των συνόρων θα ήταν αναποτελεσματικό, όπως στην περίπτωση της γρίπης, που σε πολλές περιπτώσεις παραμένει ασυμπτωματική και μη ανιχνεύσιμη και επομένως η ισορροπία κόστους/οφέλους δεν δικαιολογούσε κλείσιμο των συνόρων. Επιπλέον, υπήρχαν και ηθικά θέματα ως προς τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για ελεύθερη μετακίνηση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την διακήρυξη της πανδημίας COVID-19 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προέβη σε συστάσεις υπερ ανοικτών συνόρων μεταξύ των χωρών. Ωστόσο, πολλές χώρες επέβαλαν ταξιδιωτικούς περιορισμούς ενώ ορισμένες έκλεισαν τελείως τα σύνορά τους και τις μετακινήσεις προς και από ξένες χώρες με αποτέλεσμα μια πτώση των διεθνών ταξιδιών που συνεχίζει έως και σήμερα.
Σύμφωνα με τον επιδημιολόγο και δικηγόρο διεθνούς δικαίου στο Πανεπιστήμιο Γιορκ του Καναδά Στίβεν Χοφμαν, οι διασυνοριακοί περιορισμοί κοστίζουν στην παγκόσμια οικονομία 400 δισεκαττομύρια δολάρια μηνιαίως. Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά μοντέλα, οι διεθνείς ταξιδιώτες σχετίζονταν με περισσότερο από το 10% των κρουσμάτων COVID-19 σε 102 χώρες ανά τον κόσμο το μήνα Μάιο 2020. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό είχε μειωθεί σημαντικά μέχρι το μήνα Σεπτέμβριο 2020.
Επομένως, σύμφωνα με τον Mark Jit, επιδημιολόγο που μελετά μοντέλα λοιμωδών νόσων στο London School Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής, οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί πλέον έχουν νόημα μόνο στην περίπτωση χωρών με υψηλή ροή ταξιδιωτών και στενούς εμπορικούς δεσμούς ή στην περίπτωση χωρών με χαμηλό επιδημιολογικό φορτίο COVID-19 που θέτουν ταξιδιωτικούς περιορισμούς σε χώρες με υψηλό ιικό φορτίο SARS-CoV-2.
Σε κάθε περίπτωση, είναι αναγκαία η διενέργεια επιδημιολογικών μελετών παρατήρησης ώστε να εξακριβωθεί υπό ποιες συνθήκες η ισορροπία κόστους/οφέλους δικαιολογεί την εφαρμογή αυστηρών διασυνοριακών περιορισμών μετακίνησης.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
