Η Τράπεζα Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας και η εμπειρία από το πρόγραμμα PISA του OECD, του Αργύρη Ψαλίδα

Η Τράπεζα Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας και η εμπειρία από το πρόγραμμα PISA[1] του OECD[2].

Αργύρης Δ. Ψαλίδας, Dr, MEd

Ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Κ. Αρβανιτόπουλος επιμένει, και μάλιστα με έγγραφη δήλωσή του[3], στην πλήρη εφαρμογή των προβλέψεων του νόμου υπ’ αριθ. 3186 (Φ.Ε.Κ. 193, τ. Α’, 17-9-2013): «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις.». Επιμένει στη χρήση της περίφημης Τράπεζας Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας από τη σχολική χρονιά 2013-2014. Ως μέλος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (Ε.Ε.Φ.), με εκφράζει η θέση της Επιτροπής Παιδείας της[4]. Ως μέλος της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος (Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.), υιοθετώ τα πορίσματα της σχετικής έρευνάς της[5].

Φρονώ ότι η χρήση Τράπεζας Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας είναι θετική, αρκεί αυτή να είναι σύμφωνη με τις διεθνείς προδιαγραφές. Απαιτείται σοβαρή προετοιμασία, αρκετό χρονικό διάστημα πριν από τις εξετάσεις, τόσο για τη συγκρότηση της Τράπεζας όσο και για τη στάθμιση της δυσκολίας του περιεχομένου της. Στο άρθρο μου αυτό επιδιώκω να υποστηρίξω την άποψή μου αυτή χρησιμοποιώντας, ως παράδειγμα, τη στάθμιση, και τη διαδικασία με την οποία αυτή επιτυγχάνεται, των θεμάτων που χρησιμοποιούνται στις έρευνες του προγράμματος PISA του OECD για τον έλεγχο του λεγόμενου «επιστημονικού αλφαβητισμού»[6] δεκαπεντάχρονων μαθητριών / μαθητών. Σημειώνω εκ των προτέρων ότι η στάση μου, ως ερευνητή, απέναντι στο πρόγραμμα PISA είναι κριτική[7], αλλά θεωρώ ότι το παράδειγμα θα είναι αποκαλυπτικό.

Ξεκινώντας, θεωρώ απαραίτητο να παραθέσω τον ορισμό που υιοθετεί το πρόγραμμα σχετικά με τον «επιστημονικό αλφαβητισμό» ενός ατόμου. Αυτός αναφέρεται:

·         στην επιστημονική του γνώση και τη χρήση αυτής της γνώσης για την απάντηση ερωτήσεων, την απόκτηση νέας γνώσης, την ερμηνεία επιστημονικών φαινομένων και την εξαγωγή συμπερασμάτων, που στηρίζονται σε αποδείξεις, σε θέματα που σχετίζονται με τις Φυσικές Επιστήμες,

·         στην εκ μέρους του κατανόηση των χαρακτηριστικών των Φυσικών Επιστημών ως μορφών της ανθρώπινης γνώσης και έρευνας,

·         στην εκ μέρους του επίγνωση του τρόπου με τον οποίο οι Φυσικές Επιστήμες και η Τεχνολογία διαμορφώνουν το υλικό, πνευματικό και πολιτιστικό περιβάλλον και

·         στην προθυμία του να εμπλακεί σε θέματα που σχετίζονται με τις Φυσικές Επιστήμες και με τις ιδέες των Φυσικών Επιστημών, ως πολίτης των σύγχρονων κοινωνιών. 

Οι υπεύθυνες/οι του προγράμματος:

1.      αναγνωρίζουν ως παράγοντες που καθορίζουν τη δυσκολία των θεμάτων:

·         τη συνθετότητα του γενικού πλαισίου,

·         το επίπεδο εξοικείωσης των παιδιών με τις επιστημονικές ιδέες, τις διαδικασίες και την ορολογία που χρησιμοποιείται,

·         το πλήθος των βημάτων που απαιτούνται για την κατάλληλη απάντηση και το βαθμό εξάρτησης κάθε βήματος από το προηγούμενο,

·         το βαθμό στον οποίο η σύνθεση της απάντησης απαιτεί αφηρημένες επιστημονικές ιδέες ή έννοιες και

·         το επίπεδο του συμπερασμού, της διορατικότητας και των γενικεύσεων που απαιτούνται για τη σύνθεση κρίσεων, συμπερασμάτων και ερμηνειών,

2.      υιοθετούν έξι (6) επίπεδα δυσκολίας στις Φυσικές Επιστήμες, τα οποία περιγράφουν ποιοτικά και ποσοτικά, όπως στον παρακάτω Πίνακα 1:

Πίνακας 1: Περιληπτική περιγραφή των έξι (6) επιπέδων ικανοτήτων στις Φυσικές Επιστήμες[8]

και

3.      σταθμίζουν τη δυσκολία των θεμάτων με προ-πιλοτικές έρευνες, σε ορισμένες από τις συμμετέχουσες χώρες. Οι προ-πιλοτικές έρευνες χρησιμοποιούν ως εργαλείο τους τη συνέντευξη. Κατά τη διάρκειά τους, οι συμμετέχουσες / συμμετέχοντες καλούνται να απαντήσουν στα θέματα και να περιγράψουν τον τρόπο σκέψης τους. Η στάθμιση της δυσκολίας των θεμάτων ολοκληρώνεται με ευρείας κλίμακας πιλοτικές εφαρμογές (γραπτή συμπλήρωση ερωτηματολογίων) σε κάθε μία από τις συμμετέχουσες χώρες.

Η παραπάνω διαδικασία στάθμισης περιγράφεται αναλυτικότατα στα τεχνικά δελτία κάθε έρευνας[9] είναι γνωστή στις / στους ελληνίδες / έλληνες επιστήμονες που είχαν / έχουν εμπλακεί στην υλοποίηση του προγράμματος στην Ελλάδα [σημειώνω εδώ ότι φορέας υλοποίησης του προγράμματος για την Ελλάδα ήταν από την πρώτη διεξαγωγή του το 2000 και μέχρι 23/2/2012 το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας (Κ.Ε.Ε.). Από τις 24/2/2012 φορέας υλοποίησης του προγράμματος είναι το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.).[10]].

            Ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Κ. Αρβανιτόπουλος, σε πρόσφατη συνέντευξή του[11], δήλωσε: «Στόχος της Τράπεζας Θεμάτων που θα συσταθεί είναι να εξαντλούν όλοι οι εκπαιδευτικοί τη διδακτέα ύλη, ώστε να μην υπάρχουν μαθησιακά κενά και ανισότητες στα παιδιά. Γιατί η τυχαιότητα των μισών θεμάτων που θα είναι υποχρεωμένος να αντλήσει ο καθηγητής την ημέρα των προαγωγικών εξετάσεων από την Τράπεζα Θεμάτων αποκλείει την πιθανότητα της μη κάλυψης της ύλης.». Ποιάς εξεταστέας ύλης όμως; Ο ίδιος ο κ. Κ. Αρβανιτόπουλος, στην ομιλία του στη Βουλή των Ελλήνων κατά τη συζήτηση του Προϋπολογισμού 2014[12], παραδέχθηκε ότι μέλημα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων κατά τη διάρκεια του 2014 αποτελεί, μεταξύ άλλων, «η ολοκλήρωση της αξιολόγησης των σχολικών εγχειριδίων από μηδενικής βάσης και ο επανακαθορισμός της διδακτέας ύλης από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.». Στο πλαίσιο αυτής της εξαγγελίας, το Διοικητικό Συμβούλιο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής όρισε[13] την Επιστημονική Επιτροπή που θα αναλάβει το έργο της  διερεύνησης των παραμέτρων αναμόρφωσης και εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης και του εκπαιδευτικού υλικού στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ειδικά εφέτος, η εξεταστέα ύλη της Φυσικής της Α’ τάξης του Γενικού Λυκείου ορίστηκε[14] από τον κ. Υπουργό, μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξη 32/2013 του Δ.Σ.), εισήγηση η οποία αποδεικνύεται, στην πράξη, λανθασμένη: για να ολοκληρώσουμε τη συγκεκριμένη διδακτέα ύλη, οι «εκπαιδευτικοί της τάξης» αναγκαζόμαστε να υιοθετούμε σημαντικές εκπτώσεις του επιπέδου δυσκολίας των ερωτήσεων – ασκήσεων – προβλημάτων στις / στα οποία ασκούμε στα παιδιά, χωρίς να έχουμε σχετικές οδηγίες και χωρίς να γνωρίζουμε το επίπεδο δυσκολίας των περιεχομένων στην Τράπεζα Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας.

Η Τράπεζα Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας έχει και άλλον, σημαντικότερο κατά την άποψή μου, σκοπό: αυτόν της οριοθέτησης του επιπέδου δυσκολίας των ερωτήσεων – ασκήσεων – προβλημάτων στις / στα οποία πρέπει να ασκούμε στα παιδιά, επίπεδο το οποίο πρέπει να έχει άμεση σχέση με το εύρος της διδακτέας ύλης. 

κ. Υπουργέ,

δεν πρόκειται να έχετε Τράπεζα Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας τον Ιούνιο. Μια συλλογή θεμάτων μπορείτε να έχετε μόνο. Γι’ αυτό σας καλώ να αναβάλλετε τη χρήση της την εφετινή χρονιά εκδίδοντας άμεσα σχετική απόφαση.

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση

Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό

ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)

Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11

ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ

2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη

Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber