H Eπιτροπεία στις τράπεζες αρχίζει. Τα κεφάλια μέσα...

Όποιος πρόλαβε, πρόλαβε: από τις 16 του μήνα στις τράπεζες αρχίζει η επιτροπεία. Και βέβαια οι επίτροποι δεν θα είναι κάποιοι βλοσυροί κύριοι που θα ελέγχουν τις τελικές αποφάσεις των διοικητικών μηχανισμών, αλλά πολυπρόσωπες ελεγκτικές εταιρείες που θα τσεκάρουν από την κορυφή ώς τα νύχια κάθε διαδικασία και θα αναφέρουν απευθείας στους δανειστές. Οι ελεγκτές έχουν ήδη επιλεγεί και είναι η Grant Thornton στην Εθνική και τη Eurobank, η KPMG στην Πειραιώς και η Mazars στην Alpha.

 

Και οι τρεις είναι μεγάλοι και αναγνωρισμένοι οίκοι, με ισχυρή παρουσία (οι πρώτοι δύο) στην Ελλάδα. Και βέβαια με ιδιαίτερα μεγάλα συμφέροντα, αφού η δραστηριότητά τους στις ελληνικές επιχειρήσεις, τα λογιστικά και τη διαχείριση στελεχών επεκτάθηκε πρόσφατα στις αποκρατικοποιήσεις. Ας δούμε λοιπόν ποιοι είναι, τι επιδιώκουν και πώς μπορεί να βάλουν στο χέρι ακόμη περισσότερες γνώσεις οι τρεις monitoring trustees (αυτός είναι ο επίσημος όρος για τους επιτρόπους), ώστε να διευρύνουν μελλοντικά το ελληνικό τους «σύστημα».

Για να καταγράψουμε πόσο σοβαρό είναι το έργο της επιτροπείας, θα υπενθυμίσουμε ότι, όπως συνέβη με την Blackrock, που αποτίμησε τα δανειακά χαρτοφυλάκια (σ.σ.: μια περίπτωση που είχε επισημάνει το «Π»), έτσι και οι επίτροποι μπαίνουν στο άδυτο κάθε τράπεζας. Αν λοιπόν η Blackrock έμαθε πολλά μυστικά (σ.σ.: και έκτοτε έσκασαν πολλές υποθέσεις ελληνικών εταιρειών), οι επίτροποι θα μάθουν πολύ περισσότερα. Και κυρίως θα μπορούν να ελέγξουν και να αποφασίσουν για το κάθε τι.

 

Τώρα το πώς θα διασφαλιστεί ότι δεν θα μοιραστούν τα μυστικά των ελληνικών επιχειρήσεων, που είναι δανεισμένα από τις τράπεζες με το εκτενέστατο πελατολόγιό τους σε άλλους τομείς της οικονομίας, είναι κάτι που διαμορφώνει ένα εύλογο ερώτημα.

 

Οι επίτροποι, που μπαίνουν «πάνω» από τους ήδη υπάρχοντες εκπροσώπους του ΤΧΣ και τους εκπροσώπους του Δημοσίου που τοποθετήθηκαν με τον πάλαι ποτέ νόμο Αλογοσκούφη, θα υποβάλλουν τριμηνιαίες εκθέσεις διακυβέρνησης στην τρόικα, ενώ τους δίδεται δικαίωμα «βέτο» σε σχεδόν όλες τις τραπεζικές λειτουργίες.

 

Γι’ αυτό, άλλωστε, για τη διαδικασία της επιλογής τους έτρεξαν όλα τα μεγάλα «μαγαζιά» του χώρου: η KPMG, η Delloite, η PriceWaterhouseCoopers, η Ernst & Young, η Blackrock, η Alvarez & Marshal, η Grant Thornton και η Houlihan Lokey. Τελικά ξεχώρισαν οι τρεις που προαναφέραμε.

 

Πρώτο έργο των επιτρόπων θα είναι να θέσουν υπό τον έλεγχό τους το σύνολο των δαπανών και των χρηματοδοτήσεων των τραπεζών στις οποίες έχει συμμετοχή το ΤΧΣ. Έτσι θα εμπλακούν όλα τα επίπεδα λειτουργίας της τράπεζας με έμφαση στην εξοικονόμηση πόρων, που ενδιαφέρει και τους δανειστές: δηλαδή στις πολιτικές χορηγήσεων και την αναδιάρθρωση. Κοντολογίς, θα πρέπει να συμφωνούν για το αν μια τράπεζα θα κλείσει ή θα διατηρήσει ένα υποκατάστημα, για το αν θα δώσει ή δεν θα δώσει δάνειο σε μια επιχείρηση, αλλά και αν θα πουλήσει ή όχι μια θυγατρική της. Κι αν αυτό ακούγεται υπερβολικό, η λεπτή πραγματικότητα είναι ότι το τελευταίο μπορεί να το κρίνει τελικά το ΤΧΣ, αλλά με την έκθεση και τη γνωμάτευση των επιτρόπων.

Σε πιο πρακτικό επίπεδο οι επίτροποι θα μετέχουν, ως παρατηρητές, στις εκτελεστικές επιτροπές των τραπεζών, στις επιτροπές διαχείρισης κινδύνων και εσωτερικού ελέγχου, ενώ θα έχουν και πρόσβαση στα πρακτικά του Δ.Σ. Έτσι αποκτούν άμεσο λόγο στις χορηγήσεις, αλλά και τις ρυθμίσεις ή και διαγραφές όλων των δανείων του παρελθόντος. Με δυο λόγια θα βάλουν τέλος στον δανεισμό φίλων ημέτερων ή, κατ’ αυτούς, «ύποπτων» περιπτώσεων.

Με την πολιτική αυτή οι επίτροποι θα βάλουν τέλος και στις υπερβολικές χορηγήσεις προς τα κόμματα, τα οποία πλέον δεν θα μπορούν να παίρνουν περισσότερα από μια κανονική επιχείρηση και υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν τους όρους της χορήγησης. Οι δανειστές και το ΤΧΣ επιδιώκουν σε ορίζοντα πενταετίας να δουν κερδοφόρες τις ελληνικές συστημικές τράπεζες, ώστε να μπορέσουν να προσελκύσουν επενδυτές, μια και μόνο έτσι θα μπορέσουν να πουλήσουν με κέρδος τις μετοχές της ανακεφαλαιοποίησης.

Ακόμη θα εποπτεύσουν την αναδιάρθρωση και τον μετασχηματισμό των τραπεζών σε «ρεαλιστικά» επίπεδα. Δηλαδή το κλείσιμο υποκαταστημάτων, τον τερματισμό των μη κερδοφόρων δραστηριοτήτων αλλά και τις μειώσεις αποδοχών όχι μόνο του προσωπικού, αλλά και των μεγαλοστελεχών, που θα υποστούν σημαντικές μειώσεις, με τα μπόνους να δίνονται μόνο εφόσον επιτευχθούν οι μακροπρόθεσμοι στόχοι του προγράμματος αναδιάρθρωσης.

Ένα άλλο μεγάλο ερώτημα αφορά το πώς όλο το δίκτυο εποπτείας που έχει διαμορφωθεί (επίτροποι, επόπτες νόμου Αλογοσκούφη και ΤΧΣ/ΕΚΤ) θα μπορέσει να συνεννοηθεί αποτελεσματικά, και μάλιστα σε συνεργασία με τις διοικήσεις, όταν υπάρχει ανάγκη για γρήγορες αποφάσεις ή για αποφάσεις που αποτελούν κοινό στόχο (όπως είναι η αναδιάρθρωση και η εκπόνηση και εφαρμογή των business plan), τον οποίο όμως ο καθένας βλέπει από τη δική του οπτική γωνία.

Οι περισσότεροι στην τραπεζική πιάτσα προεξοφλούν ότι όλη αυτή η δικτύωση θα δομήσει έναν αργοκίνητο και προβληματικό μηχανισμό παραγωγής αντιπαραθέσεων, που «σύντομα» θα «σκάσει» σε σημαντικά πρόσωπα. Δηλαδή στις διοικήσεις. Ένα τέτοιο πρόβλημα μπορεί εξελικτικά να ευνοήσει τις μικρότερες ιδιωτικές τράπεζες που εάν αντέξουν το προσεχές διάστημα με δικά τους κεφάλαια ή ξένους επενδυτές θα μπορέσουν να αποσπάσουν μερίδια από τους (ούτως ή άλλως συρρικνούμενους) μεγάλους της αγοράς.

 

1Η KPMG δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 1967 με την επωνυμία Peat Marwick Mitchell μέσω γραφείου αντιπροσώπευσης. Το 1971 η συνεργασία μεταξύ της PMM και του αντιπροσωπευτικού γραφείου ολοκληρώνεται και δημιουργείται το γραφείο Peat Marwck Mitchell in Athens, Greece, που εργάζεται κυρίως με πελάτες από το εξωτερικό ή με ελληνικές εταιρείες που συνδέονταν με το εξωτερικό λόγω της μονοπωλιακής δραστηριότητας του SOL.

Εκείνη την περίοδο εργάστηκε στην εταιρεία και ο Μάριος Κυριάκου, που έγινε και senior partner του διεθνούς ομίλου. Το 1981 η εταιρεία εδραίωσε την παρουσία της επεκτείνοντας τις δραστηριότητές της στην παροχή φορολογικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών. Το 1986, μετά τη συγχώνευση των PMM και KMG και τη δημιουργία της KPMG, η ελληνική εταιρεία έγινε δεκτή ως μέλος της KPMG.

Όταν το τεσσαρακονταετές μονοπώλιο του SOL τερματίστηκε το 1993, ιδρύθηκε το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών για την Ελλάδα, στο οποίο εγγράφηκαν όλες οι μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες – και η KPMG. Εκείνη την εποχή η εταιρεία δεν είχε περισσότερους από 25 εργαζόμενους. Σήμερα απασχολεί περισσότερους από 350, διαθέτει ένα πολύ μεγάλο πελατολόγιο και σχέσεις εμπιστοσύνης με μεγάλες εταιρείες όλων των κλάδων, και συχνά βραβεύεται για τις υπηρεσίες της.

2 Η Grant Thornton στην Ελλάδα ιδρύθηκε το 1994 και δραστηριοποιείται στην παροχή ελεγκτικών, φορολογικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών σε εισηγμένες και μη επιχειρήσεις, μικρομεσαίες και επιχειρήσεις δημοσίου τομέα. Το 1998 έγινε μέλος της Grant Thornton International, ενός από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους οργανισμούς ανεξάρτητων εταιρειών μελών, που προσφέρουν ελεγκτικές, φορολογικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες. Τα βασικά της τμήματα, όπως συμβαίνει σε τέτοιους οργανισμούς, είναι το Ελεγκτικό, το Συμβουλευτικό και το Φορολογικό.

 

Επίσης έχει εγγραφεί στο Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB), έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό, που δημιουργήθηκε με σκοπό την επιτήρηση των ελεγκτών των δημόσιων επιχειρήσεων, προκειμένου να προστατευθούν περαιτέρω τα συμφέροντα των επενδυτών και το δημόσιο συμφέρον εν γένει. Απασχολεί σήμερα περισσότερα από 300 άτομα προσωπικό και έχει ετήσιο κύκλο εργασιών 14,8 εκατ. ευρώ. Διευθύνων σύμβουλος της Grant Thornton στην Ελλάδα είναι ο Βασίλης Καζάς.

 

3 Εάν οι περιπτώσεις των KPMG και Grant Thornton απηχούν δύο ομίλους με μεγάλη παρουσία στην Ελλάδα, η Μazars είναι αρκετά διαφορετική. Ο γαλλικός όμιλος, με διεθνή παρουσία σε 69 χώρες και με 13.000 άτομα προσωπικό, ειδικεύεται σε υπηρεσίες ελέγχου, λογιστικών αποτιμήσεων, φορολογικών και συμβουλευτικών υποθέσεων, όπως περίπου όλες οι εταιρείες του επιπέδου.

 

Η διαφορά είναι ότι η παρουσία των Γάλλων στην Ελλάδα επισημοποιήθηκε μόλις τον περασμένο Μάρτιο, όταν προχώρησαν σε συμφωνία συνεργασίας με την εγχώρια εταιρεία συμβούλων RPS. Από την πλευρά της η RPS έχει ιδρυθεί το 2007 από πέντε στελέχη, τα οποία εργάζονταν στην Grant Thornton: τον Ηλία Ζαφειρόπουλο, τον Κωνσταντίνο Μακρή, τον Γιώργο Τσουκαλά, τον Νίκο Κασσουρίδη και τον Μιχάλη Παπάζογλου.

 

Η ομάδα της RPS αποτελείται συνολικά από 10 μέλη που προσφέρουν υπηρεσίες ελέγχου, εξειδικευμένων συμβουλών και λογιστικών. Η εταιρεία κατάφερε σύντομα να διαμορφώσει πελατολόγιο 40 εταιρειών από τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.

 

Τα ερωτήματα που προκύπτουν σχετικά με τη δραστηριότητα των εταιρειών - ελεγκτών είναι κεντρικά δύο:

• Πρώτον: Ποιες είναι οι δουλειές τους με το Δημόσιο.

• Δεύτερον: Πώς διασφαλίζουν ότι τα μυστικά που μαθαίνουν από τις μεγάλες επιχειρήσεις του Δημοσίου και τις τράπεζες δεν θα «περάσουν» στη γνώση των ιδιωτών πελατών.

Ήδη από το 2010, όπως προκύπτει από επίσημη απάντηση του τότε υφυπουργού Οικονομικών Φίλιππου Σαχινίδη, η ελληνική κυβέρνηση ανέθεσε στις μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες (Deloitte & Touche, Ernst and Young, Grand Thornton, KPMG και PriceWaterhouseCoopers) και τον SΟL τον έλεγχο και την παρακολούθηση του προϋπολογισμού. Επίσημο αντικείμενο της σύμβασης ήταν η παροχή συμβουλών και η διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων σε επιλεγμένους φορείς της κυβέρνησης.

 

Στο πλαίσιο της σύμβασης προβλεπόταν η συνοπτική διάγνωση της υφιστάμενης κατάστασης δαπανών, η προκαταρκτική έρευνα ελέγχων, η συνδρομή στη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων σε φορείς της Κεντρικής και Γενικής Κυβέρνησης και η παροχή σχετικών συμβουλών και υποδείξεων για τον βέλτιστο έλεγχο των δαπανών και τις δυνατότητες μείωσής τους. Δηλαδή ένα έργο κομμένο και ραμμένο στο αντικείμενο των εταιρειών.

 

Διόλου τυχαίο ότι, σύμφωνα με τη σχετική αιτιολογική έκθεση, «το αντικείμενο των ανωτέρω συμβάσεων περιλαμβάνει, ενδεικτικά, θέματα οργάνωσης και στρατηγικού σχεδιασμού, θέματα δημοσιονομικά και χρηματοοικονομικά, καθώς και θέματα θεσμών και νομιμότητας του δημόσιου βίου...

 

Η διείσδυση των συμβούλων, πάντοτε καλυμμένη από σχετικές υπουργικές εντολές και νομοθετήματα, εξελίχθηκε με την επιλογή τους στα προγράμματα αξιοποίησης της περιουσίας του Δημοσίου ή των αποκρατικοποιήσεων.

 

Για παράδειγμα η KPMG έχει αναλάβει σύμβουλος για την πώληση της συμμετοχής του Δημοσίου στα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (πρώην ΕΒΟ - ΠΥΡΚΑΛ). Πρόκειται για μια από τις πιο δύσκολες αποκρατικοποιήσεις, μια και η εταιρεία αυτή έχει ελαχιστοποιήσει το έργο της λόγω της διακοπής των παραγγελιών από τις ένοπλες δυνάμεις, ενώ το ξένο επενδυτικό ενδιαφέρον είναι μηδαμινό, αν όχι ανύπαρκτο. Για το ελληνικό, ούτε λόγος να γίνεται, μια και οι συνήθεις επενδυτές των «όπλων» έχουν αλλάξει δραστηριότητα. Για την KPMG λοιπόν το στοίχημα είναι μεγάλο.

Ένα μικρότερο στοίχημα είχε αναλάβει η Grant Thornton, στην οποία είχε ανατεθεί ρόλος συμβούλου της ελληνικής κυβέρνησης για την πώληση των τεσσάρων Airbus A340 της πρώην Ολυμπιακής (που ήταν περιουσία του υπ. Οικονομικών). Ο σύμβουλος ανακοίνωσε τον Νοέμβριο του 2011 πως δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσει την αποτίμηση (κατόπιν επιτόπιας επιθεώρησης) των τεσσάρων αεροσκαφών πριν από τις 18 Ιανουαρίου.

 

Έτσι τον Δεκέμβριο του 2011 ο νομικός σύμβουλος (Hogan Lovells LLP) ανέθεσε την αποτίμηση σε άλλον αξιολογητή. Συμπέρασμα: H Grant Thornton γλίτωσε από το να «χρεωθεί» τις εξελίξεις στον σχετικό διαγωνισμό, αλλά τα ερωτήματα παραμένουν. Έπειτα από δύο αποτυχημένους διαγωνισμούς για τα αεροσκάφη, ο τρίτος έκλεισε, με ένα συμβολικό τίμημα, αλλά με τον «νικητή» να μην παραλαμβάνει τα αεροσκάφη λόγω τεχνικών προβλημάτων τους... Χρειάζονταν... σύμβουλοι για όλα αυτά;

 

Τώρα, λοιπόν, τα ελληνικά τμήματα των εταιρειών αξιολόγησης μπαίνουν και στις τράπεζες. Η συνέχεια προσεχώς...

 

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ