Η περίοδος που ξεκινά αποτελεί κάθε χρόνο την τελική ευθεία για τη διεξαγωγή των εξετάσεων.Η φετινή συγκυρία είναι σίγουρα μια ιδιαίτερη περίπτωση καθώς οι μαθητές ,οι φοιτητές και όλοι όσοι βρίσκονται εν αναμονή εξετάσεων, έχουν να αντιμετωπίσουν και τις ψυχολογικές επιπτώσεις λόγω της πανδημίας.Όμως ο σωστός τρόπος σκέψης οδηγεί σε σωστές αποφάσεις και επιλογές. Ας δούμε,λοιπόν, κάποιες τεχνικές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διαχείριση του άγχους που προκαλεί μια απαιτητική διαδικασία,όπως αυτή των εξετάσεων.
Καταρχάς η ανησυχία που μπορεί να αισθάνεται κάποιος μπορεί να είναι παραγωγική ή μη παραγωγική.Η παραγωγική ανησυχία οδηγεί σε παραγωγική δράση στο "εδώ και τώρα". Για παράδειγμα,πότε γράφω το πρώτο μάθημα; Πόσες μέρες μεσολαβούν μέχρι τότε; Οργανώνω το διάβασμά μου,αξιοποιώ το χρόνο μου καθημερινά και φροντίζω να κάνω τακτικά διαλείμματα κάνοντας και πράγματα που με ευχαριστούν ή με ξεκουράζουν. Η μη παραγωγική ανησυχία οδηγεί σε επαναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις όπως "τι θα γίνει αν συμβεί αυτό ή εκείνο;" για τις οποίες όμως δεν υπάρχουν προκαθορισμένες ασφαλείς απαντήσεις. Το δημιουργικό άγχος-η παραγωγική ανησυχία μάς κρατά σε εγρήγορση και είναι κάτι που μας βοηθά να μένουμε συγκεντρωμένοι στη στιγμή ,βάζοντας άμεσες προτεραιότητες και θέτοντας καθημερινούς και ρεαλιστικούς στόχους.
Μα δεν υπάρχει αβεβαιότητα; Φυσικά και υπάρχει. Την αποδεχόμαστε και αυτήν όπως και οτιδήποτε δε μπορούμε να ελέγξουμε.Ένας κεντρικός άξονας της ανησυχίας είναι η δυσαρέσκεια στην αβεβαιότητα.Κάποιες φορές εξισώνουμε την αβεβαιότητα με ένα κακό αποτέλεσμα. Όμως η αβεβαιότητα δε σχετίζεται με το αποτέλεσμα,ούτε μπορούμε να ελέγξουμε τα πάντα,αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε σε δυσκολότερη θέση.Η αυτοπεποίθηση που αποκτάμε χάρη στη σωστή προετοιμασία και στην καθοδήγηση των δασκάλων μας,είναι στοιχεία που αντιπαλεύουν την αβεβαιότητα και τις περισσότερες φορές με επιτυχία.Σίγουρα ένα μικρό ποσοστό της επιτυχίας μπορεί να οφείλεται στην τύχη.Μπορεί ,για παράδειγμα,να πέσουν θέματα παρόμοια με αυτά που έλυσες πρόσφατα ή να πέσει κάτι που θεωρούσες αρκετά πιθανό,αλλά το υπόλοιπο ποσοστό της επιτυχίας θα οφείλεται στη δουλειά που έχεις κάνει,στη μεθοδικότητά σου στο διάβασμα και στη σωστή προετοιμασία (και ως προς την ύλη και ως προς την ψυχολογία)που έκανες όλο το προηγούμενο διάστημα. Είναι πολύ βασικό,επομένως,να επικεντρωνόμαστε σε παράγοντες που μπορούμε να ελέγξουμε, ώστε οι παράγοντες που δεν εξαρτώνται από εμάς να επηρεάζουν τελικά σε πολύ μικρότερο βαθμό το τελικό αποτέλεσμα.Σκεφτείτε τις ομάδες που πρωταγωνιστούν κάθε χρόνο στο Champions League. Χρειάζονται την τύχη με το μέρος τους; Σίγουρα,βοηθάει.Μπορεί να ισχυριστεί κανείς στα σοβαρά ότι κατακτούν τους τίτλους τους κατά τύχη;Φυσικά και όχι.Πίσω από τους τίτλους κρύβεται πολλή δουλειά ,ουσιαστική προετοιμασία και καλή ψυχολογία.
Τι άλλο βοηθά στην αποβολή του υπερβολικού άγχους; Η απομυθοποίηση. Σίγουρα η δοκιμασία των εξετάσεων είναι κάτι που φαντάζει σημαντικό και καθοριστικό.Αλλά μήπως είναι η πρώτη φορά που θα δώσεις εξετάσεις;Είναι η πρώτη φορά που θα γράψεις διαγώνισμα;Είναι η πρώτη φορά που κάποιο γραπτό σου θα αξιολογηθεί;Πιθανότατα όχι. Άρα έχεις ήδη εμπειρία και γνωρίζεις τα συναισθήματα που αισθάνεσαι. Σκέψου σωστά και διαχειρίσου τα κατάλληλα. Ακόμα και αν πρόκειται για τις πιο σημαντικές εξετάσεις που έχεις δώσει μέχρι τώρα,θυμήσου ότι αυτές δεν είναι παρά η αρχή σε έναν καινούριο και ,ίσως, ακόμα πιο απαιτητικό δρόμο που ανοίγεται μπροστά σου. Εξετάσεις,άλλωστε,δίνουμε καθημερινά,ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνουμε άμεσα. Δίνουμε εξετάσεις ζητώντας την αποδοχή από την παρέα μας,δίνουμε εξετάσεις όταν παίζουμε μπάλα,κρινόμαστε όταν συζητάμε και εκφράζουμε τις απόψεις μας.Παράλληλα κι εμείς οι ίδιοι κρίνουμε,κριτικάρουμε,αξιολογούμε. Το επιπλέον των εξετάσεων είναι ότι κρινόμαστε από ειδικούς και παίρνουμε βαθμό.
Στη φύση του ανθρώπου δεν είναι μόνο η τάση αρνητικών σεναρίων αλλά και η εξέλιξη. Ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να ελίσσεται και να αναπροσαρμόζεται στα εκάστοτε δεδομένα,αρκεί να υπάρχει ο κατάλληλος χρόνος.Μία από τις βασικές αρχές της θεωρίας της Ενσυνείδησης που προέρχεται από τον κλάδο της Ψυχολογίας είναι η παραδοχή της παροδικότητας. Όλα αλλάζουν και τίποτα δε μένει το ίδιο για πάντα. Τα πάντα ρεί και ουδέν μένει διατύπωσε ο Ηράκλειτος. Αυτό ισχύει όχι μόνο για καταστάσεις αλλά για σκέψεις και συναισθήματα. Το άτομο υποφέρει όταν ξεχνάει αυτήν την παραδοχή.Σκέψου,λοιπόν,ότι ακόμα κι αν αυτή η περίοδος σε κουράζει ψυχολογικά ή σωματικά είναι μια περίοδος που θα περάσει και θα αρχίσει κάτι άλλο,πιο ευχάριστο και πιο δημιουργικό.Διότι σίγουρα τα αγαθά κόποις κτώνται αλλά κτώνται και τρόποις αλλά και με σωστή σκέψη.
Eίναι,επίσης,επιβεβαιωμένο ότι η αναγνώριση της συναισθηματικής μας κατάστασης μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά μας από την αυτόματη αντίδραση στην ενσυνείδητη ανταπόκριση. Η παραδοχή της μη προσκόλλησης είναι η η αρχή ώστε το άτομο να μην προσκολλάται σε σκέψεις,συναισθήματα-ιδιαίτερα όταν του προκαλούν άγχος-ακόμα και σε ανθρώπους ή πράγματα.Βέβαια,όλοι οι άνθρωποι έχουμε τη συνήθεια να δίνουμε προσοχή στα δυσάρεστα συναισθήματα. Αυτό είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό γιατί το μυαλό μας είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνει προσοχή και να θυμάται καταστάσεις και εμπειρίες που είναι απειλητικές για τον οργανισμό. Όμως ένα αρνητικό συναίσθημα ισούται με τρία θετικά όπως και μία αρνητική σκέψη αντισταθμίζεται με τρεις θετικές.Η μη προσκόλληση,επομένως,προτείνει την πνευματική διαδικασία όπου το άτομο δεν προσκολλάται,δεν εμμένει σε κάτι,αλλά το αφήνει να συμβεί και να κάνει τον κύκλο του. Ως προς τις εξετάσεις πρακτικά ναι μεν μπορεί να είναι ο βασικός στόχος,ειδικά αυτήν την περίοδο,αλλά όχι και ο μόνος. Στόχος μπορεί ,επίσης,να είναι η ξεκούραση ή η γυμναστική που κρατάει το σώμα μας σε εγρήγορση.
Συμπερασματικά, λίγες μέρες απομένουν μέχρι τη μάχη. Ο σωστός ύπνος,η καλή και ισορροπημένη διατροφή,το ήρεμο κλίμα και η σωστή ψυχολογία είναι τα στοιχεία που θα σε οδηγήσουν στο να είσαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου. Φτάσε όσο ψηλότερα μπορείς. Καλές πτήσεις!
O Δημήτρης Μπρούμας είναι Φυσικός
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 27/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
