Στη λαϊκή παράδοση, ο μήνας Ιούνιος θεωρείται η αρχή του καλοκαιριού. Ένας μήνας που για κάποιους είναι η αρχή των μπάνιων, των καλοκαιρινών τους διακοπών ή έστω τους φέρνει πιο κοντά σε εκείνη την απαραίτητη ανάσα ξεκούρασης/ξεγνοιασιάς, πριν επανέλθουν πλήρως σε μία νέα επαγγελματική/ακαδημαϊκή χρόνια. Για χιλιάδες ωστόσο μαθητές, ο Ιούνιος μοιάζει να βάζει ένα τέλος σε ένα ιδιόμορφο καθεστώς με αφετηρία ήδη τις πρώτες τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ξεκινώντας με τη διατύπωση μίας σκέψης, ενός ονείρου, «Θέλω να γίνω…». Μία πρόταση, η οποία πέρα από τη δύναμη και τα όνειρα που περικλείει, φαίνεται επίσης να κρύβει μία σειρά από προκλήσεις, διαμάχες και συγκρούσεις. Μία κατάσταση διαρκούς αβεβαιότητας, η οποία θα μπορούσε να παρομοιαστεί με μία προσωπική Οδύσσεια, μιας και ο προορισμός δεν βρίσκεται απόλυτα στα χέρια σου. Αντίθετα, κρίνεται μέσα από τέσσερα μαθήματα των τριών ωρών, σε καθορισμένες μέρες και ώρες. Ένα καθεστώς κρίσης, στο οποίο εσύ είσαι υπόλογος και καλείσαι σχεδόν σαν ένας άλλος ναυαγός να παλέψεις με τους εσωτερικούς σου φόβους, αγωνίες, την ίδια ώρα που άλλοι «εξωτερικοί εχθροί» θα σε κρίνουν για μία στιγμιαία, πρόσκαιρη διαδρομή σε αυτό το δωδεκαετές σχολικό σου ταξίδι. Αλήθεια, πόσο δίκαιο είναι αυτό; Ή καλύτερα, πόσο κατάλληλα προετοιμασμένα είναι ψυχοσυναισθηματικά τα παιδιά μας για αυτό το ταξίδι;
Πριν βιαστεί να απαντήσει κανείς ότι έτσι είναι η κοινωνία και γενικότερα η ζωή, καλό θα ήταν να αναλογιστεί αφενός την ηλικία του και αφετέρου τις εμπειρίες, που έχει αποκτήσει, οι οποίες του επιτρέπουν να απαντήσει με αυτό τον τρόπο. Βιώματα που του προσφέρουν πλέον αυτή την ετοιμότητα και μία αίσθηση αυτογνωσίας, απαραίτητη για οποιαδήποτε δοκιμασία στη ζωή του. Αν είναι καλό να υπάρχουν εξετάσεις στη σχολική μας ζωή; Φυσικά και πρέπει να υπάρχουν για αρκετούς κοινωνικούς, ατομικούς και ψυχοσυναισθηματικούς λόγους. Υπάρχουν όμως δύο βασικές προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι ότι καλό θα ήταν όλοι οι διαγωνισμοί που θα κληθούμε να δώσουμε και ως ενήλικες να είναι αντικειμενικοί και αμερόληπτοι και ο δεύτερος παράγοντας είναι να υπάρχει η σωστή προετοιμασία για αυτούς.
Η βασική αδυναμία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος και δη των λυκειακών τάξεων, είναι ότι έχουν αποκτήσει ένα φροντιστηριακό χαρακτήρα με τον κύριο λόγο προετοιμασίας των μαθητών να τον κατέχουν τα ιδιωτικά φροντιστήρια. Μία άλλη αδυναμία, έγκειται στον τρόπο προετοιμασίας. Υπάρχει μία εμμονική προσκόλληση στην ολοκλήρωση της ύλης, δίχως να δίνεται η αντίστοιχη βαρύτητα στη σωστή ψυχοσυνασθηματική υποστήριξη του μαθητή. Αν ένας μαθητής, που δεν είναι σίγουρος για τις επιλογές του, μην έχοντας εμπιστοσύνη στον εαυτό και στις δυνατότητές του, έχοντας ωστόσο καλύψει αρκετά αποτελεσματικά την εξεταστέα ύλη, πώς θα μπορέσει να γράψει; Ομοίως, αν ένας μαθητής βρίσκεται εγκλωβισμένος στις προσωπικές φιλοδοξίες και στα θέλω των γονιών του, τότε ποια είναι η δική του προσπάθεια που θα βαθμολογηθεί;
Στην πραγματικότητα, αμφότερες οι περιπτώσεις κρύβουν απογοητευμένα παιδιά και εν δυνάμει απογοητευμένους ενήλικες, δίχως το θάρρος της δικής τους γνώμης, οι οποίοι παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο είτε να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους, είτε η εργασιακή τους ένταξη να μην είναι ιδιαίτερα πετυχημένη. Με λίγα λόγια, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή τους, έχει αντίκτυπο σε όλο το φάσμα της ενήλικης ζωής τους, επηρεάζοντας σημαντικά την κοινωνική και επαγγελματική τους ένταξη.
Αυτός θα πρέπει να είναι ο στόχος της κάθε οικογένειας και του κάθε εκπαιδευτικού συστήματος. Η κοινωνία μας δεν έχει ανάγκη από παθητικούς αποδέκτες, θεατές των εξελίξεων. Αντίθετα, οι πρόσφατες εξελίξεις απέδειξαν την ανάγκη ύπαρξης ενεργών, σκεπτόμενων πολιτών, που θα έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητες και στις δεξιότητές τους. Η κατάκτηση της αυτοεικόνας, της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης προϋποθέτει την ψυχολογική ενδυνάμωση και προετοιμασία του ατόμου για την κοινωνική του ένταξη. Πρόκειται για μία δια βίου διαδικασία που ξεκινά από τη βρεφική ηλικία και ειδικότερα από την αντίδραση των γονέων απέναντι στις ανάγκες του βρέφους. Μία διαδικασία που συνεχίζεται εντός του εκπαιδευτικού συστήματος μέσα από την κριτική σκέψη, τον αναστοχασμό και όχι τη στείρα αποστήθιση.
Συνεπώς ναι οι Πανελλήνιες είναι ένας σημαντικός σταθμός στη ζωή του ατόμου, όχι όμως τα πάντα. Είναι μόλις ένα στάδιο σε όλο το εξελικτικό φάσμα της ενήλικης ζωής που «ξημερώνει», το οποίο για κάποια παιδιά είναι πολύ πρώιμο, όταν για άλλα είναι το πρώτο βήμα ενηλικίωσής τους. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις που η κατάλληλη προετοιμασία συνάδει με τα απαραίτητα κοινωνικοοικονομικά κριτήρια, επιβεβαιώνοντας την άποψη που θέλει την εκπαίδευση να αναπαράγει τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες.
Ακριβώς για όλους τους παραπάνω λόγους, θα πρέπει να ζητάμε από τα παιδιά μας να προσπαθήσουν, να κάνουν ότι καλύτερο μπορούν, γιατί η τύχη μοιάζει να υποβαθμίζει την πολυδιάστατη και πολυσύνθετη φύση των Πανελλαδικών εξετάσεων. Θα πρέπει να τους υπενθυμίζουμε ότι κατά τον κοινωνικό και προσωπικό τους βίο θα κληθούν να δώσουν αρκετές φορές εξετάσεις, άλλοτε πραγματικές και άλλοτε σε συμβολικό-φαντασιακό επίπεδο, έχοντας τις ανάλογες επιτυχίες και αποτυχίες. Αυτό δεν σημαίνει ότι η οποιαδήποτε αποτυχία ισούται με την υποτίμηση ή και την απόρριψη της προσωπικής/ατομικής ταυτότητας. Είναι μόλις ένα επιπλέον λιμάνι, πριν φθάσουμε στον τελικό μας προορισμό. Αυτό είναι και οι Πανελλήνιες. Μία άλλη δοκιμασία, που μας εισάγει σε ένα καινούργιο, ενήλικο κόσμο. Όσον αφορά τους βαθμούς, ας μην ξεχνάμε ότι κρίνουν στιγμιαία την επίδοση κάποιου. Στην πράξη, το νέο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον αναζητά άτομα που έχουν προσαρμοστικές, επικοινωνιακές ικανότητες, να μπορούν να διαχειρίζονται και να επιλύουν συγκρούσεις, δημιουργικά, ενεργά, ενδυναμωμένα και επίμονα. Δεξιότητες και ικανότητες που κατακτώνται μέσα την κοινωνική αλληλεπίδραση, την κατανόηση και αποδοχή του εαυτού! Αν ένα παιδί λοιπόν σας πει «Ότι θέλει να γίνει το οτιδήποτε», εσείς θα πρέπει να τον βοηθήσετε να γίνει αυτό, έστω και αν ο δρόμος που θα επιλέξει είναι μακριά από εκείνο των Πανελληνίων!
Μουζάκη Μαρία, Κοινωνιολόγος-Σύμβουλος, MSc, υπ. Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Διαβάστε εδώ: Πανελλήνιες Εξετάσεις 2023 - Όλα τα θέματα κι οι απαντήσεις τους
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
