Ευρωπαϊκή Ένωση: Οξύνονται οι ανταγωνισμοί με επίκεντρο το μείγμα διαχείρισης

Οξύνονται οι ανταγωνισμοί με επίκεντρο το μείγμα διαχείρισης

 

Κόντρες και αντιθέσεις γύρω από το μείγμα της αντιλαϊκής πολιτικής που θα εφαρμοστεί για την ανάκαμψη των επιχειρηματικών κερδών και του παραγόμενου ΑΕΠ εκδηλώνονται με σφοδρότητα το τελευταίο διάστημα, τόσο στους κόλπους της ΕΕ όσο και ευρύτερα, στο πλαίσιο των γενικότερων ανταγωνισμών τμημάτων του κεφαλαίου. Οι προβλέψεις των ιμπεριαλιστικών οργανισμών και άλλων κέντρων γύρω από τους ρυθμούς ανάκαμψης προσκρούουν σε σειρά αυστηρών προϋποθέσεων, ενώ ταυτόχρονα ο μαινόμενος νομισματικός πόλεμος, ως πλευρά του συνολικότερου ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, έχει ήδη τις πρώτες «παράπλευρες απώλειες» στις λεγόμενες αναδυόμενες οικονομίες και άλλες παρενέργειες που για την ώρα δεν μπορούν να αποτιμηθούν.

 

Την περασμένη βδομάδα οι «καραμπόλες» συνεχίστηκαν με την απότομη πτώση νομισμάτων, όπως της τουρκικής λίρας, την οποία ορισμένα αστικά επιτελεία αποδίδουν στην τρέχουσα νομισματική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ, στη φυγή κεφαλαίων από αναδυόμενες αγορές και στην αναζήτηση καταφυγίων σε νομίσματα όπως το δολάριο. Στην Τουρκία, σημειωτέον, μέσω θυγατρικών εταιρειών δραστηριοποιούνται και ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι.

 

Γύρω από τις αναμενόμενες λογιστικές ζημιές αναπτύσσεται ξανά η συζήτηση για το ύψος της «ανακεφαλαιοποίησης» που θα χρειαστεί για την κεφαλαιακή θωράκιση, στη βάση μάλιστα και των «ακραίων σεναρίων» της τρόικας ως προς τους ρυθμούς του ΑΕΠ, τα «κόκκινα» δάνεια, το ενδεχόμενο πτώσης στις τιμές των κατοικιών, που με τη σειρά του θα συμπαρασύρει και τις υποθήκες που έχουν εγγραφεί στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια. Σε απότομη κατρακύλα βρέθηκε την περασμένη βδομάδα και το αργεντίνικο πέσο, εξέλιξη που, σύμφωνα με τη γαλλική τράπεζα Credit Agricole, πυροδοτεί φόβους ότι κεντρικές τράπεζες «αναδυόμενων αγορών» θα αφήσουν τα νομίσματά τους να υποχωρήσουν αντί να εξανεμίσουν τα συναλλαγματικά αποθέματα με διαρκείς παρεμβάσεις.

Ανταγωνισμοί και αναδιατάξεις συμμαχιών

 

Ανταγωνισμοί και νέες συμμαχίες κρατών και κυβερνήσεων εξυφαίνονται και μέσα στους κόλπους της ΕΕ. Η διαμόρφωση των τραπεζών του ευρωπαϊκού χώρου σε μικρότερο μέγεθος είχε αναχθεί σε κεντρική επιλογή της ΕΕ, προκειμένου έτσι να αντιμετωπιστεί το ενδεχόμενο κλυδωνισμών σε μεγάλη κλίμακα. Το «γάντι» φαίνεται να σηκώνει πλέον η κυβέρνηση της Γερμανίας, η οποία εν προκειμένω βρίσκει τη σύμφωνη γνώμη της γαλλικής κυβέρνησης αλλά και άλλων μελών της λυκοσυμμαχίας που δεν βλέπουν δυνατότητες ανάκαμψης χωρίς την ύπαρξη ισχυρών τραπεζικών ομίλων, που με τη σειρά τους θα χρηματοδοτήσουν τα έργα υποδομής και τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας που υπόσχονται κέρδη στα μονοπώλια. Η «τραπεζική ένωση» αποτελεί ένα ακόμη πεδίο αντιπαράθεσης, ενώ ορισμένα σενάρια κάνουν λόγο ακόμα και για ενδεχόμενο τροποποίησης της Συνθήκης της ΕΕ, προκειμένου να διαμορφωθεί ο «μόνιμος μηχανισμός» για την εκκαθάριση των προβληματικών τραπεζών της ΕΕ. Ο «καβγάς» που βρίσκεται σε εξέλιξη αφορά στον επιμερισμό της χασούρας, στο ποιος θα επωμιστεί το κόστος της διάσωσης και ποιος θα βρεθεί σε πλεονεκτική θέση στη φάση της αναιμικής ανάκαμψης.

 

Αντιθέσεις ανακύπτουν και γύρω από τη διαμόρφωση των εμπορικών πλεονασμάτων που εμφανίζονται στα κράτη της ΕΕ και ειδικότερα σε αυτά του «σκληρού πυρήνα» της Ευρωζώνης. Η Κομισιόν προχωρά σε διαδικασία διερεύνησης των υψηλών πλεονασμάτων της Γερμανίας, στο πλαίσιο του μηχανισμού «αποτροπής μακροοικονομικών ανισορροπιών» ανάμεσα στα κράτη της Ευρωζώνης και σε μια εξέλιξη ενδεικτική της όξυνσης των αντιθέσεων στο εσωτερικό της, αλλά και ευρύτερα. Σύμφωνα με την Κομισιόν, το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας ξεπερνά επί σειρά ετών το 6% του παραγόμενου ΑΕΠ και κατά μέσο όρο στην τελευταία τριετία διαμορφώνεται στο 6,5% του ΑΕΠ. Σε απόλυτα μεγέθη για το 2012 έφτασε στα 185,4 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σχεδόν στο ΑΕΠ της Ελλάδας. Ενδεικτικό της εντεινόμενης ανισομετρίας στο πλαίσιο της ΕΕ αποτελεί και το γεγονός ότι την περίοδο 2010 - 2012 το πλεόνασμα της Γερμανίας απογειώθηκε από τα 156 δισ. στα 185,4 δισ. ευρώ, με ποσοστιαία αύξηση περίπου 19%. Οι κόντρες για τα πλεονάσματα έχουν να κάνουν με το βαθμό «ανταγωνιστικότητας» της κάθε οικονομίας σε συνδυασμό και με το «μισθολογικό κόστος».

Η ΕΕ ενάντια στον εαυτό της... ή μήπως όχι;

 

Οι αντιθέσεις που εντείνονται στο εσωτερικό της ΕΕ για το μείγμα διαχείρισης αποτυπώνονται και στην ετήσια έκθεση της Κομισιόν για την «απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις» που δημοσιοποιήθηκε την περασμένη βδομάδα. Ανάμεσα σε άλλα σημειώνουν ότι η μακροοικονομική αστάθεια, η μείωση της απασχόλησης και οι κοινωνικές αποκλίσεις «θα μπορούσαν να βάλουν σε κίνδυνο τη λειτουργία της ΟΝΕ και τους βασικούς στόχους της ΕΕ, όπως ορίζονται στις Συνθήκες». Τους απασχολεί το γεγονός ότι οι αποκλίσεις μεταξύ των χωρών διευρύνονται, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, με τις χώρες του Νότου να έχουν πληγεί ιδιαίτερα, από την υψηλή ανεργία, την αύξηση της φτώχειας, φαινόμενα που, όπως αναφέρεται στην έκθεση της Κομισιόν, σε πολλά κράτη έχουν «διαβρώσει την εμπιστοσύνη στη νομισματική ένωση και συνολικά στην ΕΕ». Οι υπαρκτές αντιθέσεις στους κόλπους των ευρωπαϊκών αστικών τάξεων, εκθέσεις όπως αυτή της Κομισιόν, αξιοποιήθηκαν από την αστική προπαγάνδα και τον Τύπο, με δημοσιεύματα και τίτλους του στιλ «έκθεση - καταπέλτης ενάντια στην τρόικα» κ.τ.λ., προκειμένου να καλλιεργήσουν στο λαό φρούδες ελπίδες για... αλλαγή της ΕΕ σε φιλολαϊκή κατεύθυνση, ενόψει και των ευρωεκλογών. Ουσιαστικά αποτελούν προσεγγίσεις που αναδεικνύουν μεγάλες ενδοευρωενωσιακές αντιθέσεις για το μείγμα της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης στη δοσμένη φάση, όπου εκδηλώνονται δειλά κάποια σημάδια ανάκαμψης, και προβάλλεται η αναγκαιότητα για χαλάρωση στην αυστηρή δημοσιονομική πολιτική, προκειμένου να εξασφαλιστούν κεφάλαια από τα κράτη για επενδύσεις, στο πλαίσιο και των ανταγωνισμών στην εσωτερική αγορά αλλά και τη διεθνή.

 

Υπέρ της σταδιακής αποχώρησης της τρόικας από τις χώρες που είναι ενταγμένες σε «προγράμματα στήριξης» τάχθηκε με τη σειρά του και ο επικεφαλής των σοσιαλδημοκρατών στο Ευρωκοινοβούλιο, Χ. Σβόμποντα, υποστηρίζοντας ότι η τρόικα δεν αποτελεί δημοκρατικό θεσμό και επιβάλλει στους πολίτες μεταρρυθμίσεις στις οποίες θα έπρεπε να συμμετέχει και το κοινοβούλιο και ο λαός. Στην πραγματικότητα, πίσω από τις όλο και πιο συχνές αναφορές παραγόντων, επιτροπών και οργάνων της ΕΕ περί «δημοκρατικής νομιμοποίησης» βρίσκεται αφενός η διαπίστωση της ανάγκης για εξεύρεση εκείνων των μηχανισμών που θα εξασφαλίζουν συναίνεση και συμβιβασμούς μεταξύ των αντιθέσεων που εκφράζονται σε διαφορετικά τμήματα των ευρωπαϊκών μονοπωλίων και αφετέρου η ανάγκη να αξιοποιείται ένα «δημοκρατικό» επίχρισμα, για να εξασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή λαϊκή συναίνεση στα αντιλαϊκά μέτρα που έχει ανάγκη το κεφάλαιο.

 

Η «αποχώρηση της τρόικας» έχει μεταξύ άλλων και μια διαφορετική ανάγνωση από αυτή που αρχικά διαφαίνεται και αφορά στην αποχώρηση του ΔΝΤ από τα ενδεχόμενα νέα προγράμματα χρηματοδοτικής στήριξης. Αλλωστε, το ΔΝΤ έχει βάλει στο αντιλαϊκό τραπέζι το «κούρεμα» του κρατικού χρέους, ενδεχόμενο που αυτή τη φορά θα φορτωθεί στους σημερινούς κατόχους του χρέους, δηλαδή τα κράτη και τις κυβερνήσεις της ΕΕ. Σε αυτό το πλαίσιο, εκθέσεις όπως αυτή που συζητά η Επιτροπή Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου για τα πεπραγμένα της τρόικας - την προβολή της οποίας έχει αναλάβει εργολαβικά ο ΣΥΡΙΖΑ! - κάνουν ανοιχτά λόγο για αντικατάσταση του ΔΝΤ από ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Οι ανταγωνισμοί βέβαια ανάμεσα στην ΕΕ και το ΔΝΤ δεν έχουν απολύτως καμιά σχέση με ...φιλολαϊκή στροφή, αλλά με τον επιμερισμό της χασούρας μεταξύ διαφορετικών τμημάτων του κεφαλαίου.

Τα αντιλαϊκά μέτρα που παραβιάζουν... τη Συνθήκη της Λισαβόνας!

 

«Απολύτως και πλήρως συνυπεύθυνα είναι τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης», για το γεγονός ότι χάθηκαν 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας μέσα σε μία 4ετία στις 4 χώρες που εντάχθηκαν στα «προγράμματα προσαρμογής», σύμφωνα με το σχέδιο γνωμοδότησης της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων της Ευρωβουλής. Τα παραπάνω ξεφούρνισε ο εισηγητής, Ισπανός σοσιαλδημοκράτης Α. Σέρκας, σύμφωνα με τον οποίο οι περικοπές στην Υγεία και τις συντάξεις που επέβαλαν τα μνημόνια στην Ελλάδα και στις άλλες μνημονιακές χώρες παραβιάζουν τη Συνθήκη της Λισαβόνας και τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, με τα οποία επικυρώθηκε και προχώρησε η Στρατηγική του Μάαστριχτ, δηλαδή η στρατηγική του κεφαλαίου για την ανταγωνιστικότητα των μονοπωλίων, τα διαδοχικά αντιλαϊκά μέτρα με ή χωρίς μνημόνια. Να σημειωθεί ότι πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο που έγινε γνωστός από τις διαβόητες «Εκθέσεις Σέρκας» το 2005 και το 2013, οι οποίες είχαν ιδιαίτερη συμβολή στην προώθηση της διάλυσης των εργασιακών σχέσεων!

 

Από την πλευρά του, ο πρώην επικεφαλής του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF) Τσ. Νταλάρα, του οργανισμού που πρωτοστάτησε στο «κούρεμα» του 2012, σημείωσε ότι «η περίπτωση της Ελλάδας δεν αποτελεί συστημικό κίνδυνο, ικανό να οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση τις διεθνείς αγορές». Μιλώντας στο περιθώριο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, σημείωσε ότι «η Ευρώπη θα συνεχίσει να στηρίζει την Ελλάδα, η οποία έχει σημειώσει εντυπωσιακή δημοσιονομική προσαρμογή». Στο «διά ταύτα» έβαλε πλάτες στην ελάφρυνση του κρατικού χρέους, λέγοντας ότι «ήρθε η ώρα η Ευρώπη ν' αναγνωρίσει τις προσπάθειες της ελληνικής πλευράς». Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του IIF, τα «αδύναμα σημεία της Ευρωζώνης παραμένουν, είναι είναι ακόμη εδώ και δεν μπορούν να κρυφτούν» και αυτό παρά τη «βελτίωση της βιομηχανικής παραγωγής και την τόνωση του επιχειρηματικού κλίματος».

 

Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μ. Ντράγκι, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, δήλωσε ότι «όλες οι χώρες της Ευρωζώνης κινούνται στο σωστό δρόμο» και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να «αρχίσουν να εξετάζουν το ενδεχόμενο να προχωρήσουν σε μειώσεις φόρων, στο βαθμό που η ανάπτυξη θα ισχυροποιείται». Αφού ξεζούμισαν το λαό με φόρους και χαράτσια, έρχονται τώρα να ανακατέψουν το αντιλαϊκό μείγμα, με μοναδικό στόχο την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας και των επιχειρηματικών κερδών.

 

Ανεξάρτητα από συγκυρίες είτε σε φάση κρίσης είτε σε φάση ανάκαμψης, όπως ορίζεται και στο πλαίσιο των νέων κανόνων ενισχυμένης «δημοσιονομικής εποπτείας» που ισχύει σε όλα ανεξαιρέτως τα κράτη της ΕΕ, με ή χωρίς «μνημόνια συνεργασίας», τα αντιλαϊκά μέτρα θα ενταθούν, είναι στοχοπροσηλωμένα στις αντεργατικές αναδιαρθρώσεις ιδιαίτερα στην αγορά εργασίας με ένταση και επέκταση της ευελιξίας, γιατί αυτό απαιτεί η στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Αυτή η πραγματικότητα, την οποία δεν αναιρούν οι αλλαγές στο μείγμα διαχείρισης που προβάλλονται από τμήματα του κεφαλαίου κρατών - μελών της ΕΕ που θεωρούν ότι με τη συνέχιση της λιτότητας δε διευκολύνεται η επάνοδος στην καπιταλιστική ανάκαμψη, πρέπει να είναι καθαρή στους εργαζόμενους και το λαό κάθε φορά που τους πλασάρεται και μια καινούργια έκθεση που θα «κλαίει» για τη φτώχεια και τα βάσανα των εργαζομένων, χωρίς να βάζει απέναντι την αιτία!

 

Α. Σ.

 

Αναδημοσίευση από το Ριζοσπάστη, 26/1/2014