Tο προσχέδιο Νόμου που κατατέθηκε από το Υπουργείο Παιδείας με τίτλο «Αναβάθμιση του σχολείου και άλλες διατάξεις» ασχολείται σε μεγάλο μέρος του με διατάξεις για τα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία. Δηλαδή το 1/3 περίπου του προσχεδίου Νόμου σχετίζεται με διατάξεις που αφορούν μόνο μερικές δεκάδες σχολείων. Πώς ερμηνεύεται η εισαγωγή πλήθους διατάξεων για τα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία, ποιο είναι το περιεχόμενό τους και οι διαφορές από τον προηγούμενο νόμο;
Ο σκοπός τόσο των Πρότυπων όσο και των Πειραματικών σχολείων μέχρι τώρα ήταν ταυτόσημος και εστίαζε κυρίως στην πειραματική υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια, τη δοκιμή νέων αναλυτικών προγραμμάτων και διδακτικών μεθόδων με στόχο τη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής και τη διάχυση της σχετικής γνώσης και εμπειρίας στα υπόλοιπα σχολεία της ελληνικής επικράτειας. Μέχρι τώρα, η τήρηση του ονόματος Πρότυπα σχολεία και η διάκρισή τους από τα Πειραματικά είχε σχέση μόνο με το ιδρυτικό τους πλαίσιο στο οποίο αναφέρονταν ως τέτοια και όχι με τη διαφορετική σκοποθεσία τους. Ενώ στο παρόν προσχέδιο αναφέρεται στην παράγραφο 1 του άρθρου 10 καθώς και σε διαφορετικά σημεία της αιτιολογικής έκθεσης ότι τα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία εξυπηρετούν τους ίδιους σκοπούς γίνεται φανερή η διάκρισή τους, μιας και προβλέπεται η δημιουργία διαφορετικών Δικτύων για τα μεν και για τα δε (παραγρ. 2 του άρθρου 10). Κυρίως όμως η διάκριση γίνεται φανερή γιατί μόνο τα Πρότυπα Σχολεία «στοχεύουν στην καλλιέργεια και τη διάχυση της ιδέας και των πρακτικών της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα» (παρ. 1 άρθρου 11). Αντίστοιχα, οι Όμιλοι στα Πρότυπα σχολεία αναφέρονται ως όμιλοι αριστείας, καινοτομίας και δημιουργικότητας ενώ στα Πειραματικά σχολεία δεν αναφέρεται η αριστεία αλλά μόνο η καινοτομία και η δημιουργικότητα. Τέλος, τα πρότυπα σχολεία αφορούν μόνο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ τα πειραματικά σχολεία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Γιατί λοιπόν επιχειρείται μια διάκριση των Πρότυπων και Πειραματικών σχολείων με διαφοροποίηση στη σκοποθεσία τους και την αναφορά στην καλλιέργεια της αριστείας ως διακριτού στόχου των Πρότυπων σχολείων; Η αιτιολογική έκθεση αναφέρει ότι «τα Π.Σ. είναι σχολικές μονάδες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίες στοχεύουν να ενισχύσουν το πρότυπο της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα, με την έννοια της διαμόρφωσης των κατάλληλων εκείνων προϋποθέσεων που θα προάγουν τη διαρκή αυτο-βελτίωση των μαθητών, καθώς και τη μεθοδικότερη και συστηματικότερη καλλιέργεια και ανέλιξη των ιδιαίτερων μαθησιακών τους δυνατοτήτων, κλίσεων και ταλέντων». Η διαμόρφωση των κατάλληλων προϋποθέσεων για τη διαρκή αυτο-βελτίωση των μαθητών και η όσο γίνεται πιο συστηματική καλλιέργεια των δυνατοτήτων τους κ.λ.π. είναι όμως αποστολή όλων των σχολείων της χώρας, εκτός αν η πολιτεία θεωρεί «τη μεθοδικότερη και τη συστηματικότερη» καλλιέργειά τους αποστολή μόνο των Πρότυπων σχολείων. Άρα, το διακριτικό γνώρισμα των Πρότυπων σχολείων είναι η ενίσχυση του προτύπου της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα και η διάχυση των δράσεών του στα άλλα σχολεία, όπως αναφέρεται και στην παρ. 2 του άρθρου 11. Προκύπτουν, όμως, τα εξής εύλογα ερωτήματα και οι υποθέσεις: Οι μαθητές και οι μαθήτριες στα Πρότυπα σχολεία επιλέγονται από έναν πολύ μεγάλο αριθμό υποψηφίων με βάση τις επιδόσεις τους σε εισαγωγικές εξετάσεις, με αποτέλεσμα να φοιτούν σ’ αυτά όσοι και όσες έχουν πετύχει τις καλύτερες επιδόσεις στα εξεταζόμενα μαθήματα. Πώς αναμένεται, λοιπόν, τα Πρότυπα σχολεία να «ενισχύσουν το πρότυπο της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα» όταν, από τη μια, η αριστεία καλλιεργείται σ’ αυτά τα σχολεία με ήδη άριστους μαθητές και μαθήτριες και, από την άλλη, γνωρίζουμε ως επιστήμονες, ερευνητές, εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές/ μαθήτριες ότι οι σχολικές τάξεις είναι πολλαπλώς διαφοροποιημένες; Πώς αυτό το αναβαθμισμένο Πρότυπο σχολείο που καλλιεργεί και ενισχύει την άριστη εικόνα του μαθητή και της μαθήτριας ως πρότυπης μπορεί να διαχυθεί στα υπόλοιπα σχολεία, όταν γνωρίζουμε ότι κάποιοι μαθητές και κάποιες μαθήτριες δεν θα ταιριάζουν στο πρότυπο αυτό λόγω των κοινωνικών και εκπαιδευτικών ανισοτήτων που υπάρχουν;
Σε σχέση με την καλλιέργεια των ιδιαίτερων μαθησιακών δυνατοτήτων, κλίσεων και ταλέντων των μαθητών που αναφέρονται στην αιτιολογική έκθεση, πώς αυτές αντιστοιχούνται με την εξέταση των υποψηφίων μόνο στα μαθηματικά και στη γλώσσα για την εισαγωγή τους στα Πρότυπα σχολεία; Η αριστεία σ’ αυτό το σημείο φαίνεται να είναι μονοσήμαντη και να αφορά στην επίδοση στα σχολικά μαθήματα (ικανότητα σωστών απαντήσεων και άρα στείρα αναπαραγωγή της γνώσης) και να μην αφορά καθόλου στις δυνατότητες, τις κλίσεις και τα ταλέντα των παιδιών. Διαφορετικά, οι εξετάσεις δεν θα αφορούσαν μόνο την εξέταση στη γλώσσα και στα μαθηματικά. Παραγνωρίζονται με αυτόν τον τρόπο οι πολλαπλές δυνατότητες, κλίσεις και ταλέντα που μπορεί να έχουν τα παιδιά εκτός των ακαδημαϊκών τους ικανοτήτων και αφορούν στην κίνηση, την έκφραση, την επικοινωνία, τη φαντασία, την κριτική σκέψη… Οπότε, η περιοριστική και περιορισμένη νοηματοδότηση της αριστείας στο παρόν προσχέδιο ενισχύει τον μονόπλευρο, υλοκεντρικό και ακαδημαϊκό χαρακτήρα του σχολείου και το πρότυπο του μαθητή ως αυτού που μπορεί να ανταποκριθεί καλύτερα στον όγκο της διδακτέας ύλης και στο υψηλό άγχος. Έχοντας την εμπειρία του τι σημαίνει εισαγωγικές εξετάσεις στα Πρότυπα Γυμνάσια τόσο για τα παιδιά όσο και για τις οικογένειές τους, αξίζει να πούμε τα εξής: η συμμετοχή στις εισαγωγικές εξετάσεις στα Πρότυπα Σχολεία, λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού αλλά και της δυσκολίας των Δημοτικών σχολείων να ολοκληρώσουν την ύλη, προϋποθέτει πολλές ώρες φροντιστηριακών μαθημάτων, υψηλό άγχος και σημαντικό οικονομικό κόστος για τα παιδιά και τις οικογένειές τους χάριν της προσδοκίας μιας «άριστης» εκπαιδευτικής εμπειρίας. Το άγχος αυτό επιτείνεται στο παρόν νομοσχέδιο με την προσθήκη εισιτηρίων εξετάσεων από το Πρότυπο Γυμνάσιο στο Πρότυπο Λύκειο. Αν, λοιπόν, τα παιδιά δεν καταφέρουν να διατηρήσουν την «αριστεία» με τη λήξη της Γυμνασιακής τους εκπαίδευσης, αποσύρονται από το Πρότυπο Λύκειο. Ακόμα και οι επιλεγμένοι «άριστοι», λοιπόν, αποκλείονται από την «άριστη» εκπαίδευσή τους, δημιουργώντας ιδιότυπα φαινόμενα αποκλεισμού μεταξύ αρίστων. Το ίδιο, φυσικά, ισχύει και για τους εκπαιδευτικούς που θα αξιολογούνται συστηματικά για την παραμονή τους στα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία αλλά και για τα ίδια τα σχολεία. Ο ορισμός ενός σχολείου ως Πρότυπου ή Πειραματικού τίθεται τώρα σε συνεχόμενη εξωτερική αξιολόγηση μιας και, αν η αξιολόγηση καταλήξει ότι τα σχολεία δεν καταφέρνουν να πετύχουν τους προβλεπόμενους σκοπούς τους, αποχαρακτηρίζονται ως τέτοια.
Κατά πόσο αυτή η νοηματοδότηση της αριστείας ανταποκρίνεται στην ουσιαστική αντιμετώπιση σημαντικών εκπαιδευτικών και κοινωνικών ζητημάτων, όπως οι κοινωνικές ανισότητες (οι αδύναμοι μαθητές κατά κύριο λόγο δεν βελτιώνονται στην πορεία της μαθητικής τους διαδρομής), η επικράτηση του ατομοκεντρισμού εις βάρος της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και του συλλογικού συμφέροντος, η ξενοφοβία και ο ρατσισμός, η έλλειψη πρωτοβουλιών για μια βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη ανάπτυξη; Εκτός αν παραδεχτούμε ότι η εκπαίδευση των παιδιών μας δεν έχει καμία σχέση με τα παραπάνω. Η θεώρηση, λοιπόν, της αριστείας όπως προωθείται στο κατατεθειμένο νομοσχέδιο απομακρύνει τη συμβολή αυτών των σχολείων από την επιλογή υλοποίησης πειραματικών προγραμμάτων με στόχο την ανταπόκριση στο σύγχρονο εκπαιδευτικό και κοινωνικό συγκείμενο.
Η πρόθεση αύξησης των Πρότυπων σχολείων ως σχολείων αριστείας γίνεται σε πρώτη φάση με αφαίμαξη των Πειραματικών σχολείων και χαρακτηρισμό τους ως Πρότυπων. Είναι πραγματικά παράλογο ότι σχολεία με μεγάλη ιστορία και παράδοση όπως το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΠΣΠΑ) και το Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΠΣΠΘ) μετατρέπονται στο συγκεκριμένο προσχέδιο νόμου σε Πρότυπα σχολεία. Η επιλογή να διαχωριστούν σε Πρότυπο Γυμνάσιο και Λύκειο και Πειραματικό Δημοτικό ή/και νηπιαγωγείο αφήνει ξεκρέμαστα τα παιδιά που αποφοιτούν από το Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο γιατί διαρρηγνύει τη συνέχεια φοίτησής τους στην επόμενη βαθμίδα. Με τον ίδιο αυθαίρετο τρόπο και άλλα Πειραματικά Γυμνάσια και Λύκεια της χώρας μετατρέπονται σε Πρότυπα. Έχοντας στο νου μας ότι η εισαγωγή στα Πειραματικά σχολεία γίνεται με τυχαίο τρόπο, ενώ στα Πρότυπα μέσω εξετάσεων, είναι φανερό ότι με τον τρόπο αυτό ακυρώνεται η τυχαία εισαγωγή των μαθητών και μαθητριών σε αυτά τα σχολεία, ενώ αυξάνεται για μεγαλύτερο πληθυσμό η εισαγωγή στην υποχρεωτική εκπαίδευση μέσω εξετάσεων.
Συνοψίζοντας, η ενίσχυση των Πρότυπων σχολείων δεν έχει εκπαιδευτικό και κοινωνικό έρεισμα, ενώ η αιτιολόγηση ύπαρξής τους ως διακριτών σχολείων αποδομείται αναδεικνύοντας τις αντιφάσεις που αναφέρθηκαν. Η επιλογή ενίσχυσής τους ως εκπαιδευτικών κέντρων αριστείας είναι γι’ αυτούς τους λόγους ιδεοληπτική παρά ουσιαστική. Κάλλιστα, στο πλαίσιο ενός πειραματικού προγράμματος θα μπορούσε να διερευνηθεί η διαδικασία εκπαίδευσης χαρισματικών παιδιών ή «αρίστων» παιδιών. Αλλά σε αυτή την περίπτωση θα αρκούσαν τα Πειραματικά σχολεία, δεν θα χρειαζόμασταν τα Πρότυπα. Εκτός, αν με τις διατάξεις που προωθούνται για τα Πρότυπα και Πειραματικά. Σχολεία ετοιμάζονται αντίστοιχες αλλαγές στο σύνολο των σχολείων με επικράτηση της εξωτερικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, λίστες αξιολόγησης σχολείων, επαναφορά των εισιτηρίων εξετάσεων από το Γυμνάσιο στο Λύκειο κ.λ.π. Αυτά, όμως, καθόλου δεν συνδέονται με την αναβάθμιση του σχολείου που επικαλείται το παρόν προσχέδιο Νόμου.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 03/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
