Η κινητικότητα στο χώρο της Παιδείας το τελευταίο διάστημα είναι λίγο ως πολύ γνωστή σε όλους. Οι πραγματικές επιδιώξεις των “πρωταγωνιστών” των γεγονότων απέχουν πολύ από όσα απολαμβάνουν δημοσιότητας στο θέατρο του (πραγματικού) λαϊκισμού, και δεν είναι εξίσου γνωστές. Συνήθως η κρίση του εκπαιδευτικού μας συστήματος συνδέεται με “δημοφιλή” (όπως λέμε ψηφοθηρικά;) ζητήματα, όπως αυτό των εισαγωγικών εξετάσεων ή της απαίτησης του “Πανεπιστημίου για όλους”.
Οι υποστηρικτές του Ιδιωτικού Πανεπιστημίου ξεκινούν από την, πιθανώς ορθή, άποψη ότι πολλοί από τους αποτυχόντες στις εξετάσεις θα είχαν ίσως την ικανότητα, σε απόλυτο μέγεθος, να σπουδάσουν στο Πανεπιστήμιο, και να επωφεληθούν απ’ αυτό, αλλά το κράτος δεν διαθέτει τα απαιτούμενα κονδύλια. Άρα, λένε, ας χρησιμοποιηθούν ιδιωτικές πηγές και ας επιβληθούν δίδακτρα, ενδεχομένως κλιμακούμενα με βάση το οικογενειακό εισόδημα.
Η οικονομική όμως ενίσχυση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν πρέπει να βασίζεται στο οικογενειακό εισόδημα, γιατί ο φοιτητής είναι - και έτσι πρέπει επιτέλους να εκλαμβάνεται - άτομο ανεξάρτητο. Το κράτος πρέπει λοιπόν να χορηγεί τα χρήματα για όλους μια και δεν εργάζονται, ανεξάρτητα από οικογενειακό εισόδημα, πράγμα που φυσικά δεν δημιουργεί, όπως λένε, κοινωνική ανισότητα, γιατί η διαφορετική φορολογική κλίμακα την εξουδετερώνει. Τέτοια ανισότητα προκαλούν οι «εισαγωγικές εξετάσεις» αλλά δεν ευθύνεται γι’ αυτό η «δωρεάν Παιδεία».
Το γεγονός ότι οι γονείς αυτών που δεν φοιτούν στηρίζουν με τους φόρους τους εκείνους που φοιτούν, δεν οδηγεί σε παράδοξο διότι το προϊόν της Ανώτατης Παιδείας αποτελεί ένα κοινωνικό πλούτο. Εξάλλου, το κόστος όλων των υπηρεσιών (π.χ. Εθνική άμυνα, ασφάλεια κ.τ.λ.) το επωμίζεται ισόμετρα ο λαός μας, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ατομική χρησιμότητά τους.
Τέλος, τα δίδακτρα, κακά τα ψέματα, δεν εισάγουν κανένα παραπάνω κίνητρο φοίτησης στους νέους, και όποιοι το πιστεύουν δεν γνωρίζουν τους νέους.
Λιγότερες οι θέσεις στα Ελληνικά Πανεπιστήμια από τη ζήτηση. Αρκετοί από τους «αποτυχόντες» καταφεύγουν κάθε χρόνο στο εξωτερικό ενώ αρκετοί άλλοι φοιτούν σε Εργαστήρια Ελευθέρων σπουδών (κατ’ ευφημισμό «Κολέγια») και de facto Ιδιωτικά Πανεπιστήμια. Ο επιλεκτικός μηχανισμός για την είσοδο στα Πανεπιστήμια δεν βοηθά τις κατώτερες εισοδηματικά τάξεις, που δεν έχουν δυνατότητα καταβολής υψηλών διδάκτρων σε φροντιστήρια ή ανάληψης εξόδων σπουδών των τέκνων τους στο εξωτερικό. Έτσι το εκπαιδευτικό μας σύστημα αποτυγχάνει στα δύο βασικότερα κριτήρια επιτυχίας, αφού δεν αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες και δεν έχει συμβάλλει δραστικά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας παρά τη σχετική μαζικοποίηση της Παιδείας (αν και συμβάλλει, κατά τη γνώμη μου, σε αρκετές περιπτώσεις ουσιαστικά και αποτελεσματικά, στην εξυπηρέτηση καθαρά των παιδαγωγικών και πολιτιστικών σκοπών.).
Ας εξετάσουμε όμως πρώτα το σύστημα Εισαγωγικών Εξετάσεων στα ΑΕΙ, που από καιρό αποδεικνύεται σαθρό και αδιέξοδο.
1. Αποτυγχάνει να προετοιμάζει άτομα για το Πανεπιστήμιο
Είναι φανερό ότι το σύστημα συγκρίνει μόνο την σχετική ικανότητα των υποψηφίων και όχι την πραγματική επίδοσή τους στο κάθε μάθημα, εφόσον υπάρχει κλειστός αριθμός εισαγομένων. Αν προσθέσουμε και το γεγονός της μεγάλης αποτυχίας στα μαθηματικά, φυσική και χημεία στο πρώτο έτος των Πανεπιστημίων και Πολυτεχνείων. προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι μετά από μακροχρόνια σχολική και τουλάχιστον δίχρονη φροντιστηριακή προετοιμασία η μεγάλη πλειοψηφία των υποψηφίων δεν "έμαθε".
2. Αποδυναμώνει τον παιδευτικό και κοινωνικό ρόλο του σχολείου
Η εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο εξαρτάται από την απόφαση των γονιών για το ποιο φροντιστήριο θα διαλέξουν. Το σχολείο έχει πάψει να έχει την ευθύνη προετοιμασίας της νεολαίας για το Πανεπιστήμιο. Έχει όμως ταυτόχρονα πάψει να έχει και παιδαγωγικό ρόλο, παιδευτική διαδικασία, που πρέπει να είναι αυτοσκοπός, ανεξάρτητη από την εισαγωγή στα ΑΕΙ. Και όλα αυτά παρά το γεγονός ότι το Ελληνικό Σχολείο έχει σοβαρότατο και αξιόλογο ωρολόγιο Πρόγραμμα (Curriculum) που δεν έχει να ζηλέψει αντίστοιχα του εξωτερικού. Συγκρίνοντας με τον Οδηγό του Εθνικού Ωρολογίου Προγράμματος για την αναβάθμιση της Βρετανικής Παιδείας, οι δύσπιστοι και οι λασπολόγοι κατά του Ελληνικού Σχολείου (και Πανεπιστημίου), θα συνειδητοποιήσουν με χαρά τους ελπίζω ότι τα δικά τους παιδιά, κατά μέσο όρο τουλάχιστο, διδάσκονται ίδιας ποιότητας και σίγουρα περισσότερης ποσότητας πράγματα. Και ίσως τότε αναγνωρίσουν τον αγώνα της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων Δασκάλων που κάτω από ταβάνια που στάζουν, δίπλα σε καλοριφέρ που δεν λειτουργούν και με μισθούς κυριολεκτικά πείνας, μετατρέπουν καθημερινά το επάγγελμά τους σε λειτούργημα. Όμως ο απώτερος σκοπός του εκπαιδευτικού συστήματός μας, της απόκτησης δηλαδή πτυχίου ΑΕΙ, προωθεί την παπαγαλία και ασκησιολογία και μετατρέπει την εκπαίδευση σε διαδικασίες διαρκών εξετάσεων, με αποτέλεσμα ο μαθητής αντί να εκπαιδεύεται να μαθαίνει την τεχνική του να εξετάζεται. Η λογική του συστήματος εισαγωγής στα ΑΕΙ είναι αυτή της "τυποποίησης" αντί της "κρίσης" και γι' αυτό επιτυγχάνουν τα φροντιστήρια και υποβαθμίζεται ο ρόλος του σχολείου.
3. Δεν έχει πλέον ρόλο ύπαρξης.
Το Πανεπιστήμιο έχει πάντα ως ένα εκ των προορισμών του την εξομάλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων. Παλιότερα και το φροντιστήριο έπαιζε ένα θετικό εξισωτικό ρόλο μεταξύ π.χ. των αποφοίτων του Κολλεγίου και ενός σχολείου μιας υποβαθμισμένης περιοχής. Με δεδομένη τη μαζική "ουσιαστική" ανεργία των πτυχιούχων αλλά και την ανάγκη για μαζική εκπαίδευση και πρόσβαση στην πληροφορία και τη γνώση, το "numerus clausus" έχει χάσει το νόημά του, και αποτυγχάνει να επιτελέσει ακόμα και το σκοπό για τον οποίο έχει καθιερωθεί. Η μόνη λοιπόν διέξοδος είναι η κατάργηση των εξετάσεων και η ελεύθερη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτό σημαίνει φυσικά ριζικές αλλαγές της φιλοσοφίας στο συνολικό εκπαιδευτικό σύστημα, που πρέπει να δίνει μια αναβαθμισμένη σφαιρική εκπαίδευση στα έξη χρόνια της Μέσης Εκπαίδευσης.
Σήμερα δεν υπάρχουν δυσκολίες εφαρμογής μια και η εξ ’αποστάσεως διδασκαλία αμβλύνει τις ανάγκες τεχνικών υποδομών και η δημιουργία προπαρασκευαστικού έτους (το πρώτο του υπάρχοντος προγράμματος) στα ίδια τα πανεπιστήμια θα αμβλύνει την υπερβολική ζήτηση στις δημοφιλείς σχολές, κατατάσσοντας αξιοκρατικά σε επιστήμες Υγείας, Μηχανικών, Φυσικών Επιστημών, Οικονομικών, Φιλοσοφίας, Τεχνών, κτλ. Η μόνη λοιπόν πραγματική δυσκολία είναι το αρχέτυπο του φόβου προς το άγνωστο. Δεν είναι όμως κρίμα να καταπιέζονται οι νέοι και οι γονείς τους από ένα μύθο; Δεν είναι όμως μεγαλύτερο κρίμα να πικραίνονται οι νέοι και να θεωρούν τους εαυτούς τους αποτυχημένους στη ζωή επειδή, λέει, πήραν ένα μόριο λιγότερο από τον τελευταίο εισαγόμενο; Αντί λοιπόν να ασχολούμαστε με τα φληναφήματα περί μη-κρατικών πανεπιστημίων που δεν θα προσφέρουν το παραμικρό στην κοινωνία, απαιτείται λεπτομερής μελέτη από ειδικούς επί του εφικτού της πρότασης αυτής, ΤΩΡΑ.
Ο Νίκος Μαρκάτος είναι
Ομότιμος Καθηγητής Ε.Μ.Π., π.Πρύτανης,
Γ.Γ. Ευρωπαικού Συλλόγου Ομότιμων Καθηγητών
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
