Νίκος Μάστορας Την κυβερνητική υποκρισία (και) στο θέμα του δήθεν ενδιαφέροντός της για το περιβάλλον, το οποίο υπερτονίζεται μετά από κάθε φυσική καταστροφή αλλά στη συνέχεια δε γίνεται τίποτα, υπογραμμίζει η υποβάθμιση των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ).
Τι κι αν το περυσινό καλοκαίρι με τις τεράστιες πυρκαγιές που έκαψαν μεγάλο τμήμα του Έβρου, της Ρόδου και άλλων περιοχών, τις άνευ προηγουμένου πλημμύρες σε πόλεις και χωριά της Θεσσαλίας, τη γενικευμένη αυθαιρεσία και καταστροφή των παραλιών, ανέδειξε μεταξύ άλλων και την αναγκαιότητα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
Τι κι αν το Πρόγραµµα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP) κάνει λόγο για τριπλή περιβαλλοντική κρίση (κλιµατική, απώλεια βιοποικιλότητας, ρύπανση και απόβλητα) και τονίζει τη σηµασία της εκπαίδευσης για την αντιµετώπισή της;
Τι κι αν από τον Ιούνιο του 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απευθύνει Σύσταση προς τα κράτη µέλη της Ε.Ε. να προωθήσουν την Εκπαίδευση για την Πράσινη Μετάβαση και τη Βιώσιµη Ανάπτυξη σε όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης µε ενεργό συµµετοχή µαθητών κι εκπαιδευτικών κινητοποιώντας αντίστοιχα εθνικά και ευρωπαϊκά κονδύλια; Τι κι αν η UNESCO προωθεί µια Συµµαχία για το Πρασίνισµα της Εκπαίδευσης;
Η Ελληνική κυβέρνηση ξέρει μόνο να λέει κούφια λόγια. Γιατι δεν εξηγείται διαφορετικά ότι στη χώρα μας η εγκατάλειψη κι υποβάθµιση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι κάτι παραπάνω από γεγονός: Απουσία κρατικής χρηµατοδότησης, ελλείψεις εκπαιδευτικών και υποστελέχωση των θεσµών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, πρωτοφανής καθυστέρηση (στη µέση της σχολικής χρονιάς!) στην προκήρυξη από το Υπουργείο δυνατότητας επισκέψεων σχολείων στα Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (τα Κέντρα βέβαια δέχονται σχολεία µε δική τους πρωτοβουλία από την αρχή της σχολικής χρονιάς, παρότι δεν χρηµατοδοτούνται τα προγράµµατά τους) κοκ.
Η υποβάθμιση αυτή μάλιστα έφτασε προ ημερών και στη Βουλή, με αναφορά του ΚΚΕ προς τον υπουργό Παιδείας, η οποία στηρίζεται σε επιστολή της Ομοσπονδίας Γονέων-Κηδεμόνων Περιφέρειας Ηπείρου (την οποία δημοσιοποίησε το alfavita.gr) με την οποία ζητούν μεταξύ άλλων την αποκλειστικά κρατική χρηματοδότηση της λειτουργίας των ΚΠΕ, την άμεση στελέχωση τους με όλο το απαραίτητο μόνιμο εκπαιδευτικό και βοηθητικό προσωπικό, την κάλυψη του συνόλου του κόστους των περιβαλλοντικών προγραμμάτων, που πραγματοποιούνται στα ΚΠΕ από τον κρατικό προϋπολογισμό και την αλλαγή του προσανατολισμού και του εκπαιδευτικού περιεχομένου των προγραμμάτων των ΚΠΕ.
Πανελλαδικά υπάρχουν 58 ΚΠΕ εκ των οποίων τα 6 βρίσκονται στην Ήπειρο: Αράχθου Άρτας, Ζηρού Φιλιππιάδας, Κόνιτσας, Πραμάντων και Φιλιατών. Τα συγκεκριμένα ΚΠΕ βρίσκονται σε περιοχές μοναδικής φυσικής ομορφιάς που συμβάλλουν στο να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με τη φυσική μας κληρονομιά και τους μηχανισμούς λειτουργίας των οικοσυστημάτων, οι οποίοι διασφαλίζουν την περιβαλλοντική ισορροπία και τη βιωσιμότητα, γεγονός τεράστιας σημασίας. Επιπλέον οι μαθητές - τα παιδιά μας - μέσα από τις επισκέψεις στα ΚΠΕ και τα προγράμματα που πραγματοποιούνται εκεί, βρίσκουν διέξοδο αναψυχής και εναλλακτικούς τρόπους μάθησης, που τόσο πολύ τα έχουν ανάγκη.
Οπως τονίζουν οι γονείς, το ότι καταφέρνουν και λειτουργούν σήμερα τα ΚΠΕ, οφείλεται στην αυταπάρνηση των ελάχιστων εκπαιδευτικών που έχουν απομείνει σε αυτά και τα στηρίζουν. Προσθέτουν όμως ότι «οι εκπαιδευτικοί των ΚΠΕ αδυνατούν να ικανοποιήσουν το σύνολο των αιτημάτων των σχολείων της χώρας για συμμετοχή στα εκπαιδευτικά και επιμορφωτικά τους προγράμματα, τις δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε συνεργασία με πανεπιστήμια και άλλους φορείς»
Κι ενώ η λειτουργία των ΚΠΕ θεωρείται εξαιρετικά σημαντική από το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας και οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Παιδείας εξαίρουν τη σημασία τους, στο δια ταύτα ακολουθείται μια τακτική υποβάθμισης και απαξίωσής τους με κύριο μοχλό την υποχρηματοδότηση και υποστελέχωσή τους. Έτσι σήμερα το ΚΠΕ Αράχθου βρίσκεται σε αναστολή λειτουργίας ενώ τα υπόλοιπα είναι εγκαταλειμμένα στην τύχη τους από την πολιτεία, χωρίς προσωπικό, χωρίς έστω κάποιους ελάχιστους οικονομικούς πόρους και χωρίς θεσμική υποστήριξη.
Η τελευταία προκήρυξη στελέχωσής των ΚΠΕ διενεργήθηκε το 2011 και έκτοτε, με πρόφαση την οικονομική κρίση, έμειναν με ελάχιστο ή καθόλου προσωπικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι φέτος, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η εγκύκλιος του Υπουργείου για τις επισκέψεις σε ΚΠΕ αναφέρει ότι «δεν προβλέπεται κάλυψη δαπανών φιλοξενίας στο Τεχνικό Δελτίο του Έργου» καθώς δεν υπάρχει ενεργό ΕΣΠΑ σε αυτή τη φάση για τα ΚΠΕ και υπογραμμίζει ότι «οι εκπαιδευτικές και επιμορφωτικές δράσεις πραγματοποιούνται χωρίς Δαπάνη για το Δημόσιο». Παρά την πρόβλεψη της νομοθεσίας για χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό μέσω επιχορήγησης προς τους τοπικούς Δήμους ειδικού κονδυλίου (ο νόμος 4823/2021, άρθρο 19, παράγραφος 7, αναφέρει ότι οι λειτουργικές δαπάνες των ΚΕΠΕΑ καλύπτονται από ευρωπαϊκά προγράμματα ή από τους δήμους, «οι οποίοι επιχορηγούνται με πιστώσεις που εγγράφονται για τον σκοπό αυτόν στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων»), οι Δήμοι δεν έχουν λάβει καμία απολύτως κρατική επιχορήγηση μέχρι στιγμής για τη λειτουργία των ΚΠΕ και πολλοί από αυτούς καλύπτουν κάποια από τα λειτουργικά έξοδα των ΚΠΕ με δικά τους κονδύλια. Αποτέλεσμα της υφιστάμενης κατάστασης είναι, η κάλυψη των λειτουργικών εξόδων των ΚΠΕ να βαρύνει τους εκπαιδευτικούς που υπηρετούν σε αυτά και τους Δημότες των Δήμων μέσω των ανταποδοτικών τελών.
Τέλος, οι λιγοστοί εναπομείναντες εκπαιδευτικοί που υπηρετούν στα ΚΠΕ, είναι υποχρεωμένοι να καλύπτουν όλο το φάσμα της λειτουργίας τους, όπως, δημιουργία και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού, γραμματειακή υποστήριξη, καθαριότητα, υποστήριξη και ενημέρωση της ιστοσελίδας, διοργάνωση σεμιναρίων και ημερίδων, έρευνα, δημοσιεύσεις και πολλά άλλα.
Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: Καµία χρηµατοδότηση από την αρχή της σχολικής χρονιάς...
Αλλά δεν τα λένε μόνο αυτοί. Οπως τονίζει ο κ.Φώτης Ποντικάκης υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/Κέντρου Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΚΕΠΕΑ) Βάμου, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στη χώρα μας και οι θεσμοί της (Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Διευθύνσεων, Σχολικά Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης) υποβαθμίζονται χρόνο με το χρόνο με ολοένα και λιγότερα κονδύλια και προσωπικό. Ας δούμε τι λέει σε κείμενά του:
Η περιβαλλοντική και κλιματική κρίση που μαστίζει τη χώρα μας αλλά και μεγάλα τμήματα του πλανήτη απαιτεί την αλλαγή πολιτικής από τις κυβερνήσεις, έτσι ώστε να μπορέσουμε να ζήσουμε εμείς και οι επόμενες γενιές σε ένα βιώσιμο πλανήτη. Οι τεράστιες πυρκαγιές, οι πλημμύρες, η αυθαιρεσία και η καταστροφή των ακτών και των δασών δείχνουν ότι πολλά πράγματα πρέπει να αλλάξουν σε ό,τι αφορά τη σχέση μας με τη φύση. Κι η αλλαγή αυτή περνά τόσο από τους πολιτικούς θεσμούς (κυβερνήσεις, Περιφέρειες, Δήμοι) όσο και από τους ίδιους τους πολίτες. Μεγάλο ρόλο σε αυτή την αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη φύση μπορεί να παίξει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση μέσα κι έξω από το σχολείο. Κυβέρνηση, Περιφέρειες και Δήμοι πρέπει να στηρίξουν τις δράσεις και τους θεσμούς της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που έχουν υποβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας.
Σε πρόσφατη διαδικτυακή συνάντηση μεταξύ των μελών των Παιδαγωγικών Ομάδων των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κέντρων Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον για την Αειφορία) διαπιστώσαμε ότι στα 50 Κέντρα που συμμετείχαν, υπηρετεί σήμερα λιγότερο από το μισό εκπαιδευτικό προσωπικό από όσο προβλέπει η νομοθεσία: Μόλις 125 άτομα σε 50 Κέντρα, όπου η νομοθεσία προβλέπει να υπηρετούν πάνω από 250!
Σε αυτό το πρόβλημα έρχεται να προστεθεί η απουσία χρηματοδότησης, καθώς η μεν κρατική χρηματοδότηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα σχολεία και στα Κέντρα καταργήθηκε στην αρχή της οικονομικής κρίσης, η δε ευρωπαϊκή επιχορήγηση που είχε παραμείνει μόνο προς τα Κέντρα (ενώ παλιότερα χρηματοδοτούνταν και σχολεία) μειωνόταν χρόνο με το χρόνο και έληξε τον Αύγουστο του 2023. Έτσι, για τη σχολική χρονιά μετά τις πυρκαγιές, τις πλημμύρες, την καταστροφή ακτών και δασών, δεν προβλέπεται καθόλου χρηματοδότηση ούτε από τον κρατικό προϋπολογισμό ούτε από ευρωπαϊκά κονδύλια για Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στα σχολεία και στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης!
Σε αρκετές ∆ιευθύνσεις Εκπαίδευσης δεν υπάρχουν Υπεύθυνοι/ες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή Σχολικών ∆ραστηριοτήτων που αρµοδιότητά τους είναι να στηρίζουν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στα σχολεία (θα έπρεπε να υπάρχει ένας/µία Υπεύθυνος/η σε κάθε ∆ιεύθυνση Πρωτοβάθµιας κι ένας/µία σε κάθε ∆ιεύθυνση ∆ευτεροβάθµιας).
Επιπλέον, καµία χρηµατοδότηση δεν υπάρχει από την αρχή της σχολικής χρονιάς για τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, τα οποία είναι πιθανότατα η µόνη δηµόσια σχολική δοµή που δεν παίρνει έστω και ένα (1) ευρώ για κάλυψη των λειτουργικών της εξόδων.
Η πρόσφατη (2 Φεβ 2024) εγκύκλιος του Υπουργείου αναφέρει ότι «∆εν προβλέπεται κάλυψη δαπανών φιλοξενίας στο Τεχνικό ∆ελτίο του Έργου. Οι εκπαιδευτικές και επιµορφωτικές πραγµατοποιούνται χωρίς ∆απάνη για το ∆ηµόσιο.» (σελ. 5 εγκυκλίου του Υπουργείου).Κάθε σχολείο παίρνει µια µικρή επιχορήγηση για τα έξοδα λειτουργίας του από τον κρατικό προϋπολογισµό (η οποία αποδίδεται από την κυβέρνηση στον τοπικό ∆ήµο και αυτός τη διαθέτει στο σχολείο). Τα ΚΕΠΕΑ, παρότι η νοµοθεσία προβλέπει χρηµατοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισµό µέσω επιχορήγησης προς τον τοπικό ∆ήµο, δεν παίρνουν καµία κρατική επιχορήγηση για τη λειτουργία τους, καθώς µέχρι στιγµής δεν έχει δοθεί η χρηµατοδότηση αυτή στους ∆ήµους.
Κι εδώ αρχίζουν οι πολιτικές ευθύνες, οι ευθύνες κυβέρνησης, Περιφερειών και Δήμων: Αν πράγματι θέλουν να είμαστε προετοιμασμένοι για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής και κλιματικής κρίσης, τότε πρέπει να διαθέσουν χρήματα και προσωπικό για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στη χώρα μας, για σχολικά προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και για τη λειτουργία των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
Χωρίς την κατάλληλη ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών, κανένα πρόβλημα δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί και τα θύματα και οι ζημιές θα πολλαπλασιάζονται.
Και η ΟΛΜΕ
Να μπει «φρένο» στη συρρίκνωση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ζήτησε προ ημερών η ΟΛΜΕ, τονίζοντας πως διανύουμε μια περίοδο η οποία σημαδεύτηκε από τις καταστροφικές εκφάνσεις της κλιματικής αλλαγής σε Έβρο και Θεσσαλία αλλά και άλλες περιοχές της χώρας.
«Αποτελεί επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπιστεί η πολιτική υποβάθμισης της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/ Εκπαίδευσης για την Αειφορία, η οποία και αποτυπώνεται στη δραματική μείωση του προσωπικού και των πόρων που συνοδεύουν τη λειτουργία τους», αναφέρει στην ανακοίνωσή της.
Συμπληρώνει πως «η παντελής απουσία κρατικής χρηματοδότησης, για 3η συνεχόμενη χρονιά, οι σοβαρές ελλείψεις εκπαιδευτικών, η υποστελέχωση των θεσμών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και η έλλειψη κινήτρων για τους εκπαιδευτικούς, έχουν οδηγήσει στην υποβάθμιση και απαξίωση του θεσμού».
Σε μια περίοδο η οποία σημαδεύτηκε από τις καταστροφικές εκφάνσεις της κλιματικής αλλαγής σε Έβρο και Θεσσαλία αλλά και άλλες περιοχές της χώρας, σε μια χρονική στιγμή που η κλιματική κρίση γίνεται όλο και πιο αισθητή, ο ρόλος της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι πιο σημαντικός από ποτέ!
Για αυτό, αποτελεί επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπιστεί η πολιτική υποβάθμισης της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/ Εκπαίδευσης για την Αειφορία, η οποία και αποτυπώνεται στη δραματική μείωση του προσωπικού και των πόρων που συνοδεύουν τη λειτουργία τους.
Η παντελής απουσία κρατικής χρηματοδότησης, για 3η συνεχόμενη χρονιά, οι σοβαρές ελλείψεις εκπαιδευτικών, η υποστελέχωση των θεσμών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και η έλλειψη κινήτρων για τους εκπαιδευτικούς, έχουν οδηγήσει στην υποβάθμιση και απαξίωση του θεσμού.
Απαιτούμε :
• Άμεση στελέχωση των 58 Κέντρων Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (Κ.Ε.ΠΕ.Α.) που σήμερα λειτουργούν με λιγότερο από το μισό προσωπικό που προβλέπεται από την νομοθεσία, ενώ δύο εξ αυτών (Σουφλίου και Αράχθου) σταμάτησαν εντελώς τη λειτουργία τους το τρέχον σχολικό έτος, λόγω έλλειψης προσωπικού.
• Πλήρωση των θέσεων Υπεύθυνων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή Σχολικών Δραστηριοτήτων στις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, που αρμοδιότητά τους είναι να στηρίζουν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στα σχολεία.
• Άμεση χρηματοδότηση υλοποίησης των προγραμμάτων και των λοιπών δράσεων των Κ.Ε.Π.Ε.Α. (επισκέψεις, επιμόρφωση, εκπαιδευτικό υλικό κλπ), που δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή, και που θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη συνέχιση της λειτουργίας τους. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί με την άμεση εκταμίευση από την Πράξη «Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία» του Προγράμματος «Ανθρώπινο Δυναμικό και Κοινωνική Συνοχή 2021-2027», με φορέα διαχείρισης του έργου το ΙΝ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.
• Άμεση χρηματοδότηση των βασικών λειτουργικών δαπανών των Κ.Ε.Π.Ε.Α. με εφαρμογή της παραγράφου 7 του άρθρου 19 του Ν. 4823/21 όπου προβλέπεται ότι οι παραπάνω δαπάνες «…βαρύνουν τους δήμους, οι οποίοι επιχορηγούνται με πιστώσεις που εγγράφονται για τον σκοπό αυτόν στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων».
Επιπρόσθετα προτείνουμε: συγκρότηση Ειδικής Επιτροπής με δικό της κωδικό σε κάθε Δήμο, στο πλαίσιο των Δημοτικών Επιτροπών Παιδείας και με σύνθεση ανάλογη με αυτή των Διαχειριστικών Επιτροπών των Κ.Π.Ε./Κ.Ε.ΠΕ.Α.
• Επαναφορά της δίωρης μείωσης ωραρίου για όσους/ες εκπαιδευτικούς αναλαμβάνουν και υλοποιούν πρόγραμμα σχολικών δραστηριοτήτων (περιβαλλοντικά προγράμματα, πολιτιστικά προγράμματα, προγράμματα αγωγής υγείας, αγωγής σταδιοδρομίας) αλλά και την ουσιαστική χρηματοδότηση για την υλοποίησή τους (απόφαση 20ου Συνεδρίου ΟΛΜΕ)
Πρέπει να σταματήσει άμεσα η συρρίκνωση και η υποβάθμιση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και των υποστηρικτικών θεσμών της στην Ελλάδα και να αναδειχτεί η σημαντική διάσταση της λειτουργίας και της αναβάθμισης του θεσμού, τόσο στη χρηματοδότηση του όσο και στην αξιοποίησή του στην εκπαιδευτική διαδικασία, ως βασικό πυλώνα της Εκπαίδευσης για την Αειφορία.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
