Alfavita Newsroom Την ίδια στιγμή που, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, o αριθμός των μαθητών με αναπηρία εκτινάχθηκε και από 68.000 το σχολικό έτος 2014-2015 ανήλθε σε 110.000 το έτος 2022-2023 και εξακολουθεί να διαγράφει αυξητική πορεία, προκύπτει ένα μεγάλο «ψηφιακό χάσμα» σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, το οποίο αφενός συνδέεται με τα σοβαρά εμπόδια προσβασιμότητας και αφετέρου σχετίζεται με ποικίλους κοινωνικούς, εκπαιδευτικούς και οικονομικούς παράγοντες.
Σε ό,τι αφορά την εκπαιδευτική χρήση του διαδικτύου, που θα μπορούσε να αμβλύνει κάπως το χάσμα, δυστυχώς τα αποτελέσματα είναι εξίσου απογοητευτικά: Μόλις οι 2 στους 10 χρήστες με αναπηρία έκαναν εκπαιδευτική χρήση του, ενώ η αντίστοιχη αναλογία στα άτομα χωρίς αναπηρία είναι 3 προς 10. Τα στοιχεία αυτά εντόπισε έρευνα Χρήσης Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας από Νοικοκυριά και Άτομα (Information and Communication Technologies – ICT) που υλοποιείται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή και είναι μέρος του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Προγράμματος.
Και όμως, σύμφωνα με την ΕΣΑΜΕΑ, για τα άτομα με αναπηρία οι ΤΠΕ προσφέρουν άνευ προηγουμένου δυνατότητες πρόσβασης σε πληροφορίες και υπηρεσίες, αλλά και απόλαυσης αγαθών και δικαιωμάτων, καθώς σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνουν διαχρονικά εμπόδια πρόσβασης σε ποικίλα πεδία της καθημερινότητας. Δυνητικά καταλυτική είναι η συμβολή των ΤΠΕ στην εργασιακή ένταξη των ατόμων με αναπηρία, μέσω της εδραίωσης εναλλακτικών και υποστηριζόμενων μορφών απασχόλησης, καθώς και στην απρόσκοπτη πρόσβαση τους σε σειρά θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως η εκπαίδευση, οι υπηρεσίες υγείας, η πρόσβαση στον πολιτισμό και την ψυχαγωγία.
Σαν γενική διαπίστωση λοιπόν, η πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στο ψηφιακό περιβάλλον και τα τεχνολογικά μέσα, καθίσταται σήμερα εκ των ουκ άνευ όρος για πλήρη συμμετοχή στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους.
Σε ότι αφορά την Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί πρόοδος και έχουν λάβει χώρα σημαντικές εξελίξεις, προκειμένου το εθνικό πλαίσιο να εναρμονιστεί με το ευρωπαϊκό. Παρά τις θετικές εξελίξεις, η παροχή ψηφιακών υπηρεσιών από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα παραμένει περιορισμένη στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία έτους 2022 του Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 25η θέση μεταξύ των 27 κρατών μελών της ΕΕ.
Ετσι τα δεδομένα σκιαγραφούν ένα μεγάλο «ψηφιακό χάσμα» σε βάρος των ατόμων με αναπηρία. Ορισμένοι από τους παράγοντες που συμβάλλουν στο ψηφιακό χάσμα είναι η έλλειψη ψηφιακών δεξιοτήτων και ο ψηφιακός αναλφαβητισμός, καθώς και τα υψηλά επίπεδα φτώχειας και υλικής στέρησης των ατόμων με αναπηρία (μη δυνατότητα απόκτησης του αναγκαίου εξοπλισμού, των διαθέσιμων ψηφιακών υπηρεσιών και λογισμικών) κ.ά.
Τα βασικά ευρήματα
Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν στο πλαίσιο της Έρευνας που αναφέται στο 2022, τα βασικά ευρήματα της επεξεργασίας και ανάλυσης των δεδομένων είναι τα εξής:
Εξαιρετικά υψηλό ποσοστό ατόμων με αναπηρία και ηλικία 16-74 ετών, δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ το διαδίκτυο. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 40% του συνόλου των ατόμων με αναπηρία 16-64 ετών.
Εντός του πρώτου τριμήνου του 2022, έκαναν χρήση του διαδικτύου το 56,5% των ατόμων με αναπηρία και το 87,2% των ατόμων χωρίς αναπηρία.
Αναφορικά με τη συχνότητα της χρήσης του διαδικτύου στην καθημερινή ζωή, μόνο το 35% των ατόμων με αναπηρία δηλώνει πως χρησιμοποίησε το διαδίκτυο «αρκετές φορές την ημέρα», έναντι του 65% των συστηματικών χρηστών χωρίς αναπηρία.
Η επικοινωνία και η πρόσβαση σε πληροφορίες αποτελούν τους επικρατέστερους λόγους χρήσης του διαδικτύου. Ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή όχι κάποιας αναπηρίας, περίπου οι 9 στους 10 πολίτες που κάνουν χρήση του διαδικτύου, αναφέρουν ότι έχουν προβεί σε δραστηριότητες επικοινωνίας και πληροφόρησης μέσω του διαδικτύου.
Σημαντικό ποσοστό πολιτών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο αναφέρουν χρήση διαδικτυακών υπηρεσιών υγείας (e-υγεία), το οποίο ανέρχεται στο 73,6% των χρηστών με αναπηρία και στο 78,4% των χρηστών χωρίς αναπηρία.
Χαμηλή βρέθηκε να είναι η χρήση του διαδικτύου για εκπαιδευτικούς λόγους. Μόνο οι 2 στους 10 χρήστες με αναπηρία έκαναν εκπαιδευτική χρήση του διαδικτύου, ενώ η αντίστοιχη αναλογία στα άτομα χωρίς αναπηρία είναι 3 προς 10.
Πολύ μειοψηφική είναι επίσης η αναφορά στη χρήση του διαδικτύου για συμμετοχή και έκφραση γνώμης για κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Αξιοσημείωτο είναι το εύρημα πως δεν προκύπτει διαφορά στα ποσοστά χρηστών του διαδικτύου που εκφράζουν κοινωνική και πολιτική γνώμη βάσει της ύπαρξης κάποιας αναπηρίας καθώς, και στις δύο κατηγορίες πληθυσμού το ποσοστό ανέρχεται μόλις σε 22%.
Σημαντική διαφορά ωστόσο καταγράφεται στο ποσοστό των χρηστών με αναπηρία που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πιο αναλυτικά το 66,6% των χρηστών με αναπηρία αναφέρουν ότι κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022 συμμετείχαν σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ( προφίλ χρήστη, μηνύματα κ.ά. στο Facebook, στο Twitter, Instagram, Snapshat, κ.λπ.), έναντι του 82% των ατόμων χωρίς αναπηρία.
Αναφορικά με τη χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης προκύπτει ότι: το 41,5% του συνολικού πληθυσμού με αναπηρία και το 70,2% των ατόμων χωρίς αναπηρία, έκαναν χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης κατά το διάστημα αναφοράς. Το ποσοστό χρήσης υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι ευλόγως υψηλότερο στην περίπτωση των ατόμων που έχουν αναφέρει ότι χρησιμοποίησαν το διαδίκτυο κατά τη χρονική περίοδο Απριλίου 2021 - Μαρτίου 2022. Σε αυτή την κατηγορία χρηστών του διαδικτύου, η χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ανέρχεται για τα άτομα με αναπηρία σε ποσοστό 71,9% ενώ στα άτομα χωρίς αναπηρία σε 79,7%.
Η ανάλυση των δεδομένων χρήσης των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι περίπου 6 στα 10 άτομα με αναπηρία χρειάστηκε να υποβάλλουν ηλεκτρονικά κάποια αίτηση ή καταγγελία/ένσταση αλλά δεν το έκαναν. Αναφορικά με τους λόγους που δεν υπέβαλαν κάποια ηλεκτρονική αίτηση/καταγγελία/ένσταση, το 31% των ατόμων με αναπηρία αναφέρουν ότι δεν είχαν τις απαραίτητες γνώσεις/δεξιότητες.
Τα κύρια συμπεράσματα
Τα ευρήματα καταδεικνύουν το εκτεταμένο ψηφιακό χάσμα και τον ψηφιακό αποκλεισμό που αντιμετωπίζουν εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες με αναπηρία. Παρά τις συνεχώς εξελισσόμενες τεχνολογικές δυνατότητες αλλά και τις θετικές πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί στη χώρα, ώστε να εναρμονιστεί το θεσμικό πλαίσιο για τα ψηφιακά περιβάλλοντα με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές και απαιτήσεις, το τμήμα του πληθυσμού με αναπηρία που παραμένει εντελώς αμέτοχο στον νέο αναδυόμενο ψηφιακό κόσμο καταγράφεται τεράστιο.
Το ποσοστό των ατόμων με αναπηρία που δεν έχει κάνει ποτέ χρήση του διαδικτύου, και το οποίο ανέρχεται σε 40% του πληθυσμού ηλικίας 16-74 ετών, βρίσκεται στην πραγματικότητα πλήρως αποκλεισμένο από σημαντικές δυνατότητες, όχι μόνο επικοινωνίας και πληροφόρησης αλλά και ουσιαστικής άσκησης των βασικών θεμελιωδών δικαιωμάτων, η απόλαυση των οποίων όλο και περισσότερο συνδέεται με τη χρήση των ΤΠΕ. Το χάσμα μεταξύ νομοθεσίας και πραγματικότητας αναφορικά με την ψηφιακή προσβασιμότητα, ο ψηφιακός αναλφαβητισμός, αλλά και τα υψηλά επίπεδα φτώχειας και υλικής στέρησης που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, είναι κομβικοί παράγοντες που συντελούν στον ψηφιακό αποκλεισμό τους.
Η σημασία του ζητήματος είναι καίρια και επιτακτική καθώς γίνεται ολοένα και πιο φανερό πως ο ψηφιακός αποκλεισμός θέτει στο περιθώριο της κοινωνίας τα άτομα που στερούνται πρόσβασης στα ψηφιακά μέσα. Είναι λοιπόν ύψιστη αναγκαιότητα η εκπόνηση ολοκληρωμένου σχεδίου καθολικής προσβασιμότητας, όπως έχει προταθεί και από την Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας και από την ΕΣΑμεΑ, ώστε να διασφαλιστεί η πλήρης και ισότιμη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στις ΤΠΕ.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
