Alfavita Newsroom Ο Νίκος Φωτόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Επί σειρά ετών συνεργάζεται με το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ (ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ) ενώ από το 2021 έχει τη θέση του επιστημονικού διευθυντή. Στο ιστορικό του έχει πλήθος πρωτοβουλιών και παρεμβάσεων είτε μέσα από τις επισκέψεις του σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού είτε με τη συμμετοχή του ως εμπειρογνώμονα σε πολλές επιτροπές αλλά και διεθνή συνέδρια περί την εκπαιδευτική πολιτική.
Το συγγραφικό του έργο διαρκές όσο και οι ανάγκες εξήγησης των εκπαιδευτικών πολιτικών και εξελίξεων. Συγκαταλέγεται, πλέον, στη νέα γενιά των «σοφών» στον χώρο της εκπαίδευσης. Το καινούργιο και απολύτως επίκαιρο βιβλίο του με τίτλο «Εκπαίδευση & Διά Βίου Μάθηση στην “κοινωνία των δεξιοτήτων”» είναι μια πολύ καλή αφορμή για μια ουσιαστική και ρεαλιστική συζήτηση για τα ελληνικά δεδομένα που αλλάζουν με καταιγιστικούς ρυθμούς.
Δημοσιογράφος: Σήμερα, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα βρίσκεται στη δίνη μιας από τις ταχύτερες μεταλλάξεις που (όπως περιγράφετε και αναλύετε διεξοδικά στο βιβλίο σας) έχουν επέλθει στις διεθνείς αγορές εργασίας, στις πολιτικές επαγγελματικής κατάρτισης και απασχόλησης, στις στρατηγικές για την εκπαίδευση. Τα χαρακτηριστικά, όμως, που φαίνεται ότι προσλαμβάνει εξαντλούνται στην ατομική δυνατότητα κι ευθύνη. Πώς συνδέονται αυτά με τις πολιτικές διαβεβαιώσεις για «ελευθερία επιλογών»; Και γιατί η Διά Βίου Μάθηση προβάλλεται ως το μόνο μέσο επιβίωσης ή και επιτυχίας σ’ ένα τόσο ανταγωνιστικό και άνισο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον;
Νίκος Φωτόπουλος : Αναμφίβολα διανύουμε μια μεταβατική εποχή που οι πολιτικές σε όλα τα πεδία αποκτούν όλο και πιο «υπερεθνικό» και παγκοσμιοποιημένο χαρακτήρα. Ειδικότερα στο πεδίο της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της διά βίου μάθησης παρατηρούμε η ευθύνη να μεταφέρεται σταδιακά από το κράτος στα υποκείμενα, με τις δυνάμεις της αγοράς να διεισδύουν με ευθέως ηγεμονικό τρόπο σχεδόν σε όλα τα πεδία άσκησης των δημόσιων πολιτικών.
Αυτό έχει ως συνέπεια το καθολικό δικαίωμα της εκπαίδευσης να μετατρέπεται σταδιακά σε διά βίου εξατομικευμένη ευθύνη, χωρίς όμως να διασφαλίζεται η ελεύθερη και η ποιοτική πρόσβαση στα αγαθά της γνώσης για όλους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εντείνονται οι εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανισότητες με συνέπεια σημαντικά τμήματα του πληθυσμού να βιώνουν στερήσεις και αποκλεισμούς που αναιρούν στην πράξη το ρητορικό πρόσχημα της «ελευθερίας των επιλογών» ή την πορεία προς την προσωπική και επαγγελματική «αυτοπραγμάτωση» που η διά βίου μάθηση υπόσχεται.
Δημοσιογράφος: Μήπως η μάθηση έχει αποσυνδεθεί από τις παραδοσιακές της αποστολές; Διαφύλαξη δημόσιου - κοινωνικού συμφέροντος, συνοχής, αλληλεγγύης, προόδου... Και πώς μπορεί να μπει στην εξίσωση «ισονομία - ισοτιμία στην πρόσβαση της γνώσης = ατομικό δικαίωμα»;
Νίκος Φωτόπουλος : Πράγματι, καθημερινά παρατηρούμε μια έκπτωση του αξιακού φορτίου που η διεργασία της μάθησης θα όφειλε να εμπεριέχει μέσα στους εκπαιδευτικούς θεσμούς. Αυτό συνδέεται και με την προηγούμενη αναφορά στις δυνάμεις της αγοράς, αφού το ψυχαναγκαστικό αίτημα για τη διασφάλιση μιας θέσης στην αγορά εργασίας υποσκιάζει κάθε άλλη λειτουργία και διεργασία μέσα στο εγχείρημα της μάθησης.
Η τάση αυτή, κατά τη γνώμη μου, εργαλειοποιεί τη μάθηση και πολλές φορές την αποπροσανατολίζει από άλλα ηθικά, αξιακά αλλά και πολιτισμικά συμφραζόμενα τα οποία είναι απολύτως απαραίτητα τόσο στα ίδια τα υποκείμενα όσο και για την ανάπτυξη, την κοινωνική πρόοδο και κοινωνική συνοχή. Υπό την έννοια αυτή, η μάθηση απομακρύνεται σταθερά από την ουσιαστική μεταβίβαση μιας σειράς σημαντικών ιστορικών και πολιτισμικών παρακαταθηκών, ενώ πολλές κοινωνικές κατακτήσεις –μεταξύ αυτών και τα όσα αναφέρετε– αποδυναμώνονται και «απονομιμοποιούνται» εντός του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Δημοσιογράφος: Ήδη αποτελεί βίωμα η ανισότητα στην αγορά της γνώσης. Και με υψηλό τίμημα οικονομικό, ψυχολογικό, κοινωνικό. Πώς η Επαγγελματική Κατάρτιση και η Διά Βίου Μάθηση μπορούν να βοηθήσουν τις κρίσιμες μάζες; Αυτές που αφήνουν ένα δημόσιο εγκαταλειμμένο σχολείο με «προίκα» την πλήξη, την αδιαφορία, τις χαμηλές επιδόσεις, τη βία, την παραβατικότητα;
Νίκος Φωτόπουλος : Πολύ σχηματικά, οι ανισότητες στην πρόσβαση στη γνώση δημιουργούν και αναπαράγουν ανισότητες στην κοινωνική και επαγγελματική κινητικότητα. Η συσχέτιση αυτή έχει μάλιστα διαγενεακά χαρακτηριστικά. Η επαγγελματική κατάρτιση και η Διά Βίου μάθηση, στις οποίες αναφέρεστε, αναμφίβολα δύνανται να ενισχύσουν τις γνώσεις και ειδικότερα τις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού και αυτό είναι κάτι που οφείλουμε να το κατανοήσουμε. Ωστόσο κανένα μοντέλο επαγγελματικής κατάρτισης και διά βίου μάθησης δεν πρόκειται να ευδοκιμήσει αν δεν συντρέξουν μια σειρά από προϋποθέσεις που να διασφαλίζουν τον ρόλο και την αποστολή τους.
Εκτός του ότι πρέπει να αναβαθμιστεί έμπρακτα ο ρόλος της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης - κατάρτισης, αυτό θα πρέπει να συσχετιστεί με την ποιότητα των θέσεων στην ίδια την αγορά εργασίας, τις αξιοπρεπείς αμοιβές αλλά και τις επαγγελματικές προοπτικές των νέων ανθρώπων. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να συνεχίζεται η μετανάστευση των υπερεκπαιδευμένων μας στο εξωτερικό και η διαρροή εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού στις αγορές εργασίας της αλλοδαπής και να προσποιούμαστε τους ικανοποιημένους.
Δημοσιογράφος: Δηλαδή, χρειάζεται ένα νέο παιδαγωγικό και κοινωνικό πρόταγμα; Αρκεί; Μπορούμε να μιλάμε, ακόμα, για αυτονομία της εκπαίδευσης σε ένα σύστημα ανάπτυξης που αλληλοτροφοδοτείται με μια ασύδοτη αγορά εργασίας και την απαράλλακτη κρατική γραφειοκρατία;
Νίκος Φωτόπουλος : Κατά γνώμη μου είναι αναγκαίο, περισσότερο από ποτέ, ένα νέο σχέδιο εκπαιδευτικής πολιτικής που να περιλαμβάνει με ολιστικό και συντεταγμένο τρόπο όλα τα πεδία και τα υποσυστήματα της τυπικής αλλά και της μη τυπικής εκπαίδευσης, χωρίς στερεότυπα και προκαταλήψεις. Παράλληλα, οφείλει να διαπνέεται από ένα ρηξικέλευθο παιδαγωγικό και κοινωνικό όραμα το οποίο σήμερα απουσιάζει.
Στρατηγικά, η προοπτική αυτή κινείται μακριά τόσο από την κρατική γραφειοκρατία όσο και από τη λαιμαργία του νεο-φιλελεύθερου παραδείγματος. Ειδικότερα η σχέση εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας οφείλει να δομείται σε μια ισότιμη διεργασία, αμοιβαίων αλληλεπιδράσεων, χωρίς η μία περιοχή να αγνοεί την άλλη.
Υπό την έννοια αυτή, δίπλα στο αίτημα αναβάθμισης των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού απαιτείται η ανθρωπιστική παιδεία, η ιστορική, πολιτισμική και κοινωνική παιδεία που σήμερα υποτιμούνται όλο και περισσότερο. Απαιτείται ένας γενναίος επαναπροσδιορισμός του ρόλου της εκπαιδευτικής πολιτικής με όρους ουσιαστικής ισότητας ευκαιριών, κοινωνικής δικαιοσύνης, ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.
Δημοσιογράφος: Η εκπαίδευση-κατάρτιση έχει ήδη αποκτήσει σημαντικό ρόλο στην αγορά εργασίας στις σύγχρονες κοινωνίες. Οχι με τον ίδιο τρόπο, όμως, δεδομένου ότι υπάρχουν διαφορετικές οικονομικο-κοινωνικές δομές ειδικά εντός της Ε.Ε. Τι θα ήταν εφικτό και καταλληλότερο σε μια κοινωνία σαν την ελληνική;
Νίκος Φωτόπουλος : Πολύ συνοπτικά, η χώρα μας οφείλει να συνδιαλέγεται διαρκώς με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις τάσεις που επικρατούν διεθνώς και προφανώς είναι αναγκαίο να ενδυναμώσει τις παρεμβάσεις της στο πεδίο της εκπαίδευσης - κατάρτισης. Αυτό από μόνο του δεν αρκεί αν δεν δρομολογηθούν ουσιαστικές και δομικές επενδύσεις στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, στο ανθρώπινο δυναμικό και ειδικότερα στους εκπαιδευτικούς μας, στις υποδομές αλλά και σε δομημένες πρακτικές σύνδεσης με την απασχόληση, οι οποίες προϋποθέτουν δραστικές μεταρρυθμίσεις στην παραγωγική βάση και στον πυρήνα λειτουργίας της ίδιας της αγοράς εργασίας.
Πηγή: efsyn - Αννα Ανδριτσάκη
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
