Alfavita Newsroom ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ (1964-2024) -60 χρόνια μετά
Του Σήφη Μπουζάκη,
Ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών
Πριν από δέκα χρόνια, το 2014, είχαμε οργανώσει τριήμερο επιστημονικό συνέδριο με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από την ίδρυση του ΠΠ. Μας είχαν τιμήσει τότε με την παρουσία τους ως εισηγητές εκλεκτοί επιστήμονες, όλοι οι π. Πρυτάνεις του ΠΠ και π. υπουργοί Παιδείας, ανάμεσά τους οι αείμνηστοι, Μαριέττα Γιαννάκου και Γεράσιμος Αρσένης. Από το συνέδριο αυτό θα προκύψει το λεύκωμά μας για τα 50χρονα του ΠΠ. Κυκλοφορεί ήδη η τρίτη επικαιροποιημένη και εμπλουτισμένη δίγλωσση έκδοση με αφορμή το διήμερο συνέδριο, 28 και 29 Νοεμβρίου στο Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο του ΠΠ για τα 60χρονα του Πανεπιστημίου μας Το συνέδριο θα έχει κεντρικό ομιλητή τον Βαγγέλη Βενιζέλο και θα συμμετάσχουν σ’ αυτό π. υπουργοί και υφυπουργοί Παιδείας, π. Πρυτάνεις, Συλλογικότητες, διακεκριμένοι απόφοιτοι του πανεπιστημίου μας κ.ά.
Το πανεπιστήμιό μας έχει πίσω του μία πλούσια ιστορία 60 ετών, άφησε το έντονο αποτύπωμά του στον τόπο, την επιστήμη, την έρευνα, την κοινωνία και τον κόσμο, έχοντας κατακτήσει, με τον μόχθο των ανθρώπων του, περίοπτη θέση στον ελληνικό και διεθνή ακαδημαϊκό χάρτη. Η ίδρυσή του, το 1964, ως τμήμα της πλέον, λόγω Ε. Παπανούτσου, φιλοσοφημένης στον 20ό αιώνα, αλλά ανολοκλήρωτης, εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, το 1964/1965, και η έναρξη λειτουργίας του, το 1966, έχει και προϊστορία και ιστορία επιτευγμάτων, συγκρούσεων, αγώνων και αγωνιών, ‘ανακοπτόμενων αλμάτων’, μεταρρυθμίσεων, αλλά και από/αντιμεταρρυθμίσεων.
Στις προσπάθειες για την ίδρυσή πανεπιστημίου στην Πάτρα, που ξεκινούν ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’50, συμμετείχαν τοπικοί φορείς με σημαιοφόρο τον οραματιστή και αγωνιστή Πρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου Πατρών, Ανδρέα Παπανδρέου, ντόπιοι πολιτικοί που, όμως, τηρούσαν επαμφοτερίζουσα στάση και λόγω του ανταγωνιστικής πόλης των Ιωαννίνων, που επίσης διεκδικούσε την έδρα του τρίτου Πανεπιστημίου της χώρας. Ο Γεώργιος Παπανδρέου, σε προεκλογική ομιλία του στην Πάτρα, τον Οκτώβριο του 1961, θα δηλώσει: «Παρέχω μίαν υπόσχεσιν, η οποία με συγκινεί ιδιαιτέρως. Εις τας Πάτρας θα ιδρύσωμεν το νέον Πανεπιστήμιον». Και θα κάνει πράξη την υπόσχεσή του, τον Νοέμβριο του 1964, με τον Ν. 4425 .
Ο Ανδρέας Παπανδρέου θα συμβάλει καταλυτικά στη διαμόρφωση του ιδεότυπου του ΠΠ (πανεπιστήμιο με αναπτυξιακό προσανατολισμό και όχι ‘κλώνο’ του ΕΚΠΑ) στο πολύ σημαντικό διεθνές συνέδριο που οργάνωσε με την ιδιότητα του αν. υπουργού Συντονισμού, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, τον Σεπτέμβριο του 1964, με συμμετοχή κορυφαίων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων, ανάμεσά τους και εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ. Και ενώ όλα αυτά είχαν ετοιμαστεί με σχέδιο και όραμα, η αποστασία του 1965 και η δικτατορία, 1967-1974, που ακολουθεί, θα αλλάξει τον ιδεότυπο, τον φιλοσοφικό προσανατολισμό του ΠΠ, αφού τη σκυτάλη από τους αμερικανοσπουδαγμένους γύρω από τον Ανδρέα Παπανδρέου παίρνουν οι ‘Νεοκαντιανοί΄ Π. Κανελλόπουλος, Ι. Θεοδωρακόπουλος και Κ. Τσάτσος με τη γερμανική Humboldtιανή αντίληψη. Πλέον, το ΠΠ αντιγράφει και στηρίζεται στην πρώτη λειτουργία του, με λίγες καινοτομικές προσεγγίσεις, στο ΕΚΠΑ.
Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν, το ΠΠ, παρά τη ‘σκοτεινή δεκαετία’ 1964-1974, αλλά και τη ‘χαμένη δεκαετία’ της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων, τον ασφυκτικό ‘κρατικό εναγκαλισμό’ που περιόριζε την αυτονομία και αυτοτέλειά του , την υποχρηματοδότηση, τη ‘βίαιη ανατροπή’ του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας με τον νόμο Γαβρόγλου, τις παθογένειες και ‘από τα κάτω’, θα καινοτομεί, θα κατακτά κορυφές με τους άξιους ερευνητές του και θα αναπτύσσεται διαρκώς, διοικητικά, ακαδημαϊκά, ερευνητικά, κτιριακά. Αρκούμαστε σε μια επιγραμματική αναφορά κάποιων σημαντικών σταθμών στην 60χρονη δημιουργική πορεία του πανεπιστημίου:
Είναι η πρώτη οργανωμένη πανεπιστημιούπολη στην Ελλάδα με όλες, εκτός Νομικής, τις Σχολές σήμερα.
Ίδρυσε τα πρώτα στη χώρα καινοτόμα Τμήματα (Βιολογίας , Μηχανικών Η/Υ).
Στη δικτατορία είχε ένα ρωμαλαίο, αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα.
Ίδρυσε τα πρώτα Ερευνητικά Ινστιτούτα και Μουσεία .
Εισήγαγε τον θεσμό των εξαμηνιαίων μαθημάτων.
Εισηγήθηκε και πρωτοστάτησε στην καθιέρωση του θεσμού της Συνόδου Πρυτάνεων.
Εισηγήθηκε την καθιέρωση του Τμήματος ως ακαδημαϊκής Μονάδας.
Πρωτοστατεί σήμερα στη διεθνοποίηση και εξωστρέφεια με την ίδρυση Παραρτήματος στην Αλεξάνδρεια και συμπράξεις με ΑΕΙ του εξωτερικού.
Το ΠΠ έχει, με βάση τα παραπάνω, και πλούσιο παρελθόν και δυναμικό παρόν και αισιόδοξο μέλλον, εφαρμόζοντας πολιτικές ‘ανοιχτών οριζόντων’ , με έμφαση στη διδασκαλία, την έρευνα, την εξωστρέφεια, τη διεθνοποίηση και την αριστεία.
