Η σιωπηλή κρίση πίσω από τα σχολικά θρανία: Η φτωχοποίηση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα του 2025

Για να κάνει κανείς τον δάσκαλο θα πρέπει να είναι εξαιρετικά ανθεκτικός στη φτώχεια, στην κοινωνική υποβάθμιση, στην πίεση...

Ο εκπαιδευτικός στην Ελλάδα του 2025 δεν είναι απλώς λειτουργός της γνώσης. Είναι συχνά και ενοικιαστής που δυσκολεύεται να πληρώσει το νοίκι, γονιός που μετράει τα ευρώ στο σούπερ μάρκετ, νέος πτυχιούχος που κάνει δεύτερη δουλειά για να επιβιώσει.

Παρά τις τεράστιες απαιτήσεις που συνεπάγεται ο ρόλος του στην κοινωνία —συνεχής επιμόρφωση, ψυχολογική υποστήριξη μαθητών, διοικητικά καθήκοντα— οι αμοιβές των Ελλήνων εκπαιδευτικών παραμένουν καθηλωμένες σε επίπεδα που δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες συνθήκες διαβίωσης.

Οι μισθοί σήμερα (2025):

Αύξηση κόστους ζωής (2020-2025): +22%
Αύξηση μισθών εκπαιδευτικών την ίδια περίοδο: +5-6% (κυρίως μέσω επιδομάτων)

Συγκριτικά με την Ευρώπη:

Σύμφωνα με την Έκθεση του Δικτύου Eurydice 2024, οι Έλληνες εκπαιδευτικοί συγκαταλέγονται στους χαμηλότερα αμειβόμενους της ΕΕ, με βάση την αγοραστική δύναμη:

• Μέσος ετήσιος καθαρός μισθός εκπαιδευτικού:

  • Ελλάδα: 12.000€

  • Πορτογαλία: 17.500€

  • Γαλλία: 24.000€

  • Γερμανία: 38.000€

Γιατί αυτή η κατάσταση συνιστά φτωχοποίηση

Ο όρος "φτωχοποίηση" δεν είναι υπερβολή. Χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη σταδιακή οικονομική εξασθένιση ενός κοινωνικού στρώματος, το οποίο ενώ διαθέτει τυπικά προσόντα και κοινωνική αποστολή, αμείβεται με μισθούς που δεν επαρκούν για αξιοπρεπή διαβίωση.

Η ακρίβεια στα τρόφιμα, τα ενοίκια στις μεγάλες πόλεις, η ενέργεια και τα έξοδα για τα ίδια τα παιδιά των εκπαιδευτικών επιβαρύνουν επιπλέον τον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Πολλοί νέοι εκπαιδευτικοί εργάζονται με συμβάσεις αναπληρωτών, αλλάζουν πόλεις κάθε χρόνο και συχνά καλούνται να καλύψουν θέσεις σε απομακρυσμένα νησιά και ορεινές περιοχές χωρίς ουσιαστική υποστήριξη. Τα έξοδα στέγασης και μετακίνησης, χωρίς επαρκή επιδόματα, καθιστούν την παραμονή τους δυσβάσταχτη.

Ποιες είναι οι συνέπειες για την εκπαίδευση;

• Μείωση κινήτρου για είσοδο στο επάγγελμα

• «Αποστράτευση» έμπειρων εκπαιδευτικών με πρόωρες συνταξιοδοτήσεις

• Μειωμένη εκπαιδευτική ποιότητα, καθώς οι εκπαιδευτικοί παλεύουν να ανταπεξέλθουν σε πολλαπλούς ρόλους

 Οι εκπαιδευτικοί δεν ζητούν προνόμια. Ζητούν σεβασμό μέσω αξιοπρεπούς μισθού. Η φτωχοποίηση τους δεν είναι προσωπικό πρόβλημα. Είναι συστημικό πρόβλημα που αφορά το μέλλον της εκπαίδευσης, άρα το μέλλον της χώρας.

Τι είναι τρομοκρατία; - Τρομοκρατία είναι ο μισθός των νεοδιόριστων εκπαιδευτικών...

«Εντάξει διορίστηκα, ένα όνειρο χρόνων εκπληρώθηκε, μετά από 8 χρόνια αναπληρωτής που γύρισα όλη την Ελλάδα και μετρώντας και το τελευταίο ευρώ... Να σου πω όμως και δεν ξέρω αν θα το καταλάβεις ότι μόλις είδα το όνομά μου στις λίστες του υπουργείου Παιδείας, στο κύμα χαρά ανακατεύτηκε και η αγωνία και η ανασφάλεια»

Αυτά είναι το λόγια του Παναγιώτη Κ. που πριν λίγες μέρες ανήκει πλέον στους νεοδιορισθέντες δασκάλους.

«Εσύ τι θα σκεφτόσουν αν έπρεπε να δώσεις 2 σχεδόν μισθούς μπροστά για να "καπαρώσεις" το σπίτι που θα μείνεις. Ναι δυο μισθούς από αυτούς που δεν έχεις πάρει και μάλιστα μετά από 2 μήνες ανεργίας; Τι θα σκεφτόσουν αν κάθε μήνα το 50% του μισθού σου το δίνεις για να έχεις ένα σπίτι να μείνεις στο μέρος που διορίστηκες;»

Αυτή είναι η κατάσταση για χιλιάδες νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς που καλούνται να στελεχώσουν για 2,3 και 4 χρόνια τα σχολεία ανά την Ελλάδα.

Ο καθαρός μισθός του νεοδιόριστου εκπαιδευτικού στο δημόσιο, το πρώτο έτος διορισμού με μηδενική προϋπηρεσία είναι 776 ευρώ (αυξημένες κρατήσεις). 

«Το ένα τρίτο του ημερομισθίου έφευγε σε βενζίνη, λάδια και συντήρηση. Σκεφτόμουν σοβαρά να τα παρατήσω γιατί μαζί με το ενοίκιο και μια φτωχική διατροφή εξανέμιζαν τον μισθό» είχε πει παλιότερα, στο alfavita.gr νεοδιόριστος εκπαιδευτικός συμπυκνώνοντας μέσα σε μια μικρή πρόταση το μεγάλο πρόβλημα που βιώνουν συνολικά οι εκπαιδευτικοί.

Πρόβλημα που κάνει το βίο αβίωτο στους αναπληρωτές και τους νεοδιόριστους που εργάζονται εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας.

Με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, στην Ελλάδα, οι μισθοί των εκπαιδευτικών σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια έχουν μειωθεί πάνω από 40% από το 2010 έως το 2024.

Βαρύ το τίμημα για όσους μετακινούνται από το τόπο διαμονής και έχουν τοποθετηθεί ή διοριστεί σε παραπλήσιες περιοχές που μπορεί να απέχουν ακόμα και εκατοντάδες χιλιόμετρα. Βλέπουν ξαφνικά το κόστος μετακίνησης να εκτοξεύεται σε βάρος της ποιότητας ζωής και πολλοί να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν. 

Προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα έξοδα διαβίωσης που δεν καλύπτονται με το μισθό εκατοντάδες εκπαιδευτικοί, αναπληρωτές, νεοδιοριστοι αλλά και μόνιμοι αναγκάζονται να πηγαινοέρχονται σε γκρουπ μετακίνησης από το τόπο που έχουν νοικιάσει σπίτι στα διάφορα σχολεία που έχουν τοποθετηθεί που πολλές φορές απέχουν 30, 50 ή και 100 χιλιόμετρα.

Οι συνθήκες ζωής των δασκάλων στη χώρα μας: Σα να μην πέρασε μια μέρα

«... Οι ταλαίπωροι ούτοι διδάσκαλοι... οι των ευτελεστάτων υπηρετών και ιπποκόμων γλισχρότερον μισθοδοτούμενοι... τας παντοδαπάς περιυβρίσεις και εξευτελισμούς και προπηλακισμούς δεχόμενοι...»

(Εκθεση Ειδικού Επιθεωρητή προς το ΥΠΕΠΘ - 1883).

«Για να κάνει κανείς τον δάσκαλο σήμερα, μ’ αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να είναι εξαιρετικά ανθεκτικός στη φτώχεια, στην κοινωνική υποβάθμιση, στην κατασυκοφάντησή του...»

(Αποτελέσματα έρευνας, Εκπαιδευτικό Συνέδριο ΟΛΜΕ - 1993)

«Φρίκη με κατέλαβε ότε εν έτει 1885 διωρίσθην γενικός δ/ντής δημοτικής εκπαιδεύσεως, εν τω υπουργείω Παιδείας. Ουδείς δημοδιδάσκαλος ήτο εν ασφαλεία. Ο βουλευτής, ο κομματάρχης, ο παντοπώλης, ηδύνατο να τον μεταθέσουν, να τον παύσουν... Ενας βουλευτής είχεν είπει: Και τι βουλευτής είμαι εγώ, όταν δεν δύναμαι να παύσω ούτε ένα δημοδιδάσκαλον;»

(Αναμνήσεις του παιδαγωγού Παναγιώτη Οικονόμου)

«Αν όμως όλοι διασκεδάζωσιν, υπάρχουσιν ατυχή τινα όντα, άτινα κάθηνται επί ανημμένων ανθράκων, κατά τον μήνα τούτον. Τα όντα ταύτα είναι οι διδάσκαλοι, οι είλωτες της πολιτείας, οι παρίαι της δημοσίας υπηρεσίας. Κατά τον μήνα τούτον διορίζονται, μετατίθενται ή απολύονται οι ανά τας πόλεις και τας κώμας και τα χωρία διδάσκαλοι και διδασκάλισσαι από των γυμνασιαρχών μέχρι των επιστατών»

(Ο λογοτέχνης και εκπαιδευτικός Α. Κουρτίδης το 1887 περιγράφει εικόνες από την αθηναϊκή ζωή τον Αύγουστο)

«Εχω είκοσι χρόνια υπηρεσία εγώ και η γυναίκα μου που είναι δασκάλα άλλα τόσα και δεν είμαστε σε θέση να συντηρήσουμε την κόρη μας που είχε την ατυχία να πετύχει την είσοδό της σε AEI εκτός τόπου κατοικίας... τι άλλο να πω. Αρνούμαι στα 50 μου να χτυπάω την πόρτα των ιδιαιτέρων... Το θεωρώ εξευτελιστικό να μην μπορούμε να ζήσουμε από τον μισθό μας...»

(Γ. Κότσιρας, εκπαιδευτικός - στοιχεία έρευνας 2003)

«Είμαι ήδη 3 χρόνια στην περιοχή, εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι και δεν βλέπω φως επιστροφής. Η οικογένεια έχει μείνει πίσω, ζω σαν μετανάστης, τα χρήματα δεν φτάνουν πλέον ούτε για τα στοιχειώδη, συμπληρώνω τη διατροφή σε διάφορα συσσίτια και αναγκάζομαι πολλά βράδια, κρυφά, να βοηθάω στην κουζίνα μιας ταβέρνας. Εχω απελπιστεί και όλο και πιο πολύ μου έρχεται να τα παρατήσω»

(Ν.Κ., δάσκαλος στην Ορεστιάδα– Αδημοσίευτη ποιοτική έρευνα για τις συνθήκες ζωής των εκπαιδευτικών, 2014)

«Με 800 ευρώ τον μήνα και μια οικογένεια με δύο παιδιά πίσω σου, ίσα ίσα που επιβιώνεις», διηγείται. «Κάθε ταξίδι στο σπίτι κόστιζε 150 ευρώ κι έτσι πολύ σπάνια μπορούσα να επιστρέψω στην οικογένειά μου, η γυναίκα μου και τα παιδιά ζορίζονταν πολύ. Δεν είναι εύκολο να διαλύεται μια οικογένεια. Κρατηθήκαμε με νύχια και με δόντια...Εδώ, οι καθηγητές αναγκάζονται να αλλάζουν 3 και 4 σχολεία την εβδομάδα μέσα στο χιόνι, τον πάγο και την ομίχλη, σε δρόμους δύσβατους και μετρώντας τα ελάχιστα χρήματά τους για τις βενζίνες».

(Βασίλης Λιόντος, καθηγητής Κοινωνιολογίας το 2016. Στα 43 του διορίστηκε στη Φλώρινα, κυριολεκτικά στην άλλη άκρη της Ελλάδας, αφού το σπίτι του είναι στα Χανιά).

«Έντεκα χρόνια αναπληρωτής Τζια, Κάσο, Τήνο, Κρήτη, πάλι Τζια, Μύκονο, Λέρο, Μύκονο. Η γυναίκα μου σχεδόν εννιά χρόνια αναπληρώτρια. Οταν γεννούσε το τρίτο μας παιδί πήρα δύο μέρες ειδική άδεια και δύο αναρρωτική. Από αυτές που τις χρεώνουν και δεν πληρώνεσαι κανονικά. Τον είδα τελικά τον μικρό μου να γεννιέται. Μα δεν τον είδα καλά-καλά να μεγαλώνει. Έντεκα χρόνια το ίδιο τροπάρι, απόλυση, ταμείο, δηλώσεις, αγωνία, πρόσληψη, βαλίτσα, αμάξι, ταξίδι, στομάχι, κόμπος, ζωή ρουλέτα. Επτά χρόνια μετά καταφέραμε να βρεθούμε στον ίδιο τόπο στη Μύκονο. Δεν θυμάμαι αν είχαμε πολλά να πούμε πλέον.»

(Τάσος Π. Φυσικός, 2021)

Το πρώτο κείμενο απέχει από το τελευταίο περίπου 140 χρόνια. Παρ’ όλα αυτά...

«Το κράτος, εξάλλου, ας θελήσει επιτέλους να σκεφτεί ότι δεν είναι επιχειρηματίας που το σχολείο είναι απλώς ένα μαγαζί του κι ο εκπαιδευτικός ο υπάλληλος του μαγαζιού αυτού... Αν το κράτος εξακολουθήσει να κάνει εμπορικούς υπολογισμούς και να αναγκάζει τον εκπαιδευτικό έστω και μια στιγμή της μέρας του να ξοδεύει έξω από το σχολείο για τη διατροφή του, ε, τότε αλίμονο στα νιάτα που μπαίνουνε μέσα σε τέτοια εμπορικά καταστήματα»

(M. Κουντουράς)

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ τον Ιούνιο: Ανακοινώθηκε ΕΠΙΣΗΜΑ η ύλη!

Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς

Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 8/04

ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση

ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ

Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber