Το σχολείο στον «γύψο»

 

Πλήκα Μ.

 

 

Το σχολικό βιβλίο της Αγωγής του Πολίτη που εκδόθηκε και διδάχθηκε στα χρόνια της Χούντας

 

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: «Το 'ναι' του ελληνικού λαού της 29ης Σεπτεμβρίου του 1968 θα του κατοχυρώση την καινούργια ζωή του. Θα θέση οριστικόν τέρμα εις τας αθλιότητας και την κατάπτωσιν την επιδιωκόμενη από υπό των ελεεινών αναρχικών τής προ της 21ης Απριλίου 1967 εφιαλτικής τριετίας». Τάδε έφη (στις 10.9.68) Αντώνιος Λόξας, επιθεωρητής Β' Περιφέρειας Αθηνών και διορισμένος από τη χούντα αντιπρόεδρος της ΟΛΜΕ, και αποτυπώνεται σε Δελτίο Τύπου της ομοσπονδίας. Ήταν η εποχή που (και) το σχολείο είχε μπει για τα καλά στον «γύψο».

 

Ημερίδα της ΕΔΙΑ στις 19 Απριλίου ενόψει "εθνοσωτηρίου"

 

Αυτήν την πτυχή της μαύρης επταετίας για τη χώρα, που δυστυχώς σήμερα διάφοροι ξέχασαν και συμπορεύονται με τους νοσταλγούς της, θα αναδείξει η Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων περιόδου 1967 - 1974 Κ.Δ. Μακεδονίας, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Εκπαίδευσης του δήμου Θεσσαλονίκης και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, ενόψει της 21ης Απριλίου, μέσα από μια ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί στις 19 του τρέχοντος μήνα.

 

Μέσα από ιστορικά ντοκουμέντα γίνεται φανερό ότι η χούντα των συνταγματαρχών από την πρώτη στιγμή της εγκαθίδρυσής της έβαλε στο στόχαστρο την Παιδεία, την οποία χρησιμοποίησε ως μοχλό για να γαλουχήσει τους υποταγμένους πολίτες που ήθελε και να μπολιάσει στις ψυχές των παιδιών, από το δημοτικό ακόμη, τα δήθεν πατριωτικά «ιδεώδη» της για τη «Μεγάλη Ελλάδα» και το μίσος για κάθε ιδεολογικό αντίπαλό της. Προχώρησε σε ιδεολογικές εκκαθαρίσεις δασκάλων και καθηγητών και διέλυσε την ΟΛΜΕ διορίζοντας τους δικούς της ανθρώπους στη διοίκησή της. Εξάλλου ο πρόεδρος της κυβερνήσεως, Παπαδόπουλος, στον δεύτερο τόμο του Πιστεύω του ήταν σαφής: «Είναι ακατανόητος ο συνδικαλισμός μεταξύ των εκπαιδευτικών... Είναι δύο έννοιαι αι οποίαι είναι άντικρυς αντίθετοι».

 

Όμως και οι εγκάθετοι της χούντας στο Δ.Σ. της ΟΛΜΕ με ανακοίνωση που εξέδωσαν στις 19.9.1970 δεν το έκρυβαν ότι «οι αποτελούντες το νέον Δ.Σ. της ΟΛΜΕ ουδεμίαν είχον ποτέ σχέσιν με τον συνδικαλισμό. Επεστρατεύθηκαν διά να συνεργαστούν με την Εθνικήν Επαναστατική Κυβέρνησιν εις την αντιμετώπισιν των προβλημάτων της Μέσης Παιδείας και ανήκουν εις την τάξιν των αφοσιωμένων οπαδών της Επαναστάσεως»... Δάσκαλοι και καθηγητές έπρεπε ή να υποταχτούν ή στην καλύτερη περίπτωση απλώς να χάσουν τη δουλειά τους. Η 21η Απριλίου καθιερώνεται με Βασιλικό Διάταγμα εθνική εορτή το 1968, ενώ στις 11 Απριλίου της ίδιας χρονιάς το υπουργείο Παιδείας διατάσσει τη διακοπή της διδασκαλίας του μαθήματος «Στοιχεία Δημοκρατικού Πολιτεύματος». «Εις προβλεπομένας υπό ωρολογίου προγράμματος ώρας διδασκαλίας ανωτέρω μαθήματος θα αναπτύσσηται εις μαθητάς νόημα και σκοποί Επαναστάσεως και ότι αυτή είναι γνησίως Ελληνική μη στρεφομένη εναντίον Εθνικών Κομμάτων συμφώνως προς το διάγγελμα και τας προγραμματικάς δηλώσεις κ. Προέδρου Κυβερνήσεως», αναφέρει η εν λόγω διαταγή.

 

 

 

Ο πιο καλός ο μαθητής ήταν αυτός στην τάξη...

 

«Χθες στο σχολείο μας εκάναμε γιορτή. Είπαμε ποιήματα. Ετραγουδήσαμε. Πήγαμε στην εκκλησία και κατόπιν καταθέσαμε στεφάνια στους ήρωες. Όλα αυτά έγιναν, διότι πριν από πέντε χρόνια ο Στρατός μας με αρχηγούς τρεις γενναίους αξιωματικούς, τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, τον Στυλιανό Παττακό και τον Νικόλαο Μακαρέζο, έσωσε την πατρίδα μας από την καταστροφή. Από τότε η Εθνική μας Κυβέρνησις έφερε στην πατρίδα μας την ησυχία, την πρόοδο και τον πολιτισμό. Ζήτω η 21η Απριλίου! Ζήτω ο Στρατός μας!» γράφει τον Απρίλιο του 1971 μαθητής δημοτικού στην έκθεση για την επέτειο της «Επανάστασης». Ο μικρός είχε έμαθε καλά το «μάθημά» του... και πήρε άριστα. Οι μεγαλύτεροι μαθητές του Γυμνασίου έπρεπε να υπομείνουν τα αλήστου μνήμης εθνεγερτικά και υμνητικά για το χουντικό καθεστώς κηρύγματα, που έφθαναν από το υπουργείο Παιδείας με το «αποφασίζομεν, διατάσσομεν» για να αναγνωσθούν στις σχολικές τάξεις. «Ο παντελώς αδιαφώτιστος ελληνικός λαός πρέπει να εκπαιδευθεί πολιτικώς εις τας ιδεολογικάς αρχάς της Επαναστάσεως» υπογράμμιζε και το βιβλίο της Πολιτικής Αγωγής του χουντικού υπουργού Παιδείας Θ. Παπακωνσταντίνου. Παράλληλα με το «αποφασίζομεν, διατάσσομεν και απαγορεύομεν», στα σχολεία όλης της χώρας από την πρώτη στιγμή μπήκε και το «προς γνώσιν και συμμόρφωσιν»...

 

 

 

Πάνω από όλα τα χρηστά ήθη

 

Τα κατά Γεώργιο Παπαδόπουλο «χρηστά» ήθη ανέλαβαν να τα επιβάλουν οι θεματοφύλακες της χούντας, οι διορισμένοι γενικοί επιθεωρητές εκπαίδευσης. Ένας εξ αυτών τον Οκτώβριο του ’68 απέστειλε σε όλους τους διευθυντές και τους καθηγητές την «Εγκύκλιο 182» και ζητούσε να «αναγνωσθεί ευκρινώς εν συνεδριάσει του Συλλόγου». Το «μανιφέστο του αρεστού εκπαιδευτικού» μόνο ως βασανιστήριο μπορεί να εκληφθεί για τους εκπαιδευτικούς. «Προσφιλείς και σεβαστοί Διδάσκαλοι του Γένους. Ζώμεν εις χρόνους κοσμογονικών σεισμών. Ποικίλαι φωναί, φωναί κοαζόντων βατράχων κοούνται, φωναί δαφοινών λυκοθώνων θωμεύονται, χαίται υαινών εμφανίζονται, ερυθρά ρύγχη αρκτιών άρκτων προβάλλονται και δη εν χορώ προ των προθύρων των δωμάτων μας. Άξιος της μεγάλης αποστολής του εκπαιδευτικός καθίσταται ζων παράδειγμα της αρετής, συνδυάζων αγάπην, απεριόριστου στοργικής δυνάμεως, μετά σοβαρότητος και συνετούς αυστηρότητος» τονίζει και προειδοποιεί «όθεν το θαμίζειν εις κέντρα κακόφημα, το συσφαιρίζειν και βωμολοχεύεσθαι μετά των πολιτών είναι θέσεις σητόβρωτοι και απαράδεκτοι προς την υψηλής του εκπαιδευτικού αποστολήν». Για τις δε γυναίκες εκπαιδευτικούς κάνει ειδική μνεία. «Των εριτίμων κυριών και δεσποινίδων ότι η ατημέλεια προκαλεί αποστροφή, ούτω έτι πλέον το καπνίζειν, υπό των γυναικών, το μινιφουστοφορείν, το οφρυοβλεφαρογράφειν σκορπίζουν την αηδίαν»... λέει.

 

 

 

Η αποχουντοποίηση που δεν έγινε

 

Το 1983 η ΟΛΜΕ κυκλοφόρησε ένα φυλλάδιο με τον τίτλο «Οι καθηγητές στα χρόνια της δικτατορίας», όπου και διαπιστώνεται ότι ουσιαστική αποχουντοποίηση στην Εκπαίδευση δεν έγινε ποτέ και πολλοί από τους θεματοφύλακες του καθεστώτος πήραν άφεση αμαρτιών μέσα από το πολιτικό σύστημα της εποχής. Σε ό,τι αφορά την εκπαιδευτική πολιτική της χούντας, τονίζεται μεταξύ άλλων ότι «το δικτατορικό καθεστώς κατάργησε τον εκπαιδευτικό εκσυγχρονισμό του 1964 αντικαθιστώντας την τεχνοκρατική και ανθρωπιστική ιδεολογία με τον μεσαιωνισμό και τον σκοταδισμό του 'ελληνοχριστιανικού πολιτισμού' των συνταγματαρχών. Το προσωρινό εκπαιδευτικό πρόγραμμα των συνταγματαρχών το 1967 αποσκοπούσε στον έλεγχο της εκπαίδευσης από το στρατιωτικό καθεστώς και τον προσανατολισμό μαθητών και καθηγητών στις αξίες και τα πρότυπα του παρελθόντος, αποκρύπτοντας έτσι τις αυθαιρεσίες και την καταπίεση του παρόντος». «Με τη συνεργασία των κατά τόπους στρατιωτικών διοικήσεων και της Ασφάλειας και με εισήγηση των χουντικών επιθεωρητών ένα ολόκληρο σχέδιο τρομοκρατίας μπήκε σε εφαρμογή, που περιλάμβανε απολύσεις των πιο 'επικίνδυνων' βάσει συντακτικών πράξεων, υποβιβασμούς, δυσμενείς μεταθέσεις, δυσμενείς εκθέσεις, συνεχείς παρακολουθήσεις, χαφιεδοποιήσεις μαθητών στην παρακολούθηση των καθηγητών τους, πειθαρχικά παραπτώματα όσων αρνούνταν να συμμορφωθούν στις διαταγές της δικτατορίας», υπογραμμίζεται.

 

 

Η ΑΥΓΗ, 13/4/2013