Κυρίαρχη ιδεολογία, Πανεπιστήμιο και Αριστερά στην εποχή της κρίσης

Ημερομηνία δημοσίευσης: 13/01/2013

Χρήστος Μαντάς*

 

Βρισκόμαστε πλέον σε ένα προχωρημένο στάδιο εφαρμογής του νεοφιλελεύθερου σχεδίου για τα Ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Είναι σαν να λέμε προχωρημένη μορφή αποσύνθεσης, μέσα σε ένα συνολικότερο πλαίσιο αποδόμησης κάθε δημόσιου και κοινωνικού αγαθού, που με «συνέπεια» εκτελείται από τις μνημονιακές κυβερνήσεις και τελευταία με ακρίβεια στερεοτακτικού χειρουργείου από την τρέχουσα μνημονιακή κοινοπραξία των «τριών» και την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, πάντα στο όνομα του Δημόσιου Πανεπιστήμιου και της προόδου του.

 

Μάλιστα αυτά συμβαίνουν εν μέσω αλαλαγμών νίκης από τους κάθε είδους κονδυλοφόρους της νεοφιλελεύθερης εξαλλαγής του Πανεπιστημιακού χώρου που ανάμεσά τους συγκαταλέγεται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και ηγεσία της ΠΟΣΔΕΠ.

 

Η τελευταία δια του προέδρου της, πρόσφατα στην επιτροπή μορφωτικών υποθέσεων ύμνησε με τον γνωστό τρόπο την ηρεμία που έχει επιτευχθεί στα Πανεπιστήμια και ιδιαίτερα μετά από την «επιτυχημένη» εφαρμογή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για την εκλογή των Συμβουλίων Διοίκησης, την οποία προτείνει να επεκτείνει και στις εκλογές για τα συνδικαλιστικά όργανα των Πανεπιστημιακών.

 

Έτσι σχεδόν όλοι, είναι ευτυχείς καθώς ένα από τα κάστρα αναπαραγωγής «του σοβιετικού μοντέλου» δηλ. το Ελληνικό Πανεπιστήμιο γρήγορα και σταθερά γκρεμίζεται.

 

Τώρα μέσα σε αυτή τη βαθιά τομή που επιχειρείται υπάρχουν και μερικές παράπλευρες απώλειες, όπως π.χ. κάποιες απολύσεις, κάποιες μειώσεις μισθών που οδηγούν τους εργαζόμενους στα πανεπιστήμια, αναλογικά, στα όρια της απώλειας της στοιχειώδους αξιοπρεπούς διαβίωσης, κάποιους νέους επιστήμονες που περιμένουν στη σειρά να διοριστούν.. μάλλον όταν θα έχουν φτάσει στη «μέση ηλικία», κάποιες παγωμένες αίθουσες ή παγωμένα δωμάτια στις εστίες, αν υπάρχουν και άλλα τέτοια ανάξια λόγου συμβάματα.

 

Τελευταία νέα από το μέτωπο της προόδου η αναγνώριση των Κολεγίων , που ναι μεν δεν προσφέρουν ακαδημαϊκά προσόντα, αλλά ευχαρίστως δίδουν επαγγελματικά δικαιώματα τα οποία η πολιτεία αναγνωρίζει και τα κολέγια έχουν ορθάνοιχτες τις πόρτες τους στους νέους πελάτες, Έλληνες και αλλοδαπούς (κατά προτίμηση εκ των χωρών της Βαλκανικής) καθώς έτσι το συνάλλαγμα αντί να σκορπίζεται θα εισέρχεται άφθονο στη χώρα. Α.. ξέχασα υπάρχει και το θέμα της βίας, για την οποία οι έξαλλες δυνάμεις του λαϊκισμού δεν βγάζουν τσιμουδιά και συχνά μαλώνουν και μεταξύ τους όταν η έννομη βία «γίνεται αποδεκτή» ακόμη και από τους δικούς τους.

 

Χρησιμοποίησα σκόπιμα ..και λόγω των ημερών ένα ορισμένο «ύφος» για να περιγράψω μόνο ορισμένα στερεότυπα της κυρίαρχης ιδεολογίας σε σχέση με το Δημόσιο Πανεπιστήμιο στη χώρα μας, που αναπαράγονται συστηματικά, κυρίως για να υπογραμμίσω την έντονη ανάγκη ανασύνταξης των δυνάμεων της ευρύτερης αριστεράς στο επίπεδο της «μάχης των ιδεών» τόσο στον κρίσιμο χώρο του Πανεπιστημίου, αλλά και πιο συνολικά καθώς η πρόβλεψή μου, είναι ότι στο επόμενο ακριβώς διάστημα θα βρεθούμε μπροστά σε κρίσιμες επιλογές σε όλα τα επίπεδα.

 

Μεθοδολογικά θέλω απλώς να επισημάνω ότι διάφορα στερεότυπα, στο χώρο της Παιδείας και των Πανεπιστημίων ιδιαίτερα, δεν είναι καθόλου πρόσφατα και καθόλου «ειδικά» για το Ελληνικό Πανεπιστήμιο. Είναι δομικά χαρακτηριστικά του νεοφιλελεύθερου οπλοστασίου διεθνώς και βεβαίως είναι ενσωματωμένα σε επίπεδο πολιτικών «στη Μπολώνια» και σε όλες τις αντίστοιχες πολιτικές, τουλάχιστο σε επίπεδο Ε.Ε.

 

Αποκαλύφθηκε έντονα -από τις τελευταίες κινητοποιήσεις των φοιτητών σε χώρες όπως ο Καναδάς, η Ιταλία ή και η Χιλή - η γύμνια αυτών των στερεοτύπων όταν έρχονται αντιμέτωπα με τα πραγματικά προβλήματα των νέων ανθρώπων, που επιχειρούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους στη μόρφωση, ενώ δεν είχαν «υπολογίσει» την ταξική τους θέση.

 

Θα σταθώ σε δύο μόνο από τα κεντρικά κυρίαρχα ιδεολογήματα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο βρίσκονται στην αιχμή της αντιπαράθεσης.

 

Το πρώτο αφορά το θέμα της περίφημης ανταγωνιστικότητας, η οποία μάλιστα αποτυπώνεται και στις βαθμολογίες και κατατάξεις που κάθε χρόνο εμφανίζονται και χρησιμοποιούνται ευρέως για να κατακεραυνώσουν τα Ελληνικά Πανεπιστήμια.

 

Η ανταγωνιστικότητα είναι ακριβώς ο πυρήνας της επιχειρηματικής άποψης για τα Πανεπιστήμια, που συνεπάγεται βεβαίως ότι η μόρφωση και η επιστημονική γνώση ειδικότερα είναι εμπόρευμα, που πουλιέται και αγοράζεται σε «τιμές» που καθορίζουν οι κάθε φορά συνθήκες της αγοράς. Βεβαίως για να μπορέσουν τα προϊόντα (της επιστημονικής γνώσης) να πουληθούν σε ελκυστικές τιμές, χρειάζεται πρώτα να «αξιολογηθούν» και να «πιστοποιηθούν» και με ένα σφιχτό και οργανωμένο management (Συμβούλια διοίκησης) να προωθηθούν. Κάποιοι μάλιστα θα μπορούν να «αγοράζουν» καλά «προϊόντα» κάποιοι ίσως λίγο κατώτερα και κάποιοι άλλοι που φαίνονται ότι αρχίζουν να ξεπερνούν το περίφημο ένα τρίτο του πληθυσμού δεν θα μπορούν να αγοράζουν καθόλου.

 

Αν όλα αυτά έχουν σχέση με τα Πανεπιστήμια ως ακαδημαϊκά ιδρύματα, που λειτουργούν με κριτήρια που αφορούν το δικαίωμα στη γνώση, που προάγουν τη γνώση, που αξιολογούνται ακαδημαϊκά, που λογοδοτούν κοινωνικά, που συνδέονται με ανθρώπινες αξίες όπως αυτές της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ισότητας και που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας, νομίζω ότι πρέπει όλοι να σκεφτούμε στα σοβαρά τι μπορεί να σημαίνει αυτή η βίαιη μετάβαση σε ένα πρωτόγονο νεοφιλελεύθερο μοντέλο «αλά Ελληνικά» όχι μόνο για τα Πανεπιστήμια αλλά και συνολικότερα για τη κοινωνία. Αν θυμάμαι μάλιστα καλά πολλές και σημαντικές επιστημονικές ανακαλύψεις, μάλλον δεν έχουν σχέση με τον περίφημο ανταγωνισμό του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, ούτε βεβαίως με τις περίφημες χορηγίες που όπως κάποιοι πρόσφατα ισχυρίζονται θα αποτελέσουν «λύσεις» για τα Πανεπιστήμια.

 

Το δεύτερο αφορά τα ζητήματα της δημοκρατίας και της βίας στα Πανεπιστήμια. Οι συστημικές δυνάμεις χρόνια τώρα προσπαθούν και έχουν σημειώσει «πρόοδο» στους ισχυρισμούς τους ότι κάποιες δυναμικές ομάδες εμποδίζουν συστηματικά τη δημοκρατία στα Πανεπιστήμια και την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και ασκούν βία σε κάθε αντίθετη φωνή, με ανοίκιες επιθέσεις σε διδάσκοντες, θεσμούς κ.λ.π. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό πόσο εύκολα μπορούν να περνάνε στη κοινή γνώμη ότι κάποιοι τα κάνουν συνεχώς μπάχαλο, χαλάνε τα Πανεπιστήμια και μάλιστα οι ομάδες αυτές είναι κάτι ανάμεσα σε αιώνιους φοιτητές, αναρχικούς, αριστεριστές, που καλύπτονται μάλιστα πολιτικά από συγκεκριμένες πλευρές κλπ. Τελευταία, μάλλον η δημοκρατία επιτέλους θριάμβευσε μέσω της περίφημης ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τα Συμβούλια Διοίκησης, στο φόντο μιας εικόνας της πλήρους ανομίας και διάλυσης όπως αυτή αποτυπώθηκε στα πλάνα της Πανεπιστημιούπολης του ΑΠΘ ως απέραντου σκουπιδότοπου. Απλώς για την ιστορία, το ΑΠΘ ως Πανεπιστημιακή Κοινότητα στο σύνολό της υπήρξε μάλλον κάτι σαν δύστροπο γαλατικό χωριό που αντιστάθηκε σθεναρά στις συστημικές λεγεώνες της νεοφιλελεύθερης αποδόμησης του Πανεπιστημίου.

 

Δυστυχώς για τους θιασώτες της Δημοκρατίας του PC (μήπως έτσι σκοπεύουν να πραγματοποιήσουν και τις Εθνικές εκλογές.. οψέποτε ) και αυτούς που ανιστόρητα επιχαίρουν για τη κατάργηση του Πανεπιστημιακού ασύλου, η βία που ασκείται με όλα τα μέσα στα Πανεπιστήμια εκπορεύεται από τις συστημικές δυνάμεις, που τελευταία εξοντώνουν εργαζόμενους, στραγγαλίζουν οικονομικά τα ιδρύματα και σχεδιάζουν συγχωνεύσεις με το «σοφό» σχέδιο ΑΘΗΝΑ ώστε αφού νοικοκυρέψουν τη κατάσταση να την παραδώσουν στη πλήρη ιδιωτικοποίηση και στη πλήρη κερδοσκοπία στο πολύπαθο «σώμα» της επιστημονικής γνώσης.

 

Σε αυτές τις συνθήκες η αριστερά και ιδιαίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, δεν έχει παρά να αντιπαρατεθεί με βάση τις αξίες του, την κριτική και σε βάθος ανάλυση και των δικών του αδυναμιών και παραλείψεων και κυρίως με ένα σχέδιο συνεκτικό, ριζοσπαστικό, αριστερό που δεν θα εξαντλείται στην ουδέτερη και συνήθη υπεράσπιση «των κεκτημένων», αλλά θα εμπνέει για βαθιές ριζικές αλλαγές στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο, θα κινητοποιεί σε αγώνες για το σήμερα και το αύριο, θα αποτελεί όραμα για τη νέα γενιά. Είναι μια σύνθετη διαδικασία που μπορούμε να την εκπληρώσουμε αρκεί το βλέμμα μας να είναι στραμμένο στη κοινωνία και στις ανάγκες της.

 

* Λέκτορας Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Βουλευτής Ιωαννίνων του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ

 

ΤΥΠΟΣ: Η ΑΥΓΗ