Alfavita Newsroom Kάθε πραγματική ή κατά φαντασίαν απειλή -φυσικές, οικονομικές ή προσωπικές καταστροφές, απώλεια αγαπημένων προσώπων κ.λπ.- μας προκαλεί τις τυπικές σωματικές αντιδράσεις του άγχους, της αγωνίας ή και του πανικού: ταχυκαρδία, εφίδρωση, ξηροστομία, τέντωμα των μυών, παγωμάρα. Ας σημειωθεί ότι τόσο το άγχος όσο και οι συμπεριφορές που το συνοδεύουν δεν αποτελούν αποκλειστικό «προνόμιο» του είδους μας: η ψυχολογική ένταση από φόβο, ανασφάλεια και αγωνία αποτελούν τυπικές αντιδράσεις των περισσότερων ζωικών ειδών όταν αντιμετωπίζουν αγχογόνες καταστάσεις.
Μολονότι το άγχος είναι ένα ανεξάλειπτο ανθρώπινο συναίσθημα, η επιστήμη άρχισε να κατανοεί τους εμπλεκόμενους ψυχοσωματικούς μηχανισμούς και κυρίως το εγκεφαλικό τους υπόστρωμα μόλις πριν από λίγες δεκαετίες.
Ηδη κατά τη δεκαετία του 1990 οι πρωτοποριακές έρευνες του Douglas Mennin είχαν αποκαλύψει ότι η λεγόμενη «γενικευμένη αγχώδης διαταραχή» σχετίζεται άμεσα με την έμφυτη ανάγκη των ανθρώπων να σκέφτονται, να σχεδιάζουν και, εν τέλει, να ελέγχουν το μέλλον. Και τα άτομα που υποφέρουν από χρόνια συμπτώματα άγχους, σύμφωνα με τον Mennin, βλέπουν τον κόσμο ως έναν εξαιρετικά επικίνδυνο και επισφαλή τόπο και με τις υπερβολικά αγχώδεις αντιδράσεις τους προσπαθούν, παραδόξως, να αντισταθμίσουν τα έντονα αισθήματα ανασφάλειας που τους γεννά το περιβάλλον.
Κάτι που επιβεβαιώθηκε και από όλες τις μετέπειτα έρευνες: τα άτομα που άγχονται συχνά και υπερβολικά, είναι πεπεισμένα ότι η εμμονή τους με τα πιο καταστροφικά σενάρια τους δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι μόνο έτσι μπορούν να προλάβουν, να ελέγξουν και τελικά να αποφύγουν τη κατάσταση που βιώνουν ως απειλή. Δυστυχώς, το υπερβολικό και διαρκές άγχος τούς κάνει περισσότερο κακό παρά καλό: με το να σκέφτονται και να ξανασκέφτονται τα πιο δυσάρεστα πράγματα, καταλήγουν να αυτοπαγιδεύονται σε κάποια καταφανώς αδιέξοδα πρότυπα συμπεριφοράς, που τελικά αποδεικνύονται ιδιαιτέρως βλαπτικά για την ψυχική και τη σωματική τους υγεία.
Στην απελπισμένη όσο και μάταιη προσπάθειά τους να είναι πάντα προετοιμασμένα για το χειρότερο, τα αγχωτικά άτομα καταλήγουν να απολέσουν -εξαιτίας ακριβώς του υπερβολικού άγχους!- κάθε ικανότητα να αντιδρούν στις πιο απειλητικές ή τραυματικές καταστάσεις όποτε τις αντιμετωπίζουν πραγματικά. Οι παρατεταμένες περίοδοι άγχους αμβλύνουν και τελικά αποδυναμώνουν τους ενδογενείς μηχανισμούς, που κάθε φυσιολογικός άνθρωπος διαθέτει για να αντιμετωπίζει τις πιο απειλητικές ή καταστροφικές καταστάσεις.
Η αποδυνάμωση των αγχολυτικών μηχανισμών
Εδώ και αρκετά χρόνια, η συνήθης ιατρική πρακτική για την αντιμετώπιση των πιο παθολογικών συμπτωμάτων του άγχους είναι η χορήγηση αντικαταθλιπτικών φαρμακευτικών ουσιών. Για παράδειγμα, κάποια γνωστά αντικαταθλιπτικά, όπως π.χ. το Prozac ή το Zoloft, έχουν αποδειχτεί αρκετά αποτελεσματικά επειδή αυξάνουν τα επίπεδα συγκέντρωσης του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη στους νευρώνες του εγκεφάλου. Ενώ, σε άλλες περιπτώσεις είναι πιο ενδεδειγμένη η χορήγηση ειδικών αγχολυτικών, όπως το Βάλιουμ και το Xanax, φαρμακευτικές ουσίες που καταστέλλουν τη δράση ενός άλλου νευροδιαβιβαστή, του «GABA».
Τα φάρμακα αυτά, προφανώς, δεν θεραπεύουν τα αίτια των αγχωτικών διαταραχών, απλώς απαλύνουν ή, στην καλύτερη περίπτωση, εξαλείφουν πρόσκαιρα τα πιο καταστροφικά τους συμπτώματα. Μέχρι τώρα, μόνο ο επιτυχής συνδυασμός φαρμακευτικής και ψυχοθεραπευτικής αγωγής (όπως π.χ. η γνωστική-συμπεριφοριστική θεραπεία) μπορεί να προσφέρει κάποια μονιμότερη λύση στα προβλήματα των αγχωτικών.
Επομένως, σήμερα, εκτός από την κατανόηση των ψυχολογικών μηχανισμών του άγχους, εξίσου, αν όχι περισσότερο επιτακτική, είναι η ανάγκη να κατανοήσουμε τις εγκεφαλικές προϋποθέσεις των διαφόρων πραγματικών ή επινοημένων αγχογόνων καταστάσεων και να μάθουμε πώς να τις διαχειριζόμαστε αποτελεσματικότερα.
Αν, όπως αναφέραμε, οι πρώτες σωματικές εκδηλώσεις άγχους είναι ο αυξημένος καρδιακός ρυθμός, καθώς και ο ρυθμός αναπνοής, η υψηλότερη αρτηριακή πίεση, το στόμα που ξηραίνεται, οι μύες που τεντώνονται και το σώμα που παγώνει σε μια στάση επιφυλακής, τότε ποιος ρυθμίζει όλες αυτές τις σωματικές αντιδράσεις; Η απάντηση βέβαια είναι «ο εγκέφαλος». Ναι, αλλά ποιες συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται όποτε νιώθουμε πολύ αγχωμένοι;
Χάρη στις νέες τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων, λειτουργική μαγνητική τομογραφία), οι ειδικοί είναι σήμερα σε θέση να παρακολουθούν ζωντανά και να εντοπίζουν επακριβώς το εγκεφαλικό υπόβαθρο του άγχους. Ετσι επιβεβαίωσαν την υποψία ότι ο υποθάλαμος, μια δομή στο βάθος του εγκεφάλου που ρυθμίζει κυρίως τις αυτόνομες, ενδοκρινικές και τις σπλαχνικές αντιδράσεις μας, παίζει αποφασιστικό ρόλο και στη ρύθμιση των αντιδράσεών μας στο στρες.
Πιο συγκεκριμένα, διαπίστωσαν ότι, όποτε αντιμετωπίζουμε (ή νομίζουμε ότι αντιμετωπίζουμε) μια απειλητική ή στρεσογόνα κατάσταση ενεργοποιείται αμέσως ο υποθάλαμος, ο οποίος κατόπιν θέτει σε κίνηση δύο διαφορετικούς αλλά συμπληρωματικούς μηχανισμούς «πανικού». Η πρώτος και ταχύτερος μηχανισμός αντίδρασης θέτει σε κίνηση το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο αντιδρά στα νευρικά σήματα που προέρχονται από τον υποθάλαμο, κινητοποιώντας το καρδιαγγειακό και το αναπνευστικό σύστημα και τους λείους μύες που βρίσκονται υπό τον έλεγχό του: η καρδιά μας πάει να σπάσει, αναπνέουμε πιο γρήγορα αυξάνοντας την παροχή οξυγόνου στον εγκέφαλο και οι μύες μας τεντώνονται και, το σημαντικότερο, αρχίζουν να εκκρίνονται οι «ορμόνες του στρες» (επινεφρίνη και νορεπινεφρίνη ).
Ο δεύτερος, βραδύτερος μηχανισμός αντίδρασης στο στρες ενεργοποιείται όταν το νευρικό σήμα από τον υποθάλαμο φτάνει στη υπόφυση. Αυτή με τη σειρά της εκκρίνει τη φλοιοεπινεφριδιοτρόπο ορμόνη (ACTH), η οποία μέσω του αίματος φτάνει στον φλοιό των επινεφριδίων. Τότε αυτά αρχίζουν να εκκρίνουν την περίφημη ορμόνη κορτιζόλη, γνωστή και ως η ορμόνη «αντι-στρες» επειδή δρα καταπραϋντικά.
Πάντως, η παρατεταμένη έκκριση της κορτιζόλης, για πάνω από 10-12 εβδομάδες, έχει καταστροφικές συνέπειες για τον εγκέφαλο: επηρεάζει τη μνήμη και τη δημιουργία νέων εγκεφαλικών συνάψεων και ο εγκέφαλος παρουσιάζει συμπτώματα πρόωρης γήρανσης. Επιπλέον, οι πιο πρόσφατες έρευνες αποκάλυψαν την ενεργοποίηση και πολλών άλλων περιοχών του εγκεφάλου (κυρίως στον κροταφικό και προμετωπιαίο νεοφλοιό). Γεγονός που ενισχύει την υποψία ότι το εγκεφαλικό κολύμπι στον ωκεανό του άγχους είναι ένα πιο περίπλοκο και εξαιρετικά επισφαλές εγχείρημα, που συχνά καταλήγει στον πνιγμό του κολυμβητή ή της κολυμβήτριας.
Πηγή: efsyn.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
