Νίκος Τσούλιας Ο κόσμος του βιβλίου και του διαβάσματος είναι ένα ολόκληρο σύμπαν, με ποικίλα χαρακτηριστικά στις διάφορες εποχές και στους διάφορους λαούς. Ξεχωριστές κουλτούρες διαμορφώνουν πάντα έναν φωτεινό γαλαξία ιδιαίτερων συμπεριφορών, όσον αφορά την ερωτική σχέση των βιβλιόφιλων με το διάβασμα, με την ανάγνωση, με τη μελέτη.
Θα παρουσιάζω κατά καιρούς ιστορίες και περιστατικά αυτού του πανοράματος της Γνώσης και του Πολιτισμού. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζω δύο περιστατικά από την καθημερινότητά μου και δύο διεθνούς και ιστορικής αναφοράς.
Ήταν στρυμωγμένος σε μια εξώπορτα παλιού κτιρίου στην Πλάκα. Έκανε κρύο εκείνο το πρωινό. Έμοιαζε με άστεγο, όχι και πολύ μεγάλος σε ηλικία. Έκανα να περάσω πιο μακριά – ενστικτώδης αντίδραση σε ένα τόσο έντονα κοινωνικό πρόβλημα, για να νιώσω κάπως λιγότερες ενοχές. Τον κοιτούσα όμως, γιατί ήταν σκυμμένος σε κάτι με αφοσίωση.
Πλησίασα κάπως. Διάβαζε βιβλίο. Ήταν σχετικά καλά ντυμένος. Δεν έμοιαζε με άστεγο. Τον πρόσεξα περισσότερο. Τα χείλη του κινούνταν σε ρυθμό διαβάσματος. Δίπλα του μια μικρή στήλη βιβλίων. Ταξιδιώτης που περιμένει να ανοίξει η αγορά; Ένας βιβλιοφάγος παράξενος; Ή μήπως το διάβασμα έχει διάφορες εκφράσεις;
…
Είναι τακτικός θαμώνας στο όμορφο καφέ της οδού Βαλαωρίτου. Πάντα με ένα βιβλίο. Σκυμμένος συνεχώς κάνοντας μερικές φορές παύσεις κοιτώντας μακριά, σα να δείχνει ότι ανασύρει από το διάβασμά του ιδέες και τις εκθέτει μακριά, για να αφομοιώσει το περιεχόμενο του βιβλίου. Διαβάζει πάντα δοκίμια, ιστορικά, πολιτικά, φιλοσοφικά.
Το χαρακτηριστικό του; Έχει ένα μολύβι και σημειώνει σχόλια με μια επιμέλεια που ξαφνιάζει. «Αν δεν έχω μολύβι, δεν μπορώ να διαβάσω», μου λέει όταν για πρώτη φορά – μετά τη γνωριμία μας – τόλμησα να τον ρωτήσω ποιος είναι ο τρόπος μελέτης του. Και κάθε φορά, που τον διακόπτω πηγαίνοντας στο καφέ, έχει και έναν προβληματισμό για τις ιδέες του συγγραφέα. Είναι φανερό. Είναι σε πολύ ενεργό διάλογο με τον συγγραφέα και μεταφέρει τη συζήτηση σε όποιο φίλο και γνωστό του τον διακόψει.
…
Ας δούμε μια ιστορία διεθνούς βεληνεκούς. Όλοι ξέρουμε τον Νταλί ως έναν από τους καλύτερους ζωγράφους παγκοσμίως. Αλλά ίσως να μην ξέρουμε ότι ήταν φανατικός βιβλιοφάγος. Να λοιπόν ένα σχετικό, παλιό δημοσίευμα, στο οποίο συνταιριάζουν δύο μορφές πολιτισμού: της λογοτεχνίας και της ζωγραφικής.
«Ο Νταλί δεν θα μπορούσε να μείνει ασυγκίνητος από αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, όπως ο «Δον Κιχώτης» του συμπατριώτη του Θερβάντες, η «Θεία Κωμωδία» του Δάντη, ο «Μάκβεθ» του Σαίξπηρ και πολλά ακόμη. Κάθε φορά που ένιωθε γοητευμένος από ένα βιβλίο, ήθελε να το εικονογραφήσει. «Βιβλίο χωρίς εικόνες, είναι άνθρωπος χωρίς ψυχή» έλεγε, μη θέλοντας να στερήσει τους αναγνώστες του μέλλοντος από όλα όσα εκείνος «είδε» όσο διάβαζε». (ΤΟ ΒΗΜΑ, 26 Ιουλίου 2009)
…
Αλλά υπάρχουν και πιο …ιστορικές ιστορίες, πολύ όμορφες, που έχουν μείνει ως δείγματα πρωτόγνωρης βιβλιοφιλίας. Να μια. «Ο αλ – Μα’ μουν ήταν ένας χαλίφης ορθολογιστής, παθιασμένος οπαδός του Αριστοτέλη. Μισούσε τους φονταμενταλιστές και τους κυνήγησε μέχρι το τέλος του βασιλείας του. Υπήρξε η ψυχή του Οίκου του Σοφίας. Ύστερα από μια νίκη του απέναντι στα βυζαντινά στρατεύματα, ο αλ – Μα’ μουν πρότεινε στον αυτοκράτορα της Ανατολής μία εντυπωσιακή ανταλλαγή: να ανταλλάξει τους αιχμαλώτους του με βιβλία.
Η συναλλαγή συμφωνήθηκε: χίλιοι χριστιανοί πολεμιστές απελευθερώθηκαν από τους Άραβες και επέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη. Στην αντίθετη κατεύθυνση κινήθηκαν καμιά δεκαριά σπάνια χειρόγραφα, κοσμήματα των βυζαντινών βιβλιοθηκών, που έφτασαν στη Βαγδάτη και έγιναν δεκτά με ενθουσιασμό στον Οίκο της Σοφίας». (Ντενί Γκετζ, Το θεώρημα του παπαγάλου).
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/02
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
