Η κρίση ανεβάζει τον πυρετό της αυτονομίας

Στα τέλη του 2014, οι Σκοτσέζοι θα αποφασίσουν με δημοψήφισμα για ανεξαρτητοποίηση ή μη από τη Βρετανία. Οι Καταλανοί θέλουν, όχι πολύ μετά τις αυριανές τοπικές τους εκλογές, να πράξουν το ίδιο. Προς την ίδια κατεύθυνση βαδίζουν οι εθνικιστές στο βόρειο Βέλγιο, το πιο αποκεντρωμένο κράτος στην Ε.Ε. Και τις κινήσεις τους παρακολουθούν στενά οι εθνικιστές στον Βορρά της Ιταλίας, περιμένοντας παράλληλα το «μήνυμα» από την κάλπη των γενικών εκλογών του 2013.

 

«Φαντάζει πραγματικά παράδοξο», παρατηρεί το περιοδικό Der Spiegel. «Μετά τον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο, τα ευρωπαϊκά κράτη επεδίωξαν μια ολοένα και πιο στενή ένωση, ως μέσο επίλυσης στις ιστορικές τους διαμάχες. Στην πορεία, τα ευρωπαϊκά έθνη παρέδωσαν σταδιακά εξουσίες στις Βρυξέλλες (…).

 

Ομως τώρα που οι χώρες χάνουν με αυξανόμενους ρυθμούς την εθνική τους κυριαρχία, πολλές περιοχές στην Ευρώπη απαιτούν ανεξαρτησία. Ακριβώς όπως διαμορφώνεται η διαμάχη μεταξύ Βορρά και Νότου στους κόλπους της ευρωζώνης, έτσι δομούνται και τα αυτονομιστικά κινήματα μέσα στα όρια των κρατών, κυρίως σε περιοχές που οικονομικά ευημερούν».

 

«Είναι ειρωνικό», σχολιάζει ο βρετανικός Independent, «αλλά αυτά τα αυτονομιστικά κινήματα επωφελήθηκαν από την επιτυχία της Ε.Ε. τον τελευταίο μισό αιώνα και από την ιδέα ότι, μια μέρα, θα υπάρξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, στους κόλπους των οποίων ο ρόλος των εθνικών κυβερνήσεων θα εκμηδενιστεί».

 

Παρ” όλα αυτά, οι Σκότοι, οι Καταλανοί, οι Βάσκοι, οι Φλαμανδοί και οι Νοτιοτιρολέζοι δεν επιδιώκουν «ηρωική» έξοδο από την ενωμένη Ευρώπη…

 

Σε μια περίοδο που η «πίτα» του δημόσιου χρήματος ολοένα και μικραίνει, αυτό που αξιώνουν είναι να έχουν τον πλήρη έλεγχο στον χειρισμό των δημοσιονομικών στις περιοχές τους – απαλλαγμένοι, έτσι, από το… άχθος της αλληλεγγύης προς τους φτωχότερους «συμπολίτες». Με λίγα λόγια, θέλουν να ανήκουν σε μια ιδιότυπη κατηγορία… εύπορων ευρω-αυτονομιστών.

 

Ομως, ο ευρωπαϊκός αυτός (απο)προσανατολισμός τους θα παραμείνει θέμα ανοιχτό. Στις ευρωπαϊκές συνθήκες επικρατεί ασάφεια για το θέμα. Κι όπως έσπευσε να διευκρινίσει και ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, η «γέννηση» ανεξάρτητων κρατών μέσα από τα «σπλάχνα» των 27 μελών-κρατών δεν συνεπάγεται αυτόματα και κληρονομικό δικαίωμα για συμμετοχή στην Ε.Ε.

 

Αντίθετα, φαίνεται ότι θα χρειαστούν εκ νέου διαπραγματεύσεις. Και για την έγκριση τυχόν ένταξης, θα απαιτείται ομοφωνία στις τάξεις των «27». Κάτι που, πρακτικά, προϋποθέτει ότι δεν θα την μπλοκάρουν, με βέτο, οι πρώην «μητροπόλεις»…

 

ΚΑΤΑΛΟΝΙΑ – ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΒΑΣΚΩΝ

 

Bάσει του ισπανικού Συντάγματος του 1978, οι 17 περιφέρειες της χώρας μπορούν να απολαμβάνουν καθεστώς αυτονομίας, δεν έχουν όμως το δικαίωμα να ανεξαρτητοποιηθούν. Για τη Χώρα των Βάσκων -την περιοχή με το μεγαλύτερο μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα σε ολόκληρη των Ισπανία- το «χάπι» μέχρι στιγμής «χρυσώνεται» από το γεγονός ότι έχει το δικαίωμα να αυτοδιαχειρίζεται όλα τα φορολογικά έσοδά της.

 

Την ίδια αντιμετώπιση δεν έχει όμως και η Καταλονία, χωρίς τα φορολογικά έσοδα της οποίας η Ισπανία θα έχανε τη θέση της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομίας στην ευρωζώνη.

 

Σήμερα, υπολογίζεται ότι το 8% από τα 260 δισ. ευρώ της καταλανικής οικονομίας καταλήγουν, μέσω φόρων, στα κεντρικά ταμεία της Μαδρίτης, χωρίς κανένα πρακτικό αντίκρισμα για την περιοχή. Το αποτέλεσμα είναι -ελέω βέβαια και των σκανδάλων διαφθοράς της τοπικής κυβέρνησης- το διετές πρόγραμμα αυστηρής λιτότητας να μην έχει αποδώσει.

 

Το χρέος της Καταλονίας έχει πλέον φτάσει σε ύψη δυσθεώρητα, κοντά στα 44 δισ. ευρώ. Η περιφέρεια είναι πια αποκλεισμένη από τις αγορές, μετά την υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας στην κατηγορία «σκουπίδια», με αποτέλεσμα να εξαρτάται τώρα για την επιβίωσή της από την έκτακτη οικονομική βοήθεια των 5 δισ. ευρώ που ζήτησε τον Αύγουστο από τη Μαδρίτη.

 

Παράμετρο, που ο Καταλανός πρόεδρος Μας προσπαθεί να αντισταθμίσει, λέγοντας στους ψηφοφόρους του ότι, εάν η περιφέρειά τους είχε ήδη ανεξαρτητοποιηθεί, θα ήταν πλέον η 7η πλουσιότερη χώρα της Ε.Ε. από πλευράς ΑΕΠ!

 

ΣΚΟΤΙΑ

 

Την περίοδο 2000-2005, η Σκοτία κατάφερε να διατηρήσει ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης κοντά στο 30%!

 

Η τοπική κυβέρνηση του εθνικιστή, πρώην πετρελαϊκού συμβούλου στη Royal Bank of Scotland, Αλεξ Σάλμοντ, σήμερα υποστηρίζει ότι η Σκοτία όχι μόνον είναι πλουσιότερη από την υπόλοιπη Βρετανία από το 1980 κι εντεύθεν, αλλά και ότι είναι πέμπτη στις τάξεις της Ε.Ε. από πλευράς κατά κεφαλήν εισοδήματος (εάν ληφθεί υπόψη το μερίδιό της στον σημερινό βρετανικό εναέριο χώρο, τα εθνικά ύδατα και τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που υπάρχουν στη βρετανική υφαλοκρηπίδα στη Βόρεια Θάλασσα).

 

Με αυτά και με άλλα, οι ντόπιοι εθνικιστές υποστηρίζουν ότι μια ανεξάρτητη Σκοτία θα μπορούσε να περάσει «ζωή και κότα», ευελπιστώντας ότι θα τη μετατρέψουν σε «παράδεισο» των ξένων επενδυτών, κατά το παλαιότερο «καλό» παράδειγμα της Ιρλανδίας.

 

Ηδη, το Εδιμβούργο είναι το τέταρτο μεγαλύτερο οικονομικό κέντρο στην Ευρώπη, από πλευράς συσσωρευμένου χρηματιστηριακού κεφαλαίου. Ενώ στη σχετική παγκόσμια κατάταξη βρίσκεται μπροστά από το Κατάρ, το Αμπου Ντάμπι, τις Βρυξέλλες και τη Μόσχα.

 

Διαφορετική είναι, βέβαια, η θεώρηση του Λονδίνου, που υπενθυμίζει με νόημα στον Σάλμοντ ότι αφ” ενός το 30% της χρηματοδότησης της σκοτσέζικης οικονομίας έρχεται από τη βρετανική κυβέρνηση, αφ” ετέρου χάρη στην κρατική στήριξη πριν από λίγα χρόνια σώθηκαν από την κατάρρευση οι προβληματικές Royal Bank of Scotland και Bank of Scotland.

 

ΦΛΑΝΔΡΑ

 

Η «φαγωμάρα» ήταν σχεδόν προδιαγεγραμμένη από την ίδρυση του Βελγίου, πριν από 182 χρόνια. Η γεωγραφική πρόσβαση των Φλαμανδών στη Βόρεια Θάλασσα και στις εμπορικές διόδους προς τις Κάτω Χώρες τούς εξασφάλισε μια άνιση οικονομική ανάπτυξη έναντι της Βαλονίας, στον Νότο. Μοιραία, το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν κοινωνικές και οικονομικές εντάσεις μεταξύ τους, που με τον καιρό εξελίχθηκαν και σε πολιτικές.

 

Η Βαλονία ψηφίζει σήμερα Κεντροαριστερά. Η Φλάνδρα προτιμά ανοιχτά πια τους εθνικιστές που επιδιώκουν την αυτονομία. Η θριαμβευτική νίκη της Νέας Φλαμανδικής Συμμαχίας (N-VA) στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου (με την «άλωση» ακόμη και της ιστορικά σοσιαλιστικής Αμβέρσας) ήταν η έμπρακτη απόδειξη ότι οι Φλαμανδοί θέλουν να βάλουν τέλος στη συνεχή απώλεια του πλούτου τους για τη στήριξη των φτωχών «γειτόνων».

 

Η «διαρροή» γίνεται σήμερα με ρυθμούς 6 δισ. ευρώ τον χρόνο. Ηδη, ο ηγέτης του N-VA και νυν δήμαρχος Αμβέρσας ζητά συνταγματική τροποποίηση, ώστε το Βέλγιο να γίνει, από ομοσπονδία, μια πιο χαλαρή συνομοσπονδία, με περισσότερη δημοσιονομική και δικαστική αυτονομία για τις περιφέρειες. Μακροπρόθεσμος στόχος του, λέει, είναι το σταδιακό «διαζύγιο» μεταξύ Φλάνδρας και Βαλονίας.

 

ΝΟΤΙΟ ΤΙΡΟΛΟ

 

Οι περιοχές γύρω από τον Πάδο ποταμό, στον ιταλικό Βορρά, είναι από τις πλουσιότερες στην Ευρώπη. Και γύρω από αυτόν χτυπά η οικονομική και βιομηχανική «καρδιά» της Ιταλίας, την ώρα που ο «ασθενής» Νότος της πασχίζει να «αναρρώσει» από τη χρόνια υπανάπτυξη και τη ριζωμένη διαφθορά.

 

Η δημοσιονομική κρίση στην ευρωζώνη, που σήμερα χτυπά αλύπητα τη Ρώμη, ήλθε να διευρύνει ακόμη πιο πολύ αυτό το χάσμα, ρίχνοντας κι άλλο «λάδι στη φωτιά» των αυτονομιστών στα βόρεια της χώρας.

 

Τη θέση της αποδυναμωμένης από τα σκάνδαλα Λέγκας του Βορρά -η οποία χρόνια ευαγγελιζόταν την ανεξαρτητοποίηση του Βένετο και της Λομβαρδίας- έρχονται τώρα να πάρουν οι εθνικιστικοί κύκλοι στο Νότιο Τιρόλο.

 

Πρόκειται για έναν μικρό θύλακα, τον οποίο η Ιταλία προσάρτησε πριν από μισό αιώνα από την Αυστρία και στον οποίο, από το 1948 κι εντεύθεν, το γερμανόφωνο Λαϊκό Κόμμα Νότιου Τιρόλου βγαίνει πάντα πρώτο στις εκλογές! Εδώ, η ανεργία και το χρέος είναι σχεδόν άγνωστες λέξεις, ενώ το κράτος πρόνοιας και το σύστημα υγείας λειτουργούν υποδειγματικά.

 

Ολα αυτά, χάρη στις κρατικές επιχορηγήσεις και το γεγονός ότι, βάσει της συμφωνίας εκχώρησης αυτονομίας του 1972, το Νότιο Τιρόλο μπορεί να χρησιμοποιεί το 90% των φορολογικών εσόδων του κατά το δοκούν.

 

Ομως τώρα, λόγω κρίσης, η κυβέρνηση Μόντι ζητά «ψαλίδι» 750 εκατομμυρίων ευρώ στις τοπικές δημόσιες δαπάνες. Γεγονός που αποτελεί αιτία πολέμου για τους 510.000 Νοτιοτιρολέζους, τα 2/3 των οποίων είναι γερμανικής καταγωγής!

 

 

Εφημερίδα των συντακτών