Οι εγγαστρίμυθοι του εκφασισμού

Ήδη από το 1945, ο φιλόσοφος Alexandre Koyré είχε επισημάνει, αποτιμώντας το ναζιστικό φαινόμενο, την ευπάθεια των δημοκρατιών στη διήθησή τους από «εσωτερικούς» ειδότες, οι οποίοι δεν έχουν ενδοιασμούς στην εξαπάτηση των πολιτών/υπηκόοων. Στεγανοποιημένοι μηχανισμοί και αυταρχικές φατρίες διακινούν κατ' εξακολούθηση κρυπτογραφήματα ψεύδους, προορισμένα να κατευνάσουν ή να εκμαυλίσουν ευρύτερα ακροατήρια, μεταβιβάζοντας ταυτοχρόνως το μήνυμα στους εσωτερικούς δέκτες της συνθήκης που επιδιώκουν να υπηρετηθεί. «Η αλήθεια παραμένει διαρκώς κρυμμένη, άρρητη-και όμως αισθητή, ένα κοινό μυστικό».

Υπό αυτή την έννοια, η διακίνηση της «θεωρίας των άκρων» από το μνημονιακό μπλοκ κρυπτογραφεί την όξυνση της συγκρουσιακής εννοιολογίας από το σύστημα εξουσίας, για να ανακοπεί η αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων προς τα αριστερά. Η τεχνοκρατική διάπλεξη της αντιαριστερής συκοφαντίας με την σχετικοποίηση του φασισμού ανασυστήνει συμφραζόμενα από τον ανεξίτηλα ιστορικά προσδιορισμένο, δικτατορικό «αντιολοκληρωτισμό» του Σάββα Κωνσταντόπουλου και του Θεοφ. Παπακωνσταντίνου.

Η σύνθετη και συμπληρωματική σχέση του νεοφιλελεύθερου μνημονιακού αυταρχισμού με την ακροδεξιά αποτυπώνεται σε μια πραγματικότητα, η οποία θυμίζει όσα έχει περιγράψει η συγγραφέας Gabriele Tergit για τη μεσοπολεμική Γερμανία: Ο εκτροχιασμός του δικαιικού θετικισμού προς τα δεξιά χρωματίζει την έννοια της νομιμότητας με πλασματικές αναπαραστάσεις σκοταδιστικών ιδεολογημάτων. Καθιερώνεται η διαφημιστική απεικόνιση ακροδεξιών εγκλημάτων στα ΜΜΕ, ενώ η ανάπτυξη ακροδεξιών παραστρατιωτικών μορφωμάτων συμβαδίζει με μια ευνοϊκή αυτονόμηση στο πλαίσιο των κατασταλτικών μηχανισμών. «Ένας ειδικός βραχίονας διαφήμισης» υπήρξε για την Τergit η ανοχή στις σκηνοθετημένες εμφανίσεις ναζιστών εναγομένων, ώστε να αναδεικνύεται η ειδική μεταχείριση σε θιασώτες της σοβινιστικής αυθαιρεσίας.

Είναι ευκρινής η οργανική σύνδεση του μνημονιακού «κράτους έκτακτης ανάγκης» με την άνοδο της ακροδεξιάς και στο πεδίο του δημόσιου λόγου: Η μνημονιακή ιδιόλεκτος είναι η συμπυκνωμένη -στο hic et nunc μιας στρατηγικής της έντασης- κοινωνιόλεκτος του δεξιού λαϊκισμού, του κοινωνικού δαρβινισμού και του μισαλλόδοξου εθνοφυλετισμού με όρους διάχυσης και στα πιο τριχοειδή αγγεία του κοινωνικού σώματος. Ο νεοφιλελευθερισμός καταγωγικά, από τον μακαρθιστή William Buckley ως τον μέντορα της Θάτσερ, Keith Joseph, μέχρι την ίδια την Θάτσερ, επικρότησε την σκοταδιστική σύλληψη του κοινωνικού και κάθε δικτατορικό καθεστώς, από τον Φράνκο μέχρι τον Πινοσέτ. Στόχος ήταν και παραμένει η αποδιοργάνωση των ταξικών κινημάτων και η περιθωριοποίηση της Αριστεράς. Πίσω από το κρυπτογράφημα της «θεωρίας των άκρων», στρώματα με συντηρητικές ιδεολογικές καταβολές ενθαρρύνονται να προσανατολιστούν στους ψευδο-αντισυστημικούς εκλεκτούς του συστήματος: ένα κοινό και, ενδεχομένως, προσοδοφόρο μυστικό.

Έτσι, ακόμα και οι μη ταξικές σχέσεις εξουσίας αποκτούν ταξική μορφή με την επικύρωση πλαστών διαιρετικών τομών στις κυριαρχούμενες τάξεις, προσδίδοντας συνοχή στην τάξη της απαγόρευσης, της καταστολής, του αποκλεισμού. Δεν διαγράφονται δύο διιστάμενες χωρικές μήτρες για την ακροδεξιά και το μνημονιακό μπλοκ, αλλά καταγράφεται η επιδίωξη να χρησιμοποιηθεί η ακροδεξιά μήτρα, ώστε να διαμορφωθεί κοινωνική βάση με πρότυπο τη λαίμαργη ιδιωτική-ατομική επικράτηση, καθιστώντας εύκολη βορά τις κοινωνικές αντιστάσεις που αιτούνται αριστερή διέξοδο δημοκρατίας και αξιοπρέπειας από την κρίση.

Οι εκπρόσωποι και οι οργανικοί διανοούμενοι του μνημονιακού μπλοκ συμπεριφέρονται ως εγγαστρίμυθοι του εκφασισμού, ως ένα πολιτικό παλίμψηστο, το οποίο απομυζά την έννοια του αντιφασιστικού μετώπου, κάθε φορά που το παρασυνταγματικό φυτώριο του εκφασισμού πλασάρεται σαν πολιτικό αντίδοτο στο φασιστικό υποπροϊόν του. Η εγγαστρίμυθη πρόσκληση αρθρώνεται ως ομαλοποιητικός στραγγαλισμός ενός δημοκρατικού σχεδίου κοινωνικής οικονομίας, του μόνου που μπορεί να εγγυηθεί την ανάσχεση του εκφασισμού, χάρη στον οποίο επιχειρεί να σταθεροποιηθεί ο άρχων συνασπισμός.

Ο αντιφασισμός της εποχής μας είναι υπαρκτός όσο φέρει ως σφραγίδα των καταβολών του την αντίθεσή του στα Μνημόνια και την αντίσταση στον αυταρχικό νεοφιλελευθερισμό. Αυτή η παραδοχή δεν αντιβαίνει στον χαρακτήρα ενός αντιφασιστικού μετώπου, αντιθέτως αναβαθμίζει το λαϊκό έρεισμα, χωρίς να παραδίδει τις αμφισημίες του σε καταστροφικές αυταπάτες. Δεν χωράει σε κανέναν αντιφασισμό το νεοσυντηρητικό μνημονιακό νεφέλωμα, από το οποίο αναδύεται ο φασισμός. Δεν μοιράζεται ο αντιφασισμός της εποχής μας τους ίδιους ορίζοντες προσδοκιών με τους εγγαστρίμυθους του εκφασισμού.

 

* O Νίκος Σκοπλάκης είναι ιστορικός

 

Πηγή: ΑΥΓΗ