Alfavita Newsroom Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 10 Φεβρουαρίου 1898 γεννιέται ένα από τους μεγαλύτερους δραματουργούς, σκηνοθέτες και ποιητές του 20ού αιώνα, Μπέρτολτ Μπρεχτ, ο «πατέρας» του «επικού θεάτρου» (Episches Theater) στη Γερμανία.
Γεννήθηκε στο Άουγκσμπουργκ της Βαυαρίας και πέθανε στις 14 Αυγούστου 1956 στο ανατολικό Βερολίνο. Σπούδασε ιατρική στο πανεπιστήμιο του Μονάχου (1917-1921), επιστρατεύεται ως νοσοκόμος και υπηρετεί στον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο. Αρχίζει να γράφει ποιήματα και θεατρικά. Η πρώτη συλλογή ήταν το «Εγκόλπιο ευσέβειας».
Κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, συνάντησε και δούλεψε με τον σκηνοθέτη Χανς Έισλερ και ανέπτυξαν φιλία ζωή. Γνώρισε και την Χέλενε Βάιγγελ, τη δεύτερη γυναίκα του που τον συνόδεψε αργότερα στην εξορία μέχρι το τέλος της ζωής του.
Το 1923 προσλήφθηκε βοηθός σκηνοθέτη στο Γερμανικό Θέατρο του Βερολίνου και άρχισε να φοιτά στην Μαρξιστική Εργατική Σχολή μελετώντας τον διαλεκτικό υλισμό. Η προσαρμογή της Όπερας των ζητιάνων με το όνομα «Η Όπερα της Πεντάρας/1928» σε στίχους του Μπρέχτ προκάλεσε αίσθηση στο Βερολίνο και στηλίτευσε την βερολινέζικη αστική τάξη που πρόσαπτε στο προλεταριάτο έλλειψη ηθικής.
Το 1933, με την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία, ο Μπρέχτ αυτοεξορίστηκε μέχρι το έτος 1948.
Καθ’όλη την διάρκεια του πολέμου έζησε στην Δανία, στη Φιλανδία και στις ΗΠΑ.
Στην Αμερική, άξιο να σημειώσουμε πως δεν αφέθηκε ελεύθερος από τις διώξεις του Μακαρθικού Καθεστώτος.
Μετά το τέλος του πολέμου εγκαταστάθηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας και μαζί με την γυναίκα του ίδρυσαν το Μπερλίνερ Ανσάμπλ.
Το 1950 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Τεχνών και τιμήθηκε το 1954 και με το βραβείο Λένιν για την Ειρήνη.
Τα έργα του χαρακτηρίζονταν κυρίως από το πνεύμα καταδίκης του πολέμου και του μιλιταρισμού αλλά και από έντονο αίσθημα στήριξης του ηθικού της εργατικής τάξης και των αγώνων περιγράφοντας την καθημερινή ζωή για να ενισχύσει την πάλη εναντίον της φτώχειας. Εμπνέεται από την μαρξιστική φιλοσοφία. Σημαντική ώθηση στη σχέση του με την εργατική τάξη και το κίνημα της έδωσε η μαζική εξαθλίωση που προκάλεσε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1920 και η νέα ορμητική ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στη Γερμανία.
Ο Μπρέχτ άρχισε την καριέρα του ως δραματουργός με μια σειρά πειραματισμούς, επηρεασμένος από τις εξπρεσιονιστικές τεχνικές, όπως στο έργο του «Βάαλ». Με το αντιπολεμικό έργο του «Ταμπούρλα μες τη Νύχτα» κερδίζει το Βραβείο Κλάϊστ. Ήταν θαυμαστής του Φρανκ Βέντεκιντ και μεγάλος θαυμαστής του Κινέζικου και του Ρωσικού θεάτρου όπου και επηρεάστηκε. Το διδακτικό και ανθρωπιστικό θέατρό του που για χρόνια υπηρέτησε, απηχεί τη μαρξιστική ιδεολογία του. Ήταν τότε που έγραψε και το λίμπερτο της όπερας « Η άνοδος και η Πτώση της πόλης Μαχάγκονυ» το 1930. . Τα πιο γνωστά από αυτά είναι:
Άκουσα πως τίποτα δε θέλετε να μάθετε,
Εγκώμιο στη μάθηση,
Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου,
Αυτό θέλω να τους πω,
Να καταπολεμάτε το πρωτόγονο,
Ποτέ δε σε είχα αγαπήσει τόσο πολύ,
Απώλεια ενός πολύτιμου ανθρώπου,
Εγκώμιο στον Κομμουνισμό,
Εγκώμιο στη Διαλεκτική.
Τα θεατρικά του :
· Baal (Βάαλ, 1918)
· Trommeln in der Nacht (Τύμπανα τη νύχτα, 1918)
· Im Dickicht der Städte (Ση ζούγκλα των πόλεων, 1921)
· Leben Eduards des Zweiten von England
· Mann ist Mann (Ο άντρας είναι άντρας, 1924)
· Die Dreigroschenoper (Η όπερα της πεντάρας, 1928)
· Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny (Opernlibretto) (Η ακμή και πτώση της πόλης Μαχαγκόνι, 1927)
· Der Ozeanflug, ή Der Lindberghflug, ή Der Flug der Lindberghs
· Das Badener Lehrstück vom Einverständnis, ή Lehrstück
· Der Jasager. Der Neinsager (Opernlibretti/Lehrstücke [Schuloper])
· Die Maßnahme (Lehrstück)
· Die heilige Johanna der Schlachthöfe (Η αγία Ιωάννα των σφαγείων, 1929)
· Die Ausnahme und die Regel (Lehrstück)
· Die Mutter
· Die Rundköpfe und die Spitzköpfe
· Die Horatier und die Kuriatier (Lehrstück)
· Furcht und Elend des Dritten Reiches (Τρόμος και αθλιότης του Γ΄Ράιχ, 1935)
· Leben des Galilei (Η ζωή του Γαλιλαίου, 1937)
· Mutter Courage und ihre Kinder (H Μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της, 1939)
· Das Verhör des Lukullus, ή Lukullus vor Gericht, ή Die Verurteilung des Lukullus (Hörspiel, später Opernlibretto)
· Der gute Mensch von Sezuan (Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν, 1939) ― ελλην. μετάφρ. Μάριος Πλωρίτης, "ΙΘΑΚΗ"
· Herr Puntila und sein Knecht Matti (Ο κύριος Πούντιλα κι ο δούλος του ο Μάττι, 1940)
· Der aufhaltsame Aufstieg des Arturo Ui (Η άνοδος του Αρθούρου Ουί, 1941)
· Die Gesichte der Simone Machard, ή Die Stimmen (Τα οράματα της Σιμόν Μασάρ ή Οι φωνές, 1941)
· Schweyk im Zweiten Weltkrieg (Ο Σβέικ στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, 1943)
· Der kaukasische Kreidekreis (Ο καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία, 1944) ― ελλην. μετάφρ. Οδυσσέας Ελύτης, "ΣΧΟΛΗ ΜΩΡΑΪΤΗ"
· Die Tage der Commune (Η μέρα της Κομμούνας, 1949)
· Turandot oder Der Kongreß der Weißwäscher
· Επεξεργασία της Αντιγόνης
· Επεξεργασία του Κοριολάνου του Ουίλιαμ Σαίξπηρ
Έμπνευση έκφρασης για πολλούς καλλιτέχνες αγωνιστές και καταπιεζόμενοι ανά τον κόσμο. Μελοποιημένα του ποιήματα και διηγήματα υπάρχουν άπλετα.
Ο Μ. Μπρεχτ έβλεπε την πολιτική παντού . Σε κάθε πτυχή της ζωής. Αυτό το εξέφραζε ιδιαίτερα την εποχή της μεγάλης καταπίεσης. Ένα χαρακτηριστικό, κείμενο που έγραψε για τον φασισμό και την ελευθερία του λόγου το παραθέτουμε παρακάτω για να αποδώσουμε τα λεγόμενά του με ακρίβεια:
ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΧΩΡΕΣ δε μπορούν πια να ευοδωθούν χωρίς τη χρήση ωμής βίας. Μερικοί πιστεύουν ακόμα ότι μπορούν να ενεργούν έτσι συνέχεια, αλλά μια ματιά στα βιβλία των λογαριασμών τους θα τους πείσει, αργά ή γρήγορα, για το αντίθετο. Είναι μονάχα ζήτημα χρόνου.
ΜΙΑ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ ΔΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΙΧΝΟΣ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑΣ, όταν μένουν ανέπαφες οι κοινωνικές καταστάσεις που τον παράγουν σαν φυσική αναγκαιότητα. Όποιος δε θέλει να εγκαταλείψει την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, όχι μονάχα δε θ’ απαλλαγεί από το φασισμό, αλλά θα τον χρειάζεται.
ΦΥΣΙΚΑ, ΞΕΡΩ ΟΤΙ ΜΕΡΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ, όπως ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, δεν ακούγονται ωραία, είναι ελάχιστα ρομαντικές και καθόλου ποιητικές. Αλλά κανένας μας δε σκέπτεται να τις χρησιμοποιεί για την ομορφιά τους. Είναι μόνο απαραίτητες. Δηλαδή, χρειάζεται να πούμε αυτό που λένε αυτές οι λέξεις. Κι όταν βρεθεί κανείς μπροστά στο δίλημμα, αν πρέπει να χρησιμοποιεί τόσο άσχημες, ξερές και δογματικές λέξεις και να μιλάει για πράγματα τόσο μηδαμινά, όπως η εξασφάλιση των απαραίτητων μέσων συντήρησης και η δυνατότητα να τρώει κανείς μέχρι να χορτάσει ή αν πρέπει ν’ αφήσει το φασισμό να νικήσει, θα πρέπει να κηρυχτεί υπέρ αυτών των λέξεων.
ΑΛΛΑ ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΕΙ Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΥ, πρέπει να απαλλαγεί από όλους τους δισταγμούς του και να πετάξει μια-μια στη θάλασσα όλες τις δικές του έννοιες για ελευθερία, δικαιοσύνη, προσωπικότητα του ατόμου, ακόμα και συναγωνισμό. Έτσι, μια άλλοτε μεγάλη και επαναστατική ιδεολογία εμφανίζεται τώρα στον τελικό της αγώνα με την πιο ταπεινή μορφή κοινής απάτης, με τον πιο αναιδή τρόπο εξαγοράς συνειδήσεων, με την πιο κτηνώδη θρασυδειλία, ακριβώς με φασιστική μορφή. Και ο αστός δεν εγκαταλείπει το πεδίο της μάχης προτού πάρει την πιο βορβορώδη όψη του.
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΡΟΜΕΡΟ ΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΠΩΘΕΙ ΠΡΩΤΑ ΣΤΟΝ ΕΡΓΑΤΗ ΤΗΣ ΠΕΝΝΑΣ ότι η απαγόρευση δεκατεσσάρων κομμουνιστικών εφημερίδων θα ‘πρεπε να τον σπρώξει σε οργισμένη φωνή διαμαρτυρίας; Είναι τρομερό γιατί εδώ, όπου κλείστηκε το εργαστήρι της αλήθειας και της προόδου, εκείνος ποτέ δεν έκανε την εμφάνισή του. Και είναι επίσης τρομερό γιατί, όταν απαγορεύτηκε η αλήθεια, δεν απαγορεύτηκε τίποτα απ’ όσα εκείνος είχε τυχόν πει ή επρόκειτο να πει. Η απαγόρευση της αλήθειας δεν τον αφορά. Εκείνος δεν έχει καμιά σχέση με την αλήθεια. Αυτός γράφει πράγματα χωρίς καμιά αξία, επομένως δε θα του απαγορευτεί να γράφει ό,τι γράφει. Τι να κάνει ο εργάτης της πέννας; Η αστυνομία απαγορεύει την αλήθεια και οι εφημερίδες πληρώνουν καλά το ψέμα!
Μπέρτολτ Μπρεχτ, Για την τέχνη και την πολιτική, εκδ. Σύγχρονη Εποχή
-Αν μείνουνε τα πράγματα όπως είναι, είσαστε χαμένοι. Φίλος σας είναι η αλλαγή, η αντίφαση σύμμαχός σας. Από το τίποτα πρέπει κάτι να κάνετε, μα οι δυνατοί πρέπει να γίνουν τίποτε. Αυτό που έχετε απαρνηθείτε το, και πάρτε αυτό που σας αρνιούνται.
Αν μείνουνε τα πράγματα όπως είναι, 1936
-Αυτοί που βρίσκονται ψηλά θεωρούνε ταπεινό να μιλάς για το φαΐ. Ο λόγος: έχουνε κιόλας φάει.
Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου
-Αφού τόσοι και τόσοι ζούνε από σένα και δεν μπορούν χωρίς εσένα να πεθάνουν, πες μου, τι σημασία έχει το ότι δεν υπάρχεις;
Ύμνος στο Θεό
-Εσύ, που είσαι αρχηγός, μην ξεχνάς πως έγινες ό,τι είσαι επειδή είχες αμφιβάλει για άλλους αρχηγούς. Άσε λοιπόν αυτούς που οδηγείς να αμφιβάλλουνε κι εκείνοι.
Εγκώμιο στην αμφιβολία
-Ένας ξένος ταξιδιώτης που γύριζε από το Τρίτο Ράιχ και τον ρωτήσανε ποιος κυβερνάει στ' αλήθεια εκεί κάτω, αποκρίθηκε: Ο τρόμος.
Οι φόβοι του καθεστώτος
-Κάλλιο, αλήθεια, πεινασμένος να 'σαι
παρά τους πεινασμένους να φοβάσαι!
Ο κύκλος με την κιμωλία στον Καύκασο, μετάφρ. Οδυσσέας Ελύτης, εκδ. Ύψιλον (2010), σελ. 130 ISBN 9789601702629
-Μα δε θα λένε: Ήτανε σκοτεινοί καιροί.
Θα λένε: Γιατί σωπαίναν οι ποιητές τους;
«Σε σκοτεινούς καιρούς» (1937), σελ. 63
-Ο καθένας που γυρνά στον τόπο του δεν είναι νικητής. Αλλά κανένας δεν είναι νικητής, σαν δεν γυρνά στον τόπο του.
-Όποιος μιμείται μόνο, χωρίς να έχει τίποτε να πει δικό του πάνω σε εκείνο που μιμείται, μοιάζει με τον κακόμοιρο το χιμπατζή που μαϊμουδίζει τον αφέντη του καθώς καπνίζει, μα δεν καπνίζει ο ίδιος. Γιατί ποτέ η μίμηση η αστόχαστη δεν μπορεί να είναι μίμηση αληθινή.
Για τη μίμηση
-Όταν αυτοί που βρίσκονται ψηλά μιλάνε για ειρήνη, ο απλός λαός ξέρει πως έρχεται πόλεμος.
Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου
-Τι νόημα έχουν οι πολιτείες, χτισμένες δίχως τη σοφία του λαού;
Μεγάλη εποχή, σπαταλημένη
-Τι ωφελεί, χωμένος μέχρι το λαιμό στη λάσπη, να κρατάς τα νύχια των χεριών σου καθαρά;
Πολλοί λατρεύουνε την τάξη
Πηγή το βιβλίο «Ποιήματα», μετάφρ. Μάριος Πλωρίτης, εκδ. Θεμέλιο (2008
Επίσης διαβάστε σχετικά άρθρα-αφιερώματα :
1) Για το φασισμό και τον πόλεμο, του Μπέρτολτ Μπρεχτ
2) Για το ρεαλισμό, του Μπέρτλοχτ Μπρεχ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
