Alfavita Newsroom Α.ΚΕΙΜΕΝΟ
(Το απόσπασμα από συνέντευξη που ακολουθεί δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ‘Ελευθεροτυπία’ στις 25/9/2000. Εδώ ο Κορνήλιος Καστοριάδης μιλά για την έννοια της πρωτοπορίας και στην πολιτική.)
[...]
Ερ.: Εάν αρνηθούμε ότι ένα κόμμα ή μια μικρή ομάδα είναι οι κάτοχοι της αλήθειας, τότε, πώς μπορούμε να σκεφτούμε τον πολιτικό ρόλο της “πρωτοπορίας”;
K.K.: Όσον με αφορά, έχω αρνηθεί την έννοια της “πρωτοπορίας” εδώ και πολύ καιρό. Όμως είμαι βαθιά πεπεισμένος τώρα μάλιστα περισσότερο από ποτέ ότι η σημερινή κοινωνία δεν θα βγει από την κρίση της, εάν δεν επιχειρήσει μια ριζική μεταμόρφωση του ίδιου του εαυτού της· από αυτή την άποψη παραμένω πάντα επαναστάτης. Πιστεύω ότι αυτή η μεταμόρφωση δεν μπορεί παρά μόνο να είναι έργο μιας τεράστιας πλειοψηφίας ανδρών και γυναικών που ζουν σ’ αυτή την κοινωνία (κι όχι φυσικά κάποιας μικρής ομάδας που δήθεν κατέχει την αλήθεια).
Προβάλλει το εξής ερώτημα: Πώς εννοούμε τη σχέση ανάμεσα στον κόσμο (το λαό, τον πληθυσμό) και σε εκείνους που σκέφτονται λίγο παραπάνω και ιδίως συστηματικά (ή έτσι νομίζουν) τα μεγάλα πολιτικά προβλήματα και θέλουν, μάλιστα, να δράσουν; H σχέση αυτή περνά, αναπόφευκτα, φάσεις εντελώς αντιτιθέμενες μεταξύ τους. Για παράδειγμα, στην παρούσα φάση ο κόσμος (ο λαός, ο πληθυσμός) βρίσκεται σε πλήρη πολιτική απάθεια και ιδιώτευση (αυτή που δοξάζεται υπό τον τίτλο «ατομικισμός»). Στην παρούσα περίοδο η κοινωνία σπανίως διαταράσσεται έστω και από μικρές επιφανειακές ρωγμές.[…] Καθένας βαυκαλίζεται με τα δικά του, ασχολείται με τις υποθέσεις του […] φεύγει για τις διακοπές του κ.λπ. Ποιος είναι σήμερα ο ρόλος εκείνων που τους απασχολεί η πολιτική και έχουν κάποιο πολιτικό πάθος (δηλαδή πάθος για τα κοινά); Tι πρέπει να κάνουν; Πρέπει να πουν μεγαλόφωνα στον κόσμο, αν και λίγο θα ακουστούν, ό,τι ακριβώς σκέφτονται. Πρέπει να κάνουν κριτική σ’ αυτό που υπάρχει γύρω μας. Πρέπει να ξαναθυμίσουν στους ανθρώπους ότι υπήρξαν κάποιες φάσεις στην ιστορία τους, που αυτοί οι ίδιοι έδρασαν με τρόπο ιστορικά δημιουργικό, δηλαδή ως θεσμίζοντα στοιχεία.
Aς υποθέσουμε ότι, ενώ πιστεύουμε ότι δεν πρόκειται να γίνει τίποτε, ξαφνικά κάτι συμβαίνει και ένα τμήμα της κοινωνίας αρχίζει να προβάλλει αιτήματα, διεκδικήσεις, μορφές οργάνωσης και συλλογικής δράσης. Αυτό ακριβώς συνέβη το Mάη του ’68. Έναν μήνα πριν το Mάη, ο Πιέρ Bιανσόν-Ποντέ, αυτός ο λαμπρός πολιτικός αναλυτής, έγραφε στην εφημερίδα “Le Monde” το περίφημο άρθρο του “H Γαλλία πλήττει”. Πράγματι, η Γαλλία έπληττε, αλλά κανείς δεν μπορούσε να γνωρίζει ότι η συνέπεια αυτής της πλήξης θα κατέληγε σε μια απόπειρα επανάστασης. Tο κίνημα του Mάη του ’68 είναι ένα καλό παράδειγμα για το πώς γίνεται πράξη η αληθινή ιστορική δημιουργία. Πρέπει να το κατανοήσουμε: Είναι πιο σημαντικό ό,τι έχουμε εμείς να μάθουμε από το κίνημα (τη στιγμή που πραγματοποιείται) παρά ό,τι θα μπορούσαμε να του διδάξουμε (εάν υποθέσουμε ότι θα είχαμε να του διδάξουμε κάτι). Συνεπώς, όσοι στο παρελθόν προσπάθησαν να μιλήσουν ή να δράσουν μέσα από πολύ μικρές ομάδες τις λεγόμενες «πρωτοπορίες» ήταν μόνο ένα από τα στοιχεία που συγκροτούσαν αυτά τα κινήματα; Τελικά, ένα άτομο ή μια ομάδα μπορούν να αποτελούν «πρωτοπορία»; Όχι. Όμως μπορούν να αποτελέσουν τη μαγιά μέσα στην κοινωνία, σε μια συγκεκριμένη περίοδο. Όταν η κοινωνία ξαναγίνεται θεσμίζουσα[1], αυτά τα άτομα και οι ομάδες «ευθυγραμμίζονται» με τον υπόλοιπο κόσμο ή, στην καλύτερη περίπτωση, γίνονται ο εκπρόσωπος του συλλογικού κινήματος.[…]
Ερ.: Άρα δεν αποδοκιμάζετε την ιδέα του ηγέτη.
K.K.[…]H δική μου άποψη είναι η εξής: Ορισμένα άτομα διαθέτουν κάποιες φορές, κάποτε μάλιστα σε μακρά διάρκεια, την ικανότητα να εκφράζουν πολύ καλύτερα από τους άλλους αυτό που όλοι αισθάνονται• ορισμένα άτομα έχουν την ικανότητα να επινοούν πράγματα, στα οποία οι άλλοι αναγνωρίζουν τον εαυτό τους. Αυτά τα άτομα θεωρώ ότι είναι ηγέτες.
Ερ.: Πώς κρίνετε το ρόλο των ηγετών στη σημερινή κοινωνία;
K.K.: Όσο θα παραμένουμε στην απάθεια, την ιδιώτευση, τον ψευδο-ατομικισμό, δεν υπάρχει περίπτωση να αναδυθεί ένα κίνημα που θα είναι δημιουργός συλλογικότητας. Και, πολύ περισσότερο, δεν μπαίνει θέμα ατόμων που ο ρόλος τους θα ήταν να θέτουν τα ερωτήματα που δεν θέτουν οι άλλοι. Είναι κοινοτοπία, αλλά δείχνει, όπως οι περισσότερες κοινοτοπίες, μια βαθιά αλήθεια: Οι κοινωνίες έχουν τους ηγέτες που τους αξίζουν.
Β. ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ Α. (μονάδες 25)
Στο πλαίσιο συνεργασίας με συμμαθητές σας για τη σύνταξη μιας ερευνητικής εργασίας με θέμα «Ψηφίζω για πρώτη φορά» αποστέλλετε μέσω διαδικτύου σε αυτούς την περίληψη του παραπάνω κειμένου.(100 - 120 λέξεις)
ΘΕΜΑ Β1. (μονάδες 10)
Επιλέξτε το Σωστό σύμφωνα με το κείμενο (για κάθε ερώτηση υπάρχει μία σωστή επιλογή απάντησης)[2]:
1. Η πρωτοπορία στην πολιτική οργάνωση των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών για τον Κορνήλιο Καστοριάδη είναι:
α. ανέφικτη β. πιθανή γ. αρκετά πιθανή δ. ουτοπική
2. Κατά τον Κ. Καστοριάδη στην παρούσα χρονική περίοδο η σχέση ανάμεσα σε όσους σκέφτονται και θέλουν να δράσουν και στο λαό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως:
α. αντιθετική β. αρμονική γ. αναποτελεσματική δ. αποδοτική
3.Κατά τον Κ. Καστοριάδη ο ρόλος όσων είναι ενεργοί πολίτες εκπληρώνεται μέσω:
α. της ρήξης με την εξουσία
β. της αφύπνισης των συμπολιτών τους
γ. της ηγετικής τους προβολής
δ. της ένταξης σε συλλογικά κινήματα
4. Όταν οι άνθρωποι γίνονται «θεσμίζοντα» στοιχεία, τότε:
α. οδηγούνται στη βίαιη σύγκρουση με την εξουσία
β. αμφισβητούν την μέχρι τότε διαμορφωμένη πολιτική οργάνωση
γ. οδηγούνται σε συλλογικές αποφάσεις επανακαθορισμού της πολιτικής οργάνωσης
δ. υποτάσσουν την ατομική πρωτοβουλία στη συλλογικότητα
5. Σύμφωνα με τον Κ.Καστοριάδη ο πραγματικός ηγέτης:
α. αφουγκράζεται τις ανάγκες των συνανθρώπων του.
β. ακολουθεί το ένστικτό του.
γ. εκφράζει την πολιτική βούληση του λαού
δ. διαμορφώνει και βελτιώνει την λειτουργία συλλογικών κινημάτων.
ΘΕΜΑ Β2. (μονάδες 6)
[α]Να επιλέξετε ποιος από τους παρακάτω είναι ο σημαντικότερος τρόπος ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου του κειμένου σε σχέση με την αποδεικτική πορεία της σκέψης του συγγραφέα και να αιτιολογήσετε την άποψή σας (μον.3)[3]:
α. Παραδείγματα
β. Αιτιολόγηση
γ. Σύγκριση-Αντίθεση ανάμεσα στη στάση του λαού και στην αντίδραση του ενεργού πολίτη, ώστε να αναδειχθεί η αντιθετική μεταξύ τους σχέση που αποτελεί και τη θέση του συγγραφέα.
δ. Αίτιο-Αποτέλεσμα
[β] Να κάνετε την ορθή αντιστοίχιση ανάμεσα στις παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις που θα βρείτε υπογραμμισμένες στο κείμενο και στη νοηματική σχέση που εκφράζουν μέσα στο κείμενο: (δύο νοηματικές σχέσεις που αναφέρονται δεν αντιστοιχούν)
1. «Όμως είμαι βαθιά πεπεισμένος…» | Α. Υπόθεση Β. Προϋπόθεση-όρος Γ. Αντίθεση-Εναντίωση Δ. Έμφαση Ε. Υπόθεση Στ. Βεβαιότητα |
2. « Όμως μπορούν να…» αποτελέσουν τη μαγιά | |
3. «εάν δεν επιχειρήσει μια ριζική μεταμόρφωση…» | |
4. «Πράγματι, η Γαλλία έπληττε…» |
(μονάδες 4)
ΘΕΜΑ Β3. (μονάδες 10)
[α] Να αντικαταστήσετε καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις (με έντονη γραφή στο κείμενο) με μία αντώνυμή της: ριζική (1η παρ.), συστηματικά (2η παρ.), ξαφνικά (3η παρ.), συγκροτούσαν (3η παρ.), ατόμων (5η παρ.).
(μονάδες 5)
[β] Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις/περιόδους λόγου του κειμένου, αντικαθιστώντας καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις με μία συνώνυμή της, χωρίς να αλλάζει το νόημα:
1η§ Πιστεύω ότι αυτή η μεταμόρφωση δεν μπορεί παρά μόνο να είναι έργο […].
2η§ […]στην παρούσα φάση ο κόσμος (ο λαός, ο πληθυσμός) βρίσκεται σε πλήρη πολιτική απάθεια […].
2η§ Πρέπει να ξαναθυμίσουν στους ανθρώπους ότι υπήρξαν κάποιες φάσεις στην ιστορία τους [...].
3η§ Συνεπώς, όσοι στο παρελθόν προσπάθησαν να μιλήσουν [...].
4η§ [...] ορισμένα άτομα έχουν την ικανότητα να επινοούν πράγματα [...].
(μονάδες 5)
ΘΕΜΑ Β4. (μονάδες 8)
[α] Να εντοπίσετε τις δύο από τις παρακάτω περιπτώσεις όπου τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν μεταφορική λειτουργία της γλώσσας (μον.2) και να την επαναδιατυπώσετε σε κυριολεκτική χωρίς τα εισαγωγικά (μον.4) :
-«ατομικισμός» (2η παράγραφος)
- «πρωτοπορίες» (3η παράγραφος)
- «πρωτοπορία» (3η παράγραφος)
- «ευθυγραμίζονται» (3η παράγραφος)
[β] Να ερμηνεύσετε την λειτουργία της επανάληψης της φράσης «πρέπει να» στην περίοδο του κειμένου που ακολουθεί ως προς το ύφος που διαμορφώνεται: « Πρέπει να πουν μεγαλόφωνα στον κόσμο, αν και λίγο θα ακουστούν, ό,τι ακριβώς σκέφτονται. Πρέπει να κάνουν κριτική σ’ αυτό που υπάρχει γύρω μας. Πρέπει να ξαναθυμίσουν στους ανθρώπους ότι υπήρξαν κάποιες φάσεις στην ιστορία τους, που αυτοί οι ίδιοι έδρασαν με τρόπο ιστορικά δημιουργικό, δηλαδή ως θεσμίζοντα στοιχεία.»
(μονάδες 2)
ΘΕΜΑ Γ. (μονάδες 40)
Σε μια συζήτηση που γίνεται με αφορμή την ενότητα του μαθήματος της Ν.Ε. Γλώσσας με θέμα τη δημοκρατία, αρκετοί συμμαθητές σας εκφράζουν απροθυμία να ασκήσουν τα εκλογικά τους καθήκοντα ως μελλοντικοί ενήλικες. Εσείς αναλαμβάνετε: α) Να προσπαθήσετε να τους μεταπείσετε τονίζοντας την αξία της συμμετοχής των νέων στα κοινά και β) να προτείνετε τρόπους μέσα από τους οποίους η συμμετοχή των νέων στα κοινά θα είναι ουσιαστική και ωφέλιμη για το συλλογικό καλό. (500-600 λέξεις).
[1] «Θεσμίζουσα» είναι η κοινωνία που διαμορφώνει τους θεσμούς και τις αξίες της, που δημιουργεί την πραγματικότητά της.
[2] 1.β, 2.γ, 3.β, 4.γ, 5.δ.
[3] Ο γ.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
