Alfavita Newsroom Ο μεγάλος ασθενής του γλωσσικού μαθήματος είναι η παραγωγή κειμένου. Αυτό διαπιστώσαμε και φέτος όσοι κληθήκαμε να βαθμολογήσουμε τα μαθητικά κείμενα της “Έκθεσης” των “Πανελληνίων”.
Ήταν από τις λίγες φορές που τα βασικά ζητούμενα του θέματος διαλέγονταν ουσιαστικά (επί ματαίω, όπως αποδείχτηκε) με το κείμενο αναφοράς, στο οποίο ο κ. Λαμπρινουδάκης πρόβαλλε την άποψη ότι η διοργάνωση καλλιτεχνικών και άλλων συναφών εκδηλώσεων σε αρχαία θέατρα είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος οικείωσης με την πολιτισμική μας κληρονομιά, γιατί επιτρέπει την βίωση σύγχρονων προβληματισμών και καλλιτεχνικών εκφράσεων μέσα από το ιστορικό περιβάλλον.
“Γιατί το ευρύ κοινό πρέπει να πλησιάσει και να γνωρίσει τους χώρους και τα μνημεία της πολιτισμικής μας κληρονομιάς; με ποιες δραστηριότητες μπορούν οι πολίτες και ειδικότερα οι νέοι να εξοικειωθούν με αυτά;” Σε αυτές τις θεματικές εστίες έπρεπε να στραφεί ο μαθητικός λόγος αλλά μόνο εκεί δεν στράφηκε.
Ζήσαμε ως βαθμολογητές την αγωνία των μαθητών, που μετασχημάτιζαν το θέμα: ανέλυαν γιατί πρέπει να γνωρίζουμε τον πολιτισμό μας, την ιστορία μας, την τέχνη, την ελληνική αρχαιότητα αλλά κανείς σχεδόν δεν καταδεχόταν να πει γιατί αυτά πρέπει να γίνονται με την προσέγγιση των χώρων της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, τι το ιδιαίτερο δηλαδή έχει αυτός ο τρόπος επαφής.
Δεν είναι ανόητοι οι μαθητές μας. Είναι φανερό ότι προσάρμοζαν το θέμα όχι στα ενδιαφέροντά τους και τα βιώματά τους αλλά σε έτοιμη ύλη που θα τους εξασφάλιζε όσα έχουν πειστεί ότι είναι απαραίτητα: “πλούσιες” “ιδέες”, “επαρκή ανάπτυξη” μέσα σε ένα ισορροπημένο καλούπι, διευρυμένο και “ιδιαιτέρων απαιτήσεων” λεξιλόγιο. Δηλαδή: οι μαθητές, αντί να σκεφτούν, έσπευσαν να στραφούν σε έτοιμες ιδέες από τους “θεματικούς κύκλους” που έχουν διδαχθεί ή ,ακόμη χειρότερα, σε έτοιμα σχήματα περιεχομένου, που προσαρμόζονται σε “κάθε” θέμα με επιτυχία ανάλογη της ωριμότητας του εξεταζομένου.
Γι' αυτό διαβάσαμε ακόμα μια φορά τις ίδιες ιδέες , με τις ίδιες λέξεις σε απίθανους συνδυασμούς επιχειρηματολογιας και διατύπωσης , γελοίους συχνά, θλιβερούς πάντα λόγω της τυποποίησης του μαθητικού λόγου και της μαθητικής σκέψης.
Τι φταίει;
Έλλειψη αυτοπεποιθησης; Έλλειψη προβληματισμού; Ενσυνείδητη προσαρμογή σε όσα “ζητούν, αποδέχονται , επιβραβεύουν” οι βαθμολογητές; Πειθαναγκασμός;
Ό,τι κι αν διαγνώσει κανείς, σημασία έχει ότι πίσω από όλα αυτά δεσπόζει μια κερδοφόρα παρεξήγηση: ότι για να αλλάξει η πνευματοκτόνα αυτή κατάσταση πρέπει να έχουμε νέα αναλυτικά προγράμματα , νέα βιβλία, καινοτόμες μεθόδους διδασκαλίας, επιμορφωμενους εκπαιδευτικούς. Μετά λόγου γνώσεως καταθέτω ότι αυτό το έκτρωμα δεν το προωθούν ούτε τα πεπαλαιωμένα μας βιβλία ούτε τα προγράμματα σπουδών μας ούτε οι αναχρονιστικές μας τεχνικές στην διδασκαλία. Κανένα βιβλίο του Γυμνασίου και του Λυκείου δεν εισάγει καταλόγους ιδεών και δεοντολογία τεχνικών ανάπτυξης περιεχομένου με τομείς και φορείς αγωγής. Κανένα δεν προωθεί τον συγκεκριμένο γλωσσικό κώδικα που διαβάζουμε στα μαθητικά κείμενα των Πανελληνίων.
Ο ένοχος βρίσκεται στον άτυπο κανόνα επιτυχίας που διδάσκεται σε σχολεία και φροντιστήρια από την εποχή της “Εκθέσεως Ιδεών” πέρα και πάνω από κάθε παιδαγωγική και επιστημονική βάση , πέρα και πάνω από κάθε σχολικό βιβλίο και κάθε πρόγραμμα σπουδών. Η κυριαρχία του κανόνα αυτού είναι τόσο ακλόνητη που ακυρώνει κάθε απόπειρα πειραματισμού και απόκλισης , ακόμη κι αν έχει την στήριξη της πολιτείας. Οι γονείς και οι μαθητές αντιδρούν, διότι, όπως “βεβαιώνουν”, κάθε άλλη γλωσσική διδασκαλία δεν είναι χρήσιμη για την επίλυση του Γόρδιου δεσμού των “Πανελληνίων”.
Υποψιάζομαι ότι ο άτυπος κανόνας διδασκαλίας της Έκθεσης δεν είναι καν συνταγή επιτυχίας: πολλοί από μας που βαθμολογούμε Έκθεση κάθε χρόνο, ομολογούμε ότι ο τρόπος αυτός της ανάπτυξης ενός θέματος συχνά γελοιοποιεί μαθητές μέτριους, ενώ τους καλούς τους εγκλωβίζει σε μια μέση επίδοση που έτσι κι αλλιώς θα πετύχαιναν, αν έγραφαν με ειλικρίνεια, φυσικότητα και φρεσκάδα τα δικά τους επιχειρήματα για τις δικές τους σκέψεις σύμφωνα με το προσωπικό τους ύφος, κατάλληλα προσαρμοσμένο για την επικοινωνιακή περίσταση.
Αδικοχαμένος κόπος, σπαταλημένο χρήμα. Τσάμπα η υποκρισία κι η ταπείνωση της φίμωσης. Το Άλιεν εξακολουθεί να “θεριεύει μέσα στον εγκέφαλό μας κατατρώγοντας τους νευρώνες μας και να ξεπηδά επιδεικνύοντας τη γλοιώδη ερπετοειδή όψη του πάνω από το διαρρηγμένο μας πτώμα.”
Υπάρχει διέξοδος;
Καταθέτω δύο προτάσεις και μια παραίνεση.
Η πρώτη αφορά τους σχολικούς συμβούλους κι έχει ως στόχο να διαλυθούν οι προσοδοφόροι μύθοι : προτείνω να συγκεντρώσουν ενδεικτικές περιπτώσεις μαθητικών κειμένων που αναδεικνύουν όλη την παθολογία που περιέγραψα, και να τις παρουσιάσουν κριτικά από την αρχή της χρονιάς σε μαθητές κι εκπαιδευτικούς όλων των τάξεων του Λυκείου. Ας βρουν – αν βρουν – κι ένα γνήσιο, φυσικό, ανεπιτήδευτο μαθητικό κείμενο που βαθμολογήθηκε καλά, κι ας το προβάλουν μήπως και πειστεί κανείς ότι όλη η βιομηχανία συνταγών για την παραγωγή κειμένων είναι περιττή ή και βλαπτική.
Η δεύτερη πρόταση αφορά το Υπουργείο, το ΙΕΠ και όποιον χαράσσει την εκπαιδευτική πολιτική: χρειαζόμαστε ένα νέο εξεταστικό κριτήριο για τις “Πανελλήνιες”, το οποίο θα υπακούει στις αρχές της Γλωσσολογίας και της Παιδαγωγικής επιστήμης και θα αντιστοιχεί στα Προγράμματα Σπουδών μας. Δεν ξέρω αν πρέπει να καταστρώσουμε κάτι ρηξικέλευθο ή κάτι ευέλικτο ή αν πρέπει απλώς να εφαρμόσουμε όσα προβλέπονται στο ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών της Νεοελληνικής Γλώσσας Α΄ Λυκείου (του 2011). Σημασία έχει πως πρέπει μια γενιά μαθητών να διδαχτεί με άλλο πνεύμα, χωρίς προκαθορισμένες θεματικές περιοχές αλλά με επίκεντρο την ανάπτυξη κριτικού λόγου και τον σχολιασμό και την σύνθεση ιδεών, χωρίς να αμφιβάλλει για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου στις ...Πανελλήνιες.
Για να συμβεί αυτό, πρέπει να οριστούν κάποια σχολεία (σε όλη την επικράτεια) ως πειραματικά και να εφαρμοστεί σε αυτά το Πρόγραμμα Σπουδών για μία τουλάχιστον τριετία, στο τέλος της οποίας το εξεταστικό κριτήριο των Πανελληνίων θα είναι διαφορετικό, όσο διαφορετικό ήταν το εξεταστικό κριτήριο του διαγωνισμού εισαγωγής στα “Πρότυπα Πειραματικά Λύκεια”. Όταν εξαχθούν τα κατάλληλα συμπεράσματα , θα ακολουθήσει η γενικευμένη εφαρμογή και στην διδασκαλία και στην αξιολόγηση και στις Πανελλήνιες. Εξυπακούεται ότι στην περίπτωση αυτή θα προβλεφθεί ειδικό ποσοστό επί του συνόλου των εισακτέων για τα συγκεκριμένα σχολεία (τα γνησίως πειραματικά δηλαδή) , όπως γίνεται με τα Εσπερινά ή τα ΕΠΑΛ.
Και μια παραίνεση προς τον Υπουργό Παιδείας:
αν θέλει να δει ποια είναι η κατάσταση του εκπαιδευτικού μας συστήματος , ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι να κλειστεί στο γραφείο του και να διαβάσει έναν δυο φακέλους γραπτών πανελληνίων εξετάσεων. Ας δει τα Μαθηματικά και την Φυσική, που τα γνωρίζει λόγω ειδικότητας, αλλά ας διαβάσει με πιο μεγάλη προσοχή την ΄Εκθεση του 2015. Θα καταλάβει πάρα πολλά για την παθογένεια της γλωσσικής αλλά και της ιστορικής μας εκπαίδευσης, που εξακολουθούν να αναπαράγουν όχι μόνο τις αδυναμίες αλλά και τα στερεότυπα του παρελθόντος.
Π.Ν.Τσουκαλάς
Εκπαιδευτικός 6ου ΓΕΛ Νέας Ιωνίας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 05/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
