Alfavita Newsroom Ο ΛΟΓΟΣ ΣΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Δ. Σκλαβενίτης | ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗΣ
Συντάκτης: Μικέλα Χαρτουλάρη
«Θα μπούμε φραγμός στο παρελθόν γιατί εμείς είμαστε το μέλλον και το παρόν». «Θέλουμε σχολεία δημοκρατικά και όχι θερμοκήπια για μαθητές-φυτά». «Η γνώση δεν είναι υλικό που σκοπεύει το κέρδος». «Οι μαθητές δε ζητούν εξουσία, ζητούν μόνο την ουσία». «Είμαστε νέοι, είμαστε πολλοί, εμείς θα σταματήσουμε την καταστροφή».
Τέτοια συνθήματα ακούγονταν στις πορείες και στα συλλαλητήρια που πραγματοποίησαν δυναμικά με εντυπωσιακή μαζικότητα οι μαθητές/τριες της περιόδου 1990-1991 από την Αττική και την υπόλοιπη Ελλάδα ακολουθώντας τη διαδρομή Προπύλαια-Ομόνοια-Σταδίου-Σύνταγμα.
Μαθητές διαδηλώνουν ενάντια στη μεταρρύθμιση Αρσένη Μαθητές διαδηλώνουν ενάντια στη μεταρρύθμιση Αρσένη |
Εκατό χιλιάδες ήσαν στο κέντρο της Αθήνας στις 10 Ιανουαρίου 1991, μετά τη δολοφονία του καθηγητή Νίκου Τεμπονέρα, σε υπό κατάληψη σχολείο στην Πάτρα.
Ο μαθητικός κόσμος, μέσα από τη διαμάχη του τότε με την κυβέρνηση Μητσοτάκη και την αντίθεσή του στο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα που επιχειρούσε να εφαρμόσει η Ν.Δ., μέσα από την εναντίωσή του, αργότερα, στην πριμοδότηση της επαγγελματικής κατάρτισης έναντι της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που προωθούσε το ΠΑΣΟΚ το 1998-99, μέσα από τις καταλήψεις των σχολείων που είχαν αποτελέσει τη βασική μορφή δράσης του ενάντια στα εκπαιδευτικά μέτρα, μέσα από τις συμμαχίες του με ομοσπονδίες εκπαιδευτικών, γονείς και κόμματα, κατάλαβε ότι είναι μέρος ενός συλλογικού υποκειμένου.
Η μαθητική νεολαία συνειδητοποίησε σταδιακά ότι έχει μια συλλογική διεκδικητική ταυτότητα που υπερβαίνει την έννοια του «μαθητή» και ότι συνιστά πολιτικό υποκείμενο: οργανώνεται διά μέσου των μαθητικών κοινοτήτων, εντάσσεται σε κομματικούς σχηματισμούς, αλληλεπιδρά με τους πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς, και σε περιόδους μετασχηματισμού των κοινωνικών και εκπαιδευτικών δομών, όταν η αντιπαράθεση είναι παρατεταμένη και υπάρχει ένα κοινό αξιακό πλαίσιο, μπορεί να δράσει ως κίνημα και να επηρεάσει τις διαδικασίες κοινωνικής αλλαγής.
Για όλα αυτά μας μιλά ο 34χρονος ιστορικός και δημοσιογράφος Δημήτρης Σκλαβενίτης στο Κάτσε καλά, Γεράσιμε… (εκδ. Ασίνη). Είναι η πρώτη μελέτη κοινωνικής ιστορίας που αναλύει σε βάθος -και με γλαφυρότητα- την εξέλιξη της αγωνιστικής δράσης των μαθητικών παρατάξεων στη Μεταπολίτευση, εστιάζοντας στη σύνδεσή της με τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ κατά την περίοδο 1974-2000, και τεκμηριώνοντας τη «νομιμοποίηση» των καταλήψεων από την κοινωνία.
«Μετά από το 2000 αλλάζουν όλα», σημειώνει ο συγγραφέας στην «Εφ.Συν.». Τον Δεκέμβριο του 1999 η κυβέρνηση Σημίτη, προετοιμάζοντας το προφίλ της για τις εκλογές, νομοθέτησε το «ιδιώνυμο» των σχολικών καταλήψεων που επέτρεπε την αυτεπάγγελτη παρέμβαση των εισαγγελέων στα σχολεία και προέβλεπε εξάμηνη φυλάκιση όσων την παρεμποδίζουν, κάτι που συνέβαλε στην ανάσχεση του μαθητικού κινήματος.
«Σήμερα δεν υπάρχει μαθητικό κίνημα, και η κατάληψη σχολείων έχει εκφυλιστεί ως μορφή διαμαρτυρίας. Μπορεί να μη συντρέχουν οι όροι για μια δυναμική κινητοποίηση των μαθητών αλλά έχει σημασία το ότι και οι ίδιοι αδιαφορούν όλο και περισσότερο για την πολιτική και τα κόμματα.
»Η όποια ριζοσπαστικοποίησή τους φαίνεται να βρίσκει συχνά καταφύγιο στη Χρυσή Αυγή, που αναπτύσσει δραστηριότητα στα σχολεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι την πρωτοβουλία για κατάργηση του “ιδιώνυμου” πήρε ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης (Ν. 4386/2016), και όχι οι μαθητές με αίτημά τους».
Ο τίτλος του βιβλίου λειτουργεί συμβολικά. Ηταν το σύνθημα που κυριαρχούσε στα μαζικά συλλαλητήρια των μαθητών του 1998-1999 εναντίον της μεταρρύθμισης Αρσένη, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου όπου δόθηκε μεγάλη έμφαση στον «εθνικό εκσυγχρονισμό» για την είσοδο της Ελλάδας στην ΟΝΕ. Ωστόσο οι υπουργοί Παιδείας που προκάλεσαν τη μαθητική διαμαρτυρία είναι περισσότεροι: Ράλλης, Κακλαμάνης, Τρίτσης, Βαρβιτσιώτης, Κοντογιαννόπουλος, Σουφλιάς, Γιώργος Παπανδρέου…
Ο Σκλαβενίτης, όμως, δεν διαλέγει τη δική τους γωνία θέασης, αλλά εκείνη των «από κάτω». Ανάμεσά τους: ο πρωθυπουργός και το 1990-91 καταληψίας μαθητής του ΕΠΛ Αμπελοκήπων Αλέξης Τσίπρας, ο ιστορικός Δημήτρης Κουσουρής τότε μαθητής στο 5ο Λύκειο Καστέλλας, ο συνδικαλιστής Γρηγόρης Καλομοίρης, μέλος της ΟΛΜΕ, ο πρώην βουλευτής Θάνος Μωραΐτης (ΕΠΛ Αγρινίου), ο Γιώργος Θωμάς εκδότης τότε της εφημερίδας του ΠΑΣΟΚ «Μαθητικός Αγώνας», ο Γαβρίλος Τσαρκάντογλου, μαθητής του ΕΠΛ Αιγάλεω με ξεχωριστές επικοινωνιακές ικανότητες, ο τραγουδοποιός Φοίβος Δεληβοριάς, καταληψίας στο 5ο Λύκειο Καλλιθέας κ.ά. Μια από τις αρετές του βιβλίου είναι ότι ο συγγραφέας δεν πέφτει στην παγίδα να κατασκευάσει «ήρωες». Το μαθητικό κίνημα ήταν συλλογική υπόθεση.
Καταλήψεις 1990-91: το «Πολυτεχνείο» της γενιάς του Αλέξη Τσίπρα
Ο Σκλαβενίτης ανήκει στη γενιά των καταληψιών του 1998-99, στη «γενιά του Γαβρίλου», ωστόσο αξιολογεί τις καταλήψεις του 1990-91, της γενιάς του Τσίπρα, ως ορόσημο στη μαθητική κινηματική δράση της Μεταπολίτευσης.
Οχι μόνο επειδή τότε οι μαθητές αναχαίτισαν το πολυνομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου ενώ το 1999 δεν κατάφεραν να αποτρέψουν τη μεταρρύθμιση Αρσένη, αλλά κυρίως επειδή η συνείδησή τους σημαδεύτηκε από τη δράση τους. Ενηλικιώθηκαν. Γι’ αυτό και πολλοί χαρακτηρίζουν την εποχή εκείνη ως «το Πολυτεχνείο της γενιάς τους».
Οπως σχολιάζει ο συγγραφέας, «η επιτυχία των παρατεταμένων κινητοποιήσεων του 1990-91 και του 1998-99 έγκειται στο ότι ενώ τα κόμματα ήταν εκεί και λειτούργησαν ενθαρρυντικά προς τη συλλογική μαθητική δράση, δεν κατάφεραν τελικά να την ελέγξουν ούτε να τη χειραγωγήσουν».
Ιδιαίτερη σημασία δίνει ο Σκλαβενίτης και στον ρόλο των αριστερίστικων και αναρχικών ομάδων για τη συγκρότηση της μαθητικής διαμαρτυρίας.
Η πιο «φιλομαθητική» κυβέρνηση της 25ετίας ήταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ 1981-1985 που ευνόησε την πολιτικοποίηση στα σχολεία. «Ομως όταν στα μέσα του ’80 το ΠΑΣΟΚ άρχισε να αποδυναμώνεται έναντι της Δεξιάς, οι μικρές και δυναμικές μειοψηφίες, κυρίως φοιτητικές, που εκπροσωπούσαν την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά και τους ανένταχτους, ήταν εκείνες που έβγαιναν μπροστά στις κινητοποιήσεις της νεολαίας».
Το πρελούδιο της εποχής των καταλήψεων ήταν η πενθήμερη κατάληψη του Χημείου το 1985 απ’ όπου οι αναρχικοί καταληψίες αποχώρησαν χωρίς να συλληφθούν. Πέντε χρόνια αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1990, ήταν υπό κατάληψη το 30% των σχολείων της χώρας (περίπου 1.800), με δημοκρατικές αποφάσεις των ίδιων των μαθητών και με την ανοχή ή τη δικαίωση της κοινωνίας.
Τι ζητούσαν οι μαθητές την περίοδο 1974-2000, όταν ακόμα και οι «σοσιαλιστικές» κυβερνητικές παρεμβάσεις δεν ήταν πάντα πολύ σοσιαλιστικές; Ο Σκλαβενίτης είναι προσεκτικός και δεν βάζει γενικό προοδευτικό ή συντηρητικό πρόσημο στις δράσεις των μαθητών. Θυμίζει π.χ. ότι η πλειονότητά τους συντάχθηκε με το εθνικιστικό μέτωπο στα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό…
Ωστόσο αξίζει να επισημανθεί ότι οι μαθητές κινητοποιήθηκαν ενάντια στο περιοριστικό πλαίσιο του θεσμού των μαθητικών κοινοτήτων, ενάντια στις πολιτικές αποκλεισμού τους από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, στην αδυναμία των κυβερνήσεων να αναβαθμίσουν την τεχνικο-επαγγελματική εκπαίδευση, στην ιδιωτικοποίηση των πανεπιστημίων, στην εντατικοποίηση των σπουδών τους, στον περιορισμό των υποψηφίων στα ΑΕΙ, στο ανώτατο χρονικό όριο σπουδών κ.ά.
Με άλλα λόγια, ο μαθητικός κόσμος αγωνίστηκε περισσότερο για να αποτρέψει αλλαγές που κατά τη γνώμη του απειλούσαν τον εκδημοκρατισμό της εκπαίδευσης παρά για να φέρει αλλαγές. Αυτό παραμένει ζητούμενο.
Πηγή: efsyn.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 19/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
