Alfavita Newsroom Ελένη Ζερβού (ΠΕ02)
Ομολογουμένως, ελάχιστοι εκπαιδευτικοί αρνούνται την αξία των δημιουργικών εργασιών και τις δυνατότητες που προσφέρουν στη μαθησιακή διαδικασία. Παρόλ’ αυτά, η πρόσφατη εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας (αρ. πρωτ. 22047/Δ2/23-12-2016), με την οποία υπαγορεύεται η υποχρεωτική υλοποίησή τους σε επίπεδο σχολικής μονάδας και μάλιστα με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, έχει φέρει αρκετές γκρίνιες και δυσαρέσκεια και λίγο ενθουσιασμό!
Υπάρχουν πολλά πρακτικά ζητήματα τα οποία ανακύπτουν, δημιουργώντας απορίες και σύγχυση όσον αφορά την εφαρμογή της εγκυκλίου. Για παράδειγμα:
Ο κάθε εκπαιδευτικός θα δώσει ένα ή περισσότερα θέματα Δ.Ε. στους μαθητές; Κάθε μαθητής ή ομάδα μαθητών θα πρέπει να εργαστεί σε διαφορετικό θέμα ή είναι δυνατόν διαφορετικοί μαθητές ή ομάδες να εργάζονται παράλληλα στο ίδιο θέμα;
Οι ομάδες των 4 ατόμων θα εργάζονται στον ίδιο χώρο που θα βρίσκονται και μαθητές που κάνουν ατομικές εργασίες; Θα υπάρχει, άραγε, η απαραίτητη ησυχία για να συγκεντρωθούν όσοι κάνουν ατομική εργασία;
Με δεδομένο ότι οι υποδομές είναι περιορισμένες και οι μαθητές θα πρέπει να εργάζονται παράλληλα, η χρήση βιβλιοθήκης ή ηλεκτρονικών υπολογιστών για την εκπόνηση των εργασιών καθίσταται αδύνατη. Τη σημερινή εποχή, όμως, που το αίτημα για την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση είναι τόσο επιτακτικό, φαίνεται λίγο άκαιρο και αναχρονιστικό να επιστρέφουμε στις φωτοτυπίες, στο χαρτί και το μολύβι.
Πότε ακριβώς θα ενημερωθούν οι μαθητές και οι μαθήτριες για το νέο θεσμό των Δημιουργικών Εργασιών; Αυτό θα γίνει σε επίπεδο ολόκληρης της σχολικής μονάδας και θα αφιερωθούν επιπλέον διδακτικές ώρες; Ή, ίσως, θα γίνει από τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό κάθε τμήματος; Από ποιο μάθημα θα πάρουμε τον χρόνο για να γίνει αυτή η ενημέρωση;
Ένα από τα είδη των δυνατών παραδοτέων που μπορούν να ετοιμάσουν οι μαθητές είναι και «ένα πείραμα» (Υπόδειγμα ΙΙ, §2.1). Αλήθεια, πού θα γίνει αυτό το πείραμα; Θα αποτελεί μόνο άσκηση επί χάρτου ή θεωρείται ότι θα ανοίξουν και τα εργαστήρια φυσικοχημείας του σχολείου;
Υπάρχουν, όμως, και άλλα πιο ουσιαστικά θέματα που εγείρονται από αυτήν την εσπευσμένη εφαρμογή των δημιουργικών εργασιών στη μέση της σχολικής χρονιάς, χωρίς μάλιστα να έχει προηγηθεί πιλοτική εφαρμογή τους ή να έχει γίνει οποιαδήποτε σχετική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
Ποια και πόσα πρέπει να είναι τα παραδοτέα των Δ.Ε.; Μέσα στις οδηγίες επικρατεί κάποια ασάφεια όσον αφορά το τι θα πρέπει να ετοιμάσουν και να παραδώσουν οι μαθητές κατά τη διάρκεια των δύο αυτών ημερών. Από τη μια πλευρά, αναφέρεται ότι οι μαθητές μπορούν «να συντάξουν μια πραγματεία, να κατασκευάσουν ένα τέχνημα, να φιλοτεχνήσουν μια καλλιτεχνική εργασία ή να δημιουργήσουν μια συλλογή» (βλ. Οδηγίες, σελ. 4) ή, πιο συγκεκριμένα, «ένα διήγημα/ ένα ποίημα/ ένα πείραμα/ ένα πόστερ/ μια περιγραφή/ ένας διάλογος/ μια αντιπαράθεση/ μια κατασκευή/ μια συλλογή/ άλλη καλλιτεχνική σύνθεση κ.ά.» (βλ. Υπόδειγμα ΙΙ). Από την άλλη πλευρά, όμως, αναφέρεται ότι, στο τέλος της δεύτερης ημέρας, οι μαθητές θα πρέπει να παραδώσουν μια «ερευνητική αναφορά» μαζί με τις επιπλέον δημιουργίες τους (βλ. Υπόδειγμα ΙΙ). Αυτό σημαίνει ότι οι μαθητές καλούνται να ετοιμάσουν δύο παραδοτέα: ένα δημιουργικό πόνημα αλλά και μία ερευνητική αναφορά. Αν υποθέσουμε ότι κάποιος μαθητής κάνει ατομική εργασία, θα προλάβει κατά τη διάρκεια της δεύτερης ημέρας να ετοιμάσει δύο παραδοτέα; Αν, ίσως, εργάζεται συγκεντρωμένα, χωρίς να χάνει ούτε λεπτό, να μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο. Έχουν, όμως, την ικανότητα να κάνουν οι μαθητές πνευματική εργασία συνεχόμενα για τόσο μεγάλο αριθμό ωρών; Ή θεωρούμε ότι θα έχουν ήδη κάνει τη δουλειά στο σπίτι και θα φέρουν έτοιμα τα δύο παραδοτέα; Και πιο σημαντικό είναι το ερώτημα: ποια είναι η σχέση ανάμεσα σε ένα μαθητικό πόνημα, αποτέλεσμα «δημιουργικής εργασίας», όπως είναι ένα ποίημα ή μια καλλιτεχνική σύνθεση, και μια ερευνητική εργασία με σαφή ερευνητικά ερωτήματα και αυστηρή μεθοδολογία; Είναι πολύ ασαφές το τι ακριβώς περιμένουμε από τους μαθητές μας.
Κατά τη διάρκεια των δημιουργικών εργασιών, οι μαθητές θα πρέπει να διατυπώσουν ένα «ερευνητικό ερώτημα», έννοια βασική και θεμελιώδη σε οποιαδήποτε έρευνα. Δεν ξεκαθαρίζεται, όμως, ποιος το διατυπώνει το ερώτημα αυτό και σε ποιο σημείο της όλης διαδικασίας. Στο Υπόδειγμα Ι αναφέρεται ότι ο εκπαιδευτικός δίνει στους μαθητές στοιχεία όπως τον τίτλο, τις λέξεις-κλειδιά, τον σκοπό, το μάθημα/κεφάλαιο/ενότητα στο οποίο εντάσσεται η Δ.Ε., τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα και το διδακτικό υλικό/πηγές που μπορούν να αξιοποιηθούν. Δεν θεωρείται, όμως, ότι ο εκπαιδευτικός θα δώσει και το ερευνητικό ερώτημα στους μαθητές. Στη συνέχεια, κατά την περιγραφή της πρώτης ημέρας υποδεικνύεται στους μαθητές να διαβάσουν «τον σκοπό/τίτλο/θέμα/ερευνητικό ερώτημα» της εργασίας τους, χωρίς να διευκρινίζεται πού θα βρουν το ερευνητικό ερώτημα. Θα το διατυπώσει ο εκπαιδευτικός και θα το δώσει στους μαθητές ή θα το αποφασίσουν οι μαθητές; Επισημαίνεται ότι το ερευνητικό ερώτημα μιας εργασίας δεν ταυτίζεται με τον σκοπό ή τον τίτλο της εργασίας. Κι αν θεωρείται ότι οι μαθητές θα το διατυπώσουν πώς θα κάνουν κάτι τέτοιο όταν δεν έχουν την ανάλογη σκευή;
Η προχειρότητα, όμως, που χαρακτηρίζει όλο αυτό το εγχείρημα αυτό των δημιουργικών εργασιών δε σταματάει εκεί. Στην ερευνητική αναφορά της εργασίας που απαιτείται να ετοιμάσουν και να παραδώσουν οι μαθητές διαπιστώνουμε ότι ευτελίζεται οποιαδήποτε έννοια έρευνας, αφού καλούνται μαθητές και μαθήτριες να μιλήσουν για τη «διατύπωση του ερευνητικού ερωτήματος και τη σύνδεσή του με το πλαίσιο» ή τη «μεθοδολογία της έρευνας» χωρίς να έχουν ποτέ έρθει σε επαφή με τέτοιες έννοιες και διαδικασίες. Και φυσικά εγείρεται το ερώτημα: πότε θα εξηγήσουν οι εκπαιδευτικοί τι σημαίνει «ερευνητικό ερώτημα» ή «μεθοδολογία έρευνας» στους εκπαιδευόμενους; Διδάσκονται οι έννοιες αυτές στο πλαίσιο κάποιου μαθήματος που εντάσσεται στο πρόγραμμα κάποιας βαθμίδας της πρωτοβάθμιας ή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης; Η απάντηση είναι προφανώς «όχι».
Στο ελληνικό σχολείο όπου το ένα και μοναδικό σχολικό εγχειρίδιο καλά κρατεί, οι μαθητές και οι μαθήτριες θα πρέπει, ειδικά για τις δημιουργικές εργασίες, να καταγράψουν τη «βιβλιογραφία» που χρησιμοποίησαν. Η αξία, ή μάλλον, η αναγκαιότητα της χρήσης βιβλιογραφίας τη σημερινή εποχή θεωρείται αναντίρρητη. Ταυτόχρονα, όμως, στο σχολείο μας, δυστυχώς μέχρι τώρα, δεν έχει θέση ούτε το πολλαπλό βιβλίο αλλά ούτε και η χρήση βιβλιογραφίας. Εννοείται ότι κάτι τέτοιο θα ήταν ευχής άξιο να ενταχθεί στα αναλυτικά μας προγράμματα αλλά μέσα σε αυτές τις δύο ημέρες θα καταφέρουν οι μαθητές και οι μαθήτριες, κοντά σε όλα τα άλλα, να κάνουν κτήμα και συνήθειά τους και αυτό; Και κάτι καθαρά πρακτικό. Σε ποια φάση ακριβώς αυτής της διαδικασίας θα συζητηθεί το τυπικό κομμάτι της παρουσίασης της βιβλιογραφίας. Στο Υπόδειγμα ΙΙ §4, αναφέρεται ότι «η βιβλιογραφία παρουσιάζεται ως εξής…» και δίνονται τρία παραδείγματα συνταγμένα σύμφωνα με το σύστημα καταγραφής Harvard. Θεωρείται ότι οι μαθητές θα κατανοήσουν από μόνοι τους τις λεπτομέρειες αυτού του συστήματος καταγραφής ή θα πρέπει να αφιερωθεί χρόνος για να το επεξεργαστούν και αυτό με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών;
Δυστυχώς, όλα τα παραπάνω – οι ασάφειες, οι υπερβολικές απαιτήσεις, οι αντιφάσεις – αλλά και πολλά άλλα που παρατήρησαν συνάδελφοι σε άλλα άρθρα-σχόλια θα τα βρούμε μπροστά μας κατά την εφαρμογή της εγκυκλίου. Και, δυστυχώς, διαφαίνεται ότι μια εξαιρετική ιδέα όπως αυτή των δημιουργικών εργασιών θα οδηγηθεί στην αποτυχία εξαιτίας της βιαστικής και πρόχειρης εισαγωγής της στο σχολικό πρόγραμμα.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
