Alfavita Newsroom Με την έμφαση που έχει δοθεί στον όρο «κοινωνία της πληροφορίας» η διάκριση των όρων δεδομένα, πληροφορία και γνώση αποτελεί ανάγκη επιτακτική. Για τα δεδομένα, μπορούμε με σχετική ευκολία να διακρίνουμε τον ορισμό τους, ως ένα μη αξιολογημένο σύνολο διακριτών στοιχείων, μιας παρατήρησης, μια συλλογή που αποτυπώνει «τιμές» επί αντικειμένων, προσώπων, γεγονότων κλπ. Είναι τα στοιχεία εκείνα που απαιτούνται για να παραχθεί, μετά από κάποια επεξεργασία, η πληροφορία. Η επεξεργασία μπορεί να έχει σχέση με απλές ή σύνθετες μαθηματικές πράξεις ή λογικές σκέψεις ή να έχει οποιαδήποτε άλλη μορφή.
Σε ότι αφορά τη γνώση και την πληροφορία οι φιλόσοφοι και οι γνωστικοί ψυχολόγοι έχουν ασχοληθεί µε το θέμα (π.χ. Mayer, 1996) και µια διάκριση σε πρώτο επίπεδο µας οδηγεί σε τέσσερις κύριες διαφορές:
- Η γνώση είναι σχηματικά οργανωμένη, δηλαδή οργανωμένη µε µια συγκεκριμένη δομή, στο μυαλό του ατόμου, ενώ οι πληροφορίες είναι απλά «ατομικές μονάδες», χωρίς συγκεκριμένη σύνδεση.
- Η γνώση είναι γενική (όχι αόριστη) και ολοκληρωμένη, ενώ οι πληροφορίες διαμεσολάβησης είναι ειδικές και συγκεκριμένες.
- Η γνώση εμπλέκει διαδικασίες διαμεσολάβησης-αλληλεπίδρασης μεταξύ των ατόμων, ενώ η πληροφορία είναι κάτι το αντικειμενικό.
- Η γνώση είναι πολυεπίπεδη, δηλαδή δεν είναι εύκολο να απαντηθεί αν κάποιος την κατέχει ή όχι, αλλά υπάρχουν πολλά επίπεδα κατάκτησής της, σε αντίθεση με την πληροφορία που είναι μονοσήμαντη.
Ας δούμε τώρα αυτές τις τρεις έννοιες με ένα παράδειγμα:
Ας υποθέσουμε ότι σε μια χώρα ξεσπάει μία επιδημία. Εικόνες βιβλικής καταστροφής με φέρετρα στην σειρά, κονβόι στρατιωτικών φορτηγών που τα μεταφέρουν, μάσκες, απολυμάνσεις κτλ, παρουσιάζονται στο κανάλι B.ig S.K.A.M[1]. Η κυβέρνηση ανακοινώνει τα πιο σκληρά μέτρα καθολικού περιορισμού στην ιστορία της χώρας. Απαγορεύει σχεδόν την έξοδο από το σπίτι σε όλο τον πληθυσμό, ανεξάρτητα εάν έχουν νοσήσει η όχι, παγώνει κάθε οικονομική και μη δραστηριότητα επ’ αόριστον. Η συνάθροιση ακόμα και δύο ατόμων μαζί απαγορεύεται, κλείνουν πλατείες και πάρκα. Άνθρωποι που βγαίνουν έξω, διαπομπεύονται, και χαρακτηρίζονται εγκληματίες της δημόσιας υγείας. Στο ίδιο κανάλι ανακοινώνεται πως ο μέσος ημερήσιος αριθμός θυμάτων ανέρχεται σε περίπου 1000 άτομα, και συνεχίζεται για πολλές μέρες.
Για έναν πολίτη που θέλει να ελέγξει εάν η νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση έχει πάρει την σωστή απόφαση, όπως άλλωστε επιβάλλεται από τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που φέρει η ιδιότητά του, ποια είναι η πληροφορία που τον ενδιαφέρει από την προηγούμενη παράγραφο; Η συγκεκριμένη εικόνα με τα φέρετρα κτλ, δεν παρουσιάζει κάποια πληροφορία, παράγει μόνο ένα συναισθηματικό αποτύπωμα. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι μια εικόνα χίλιες λέξεις, αλλά σίγουρα όχι χίλιες πληροφορίες. Τα υπόλοιπα που αναφέρονται, σχετικά με τα μέτρα που πάρθηκαν, είναι πιθανόν πληροφορίες για τη σύνθεση μιας άλλης γνώσης. Αλλά για το αν έπραξε σωστά η κυβέρνηση για την καραντίνα, χρήσιμη είναι μόνο μία πληροφορία. Ποια είναι τελικά αυτή; Μα φυσικά οι 1000 ψυχές που πεθαίνουν κατά μέσο όρο κάθε μέρα από τον ιό. Αρκεί η πληροφορία αυτή, έναν ενημερωμένο πολίτη με στοιχειώδη κριτική ικανότητα, να τον οδηγήσει στη γνώση για το αν η κυβέρνηση έπραξε σωστά;
Πριν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, ας απαντήσουμε σε άλλα δύο που είναι εξίσου σημαντικά.
- Πως δημιουργείται αυτή η πληροφορία;
- Η πληροφορία που θα χρησιμοποιήσουμε για την επίμαχη γνώση είναι αξιόπιστη;
Η απάντηση στην πρώτη ερώτηση μάλλον φαντάζει προφανής, ήτοι από κατάλληλη επεξεργασία δεδομένων. Ποια είναι τα δεδομένα; Οι νεκροί από τον ιό, που ανακοινώνονται από τα διάφορα νοσηλευτικά ιδρύματα, γηροκομεία, ακόμα και από πιστοποιήσεις νεκρών στο σπίτι, είναι τα δεδομένα. Και ποια είναι η επεξεργασία; Προφανώς μια απλή πρόσθεση η οποία καταλήγει στον προηγούμενο αριθμό.
Σε ότι αφορά την δεύτερη ερώτηση, εδώ τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Για να είναι αξιόπιστη η πληροφορία, το τρίπτυχο δεδομένα – επεξεργασία – μετάδοση θα πρέπει να μην περιέχει σφάλματα. Αυτό σημαίνει πως τα δεδομένα είναι αυτά που πρέπει και όχι υπονομευμένα, η επεξεργασία σωστή και η μετάδοση ακριβής. Λόγω οικονομίας χώρου και χρόνου, ας ασχοληθούμε μόνο με τα δεδομένα για τα οποία προκύπτουν μοιραία άλλα ερωτήματα και αντίστοιχα υποερωτήματα:
- Τα τεστ εντοπισμού του ιού είναι αξιόπιστα; Δηλαδή πως δημιουργήθηκαν και τι ακριβώς μετράνε; (όχι απαραίτητα προφανής απάντηση). Τι ποσοστό επιτυχίας εντοπισμού έχουν; Μπορεί κάποια άλλη αιτία να βγάλει θετικό το τεστ; Από ποιο ιικό φορτίο και πάνω βγαίνει θετικό το τεστ; Ποιο είναι το πρωτόκολλο που ακολουθείται για μέτρηση με τεστ, τι γίνεται αν βγει αρνητικό και τι αν βγει θετικό;
- Οι νεκροί από τον ιό που έχει δηλώσει κάθε νοσηλευτικό ίδρυμα και αποτελούν την είσοδο στο σύστημα δεδομένα – επεξεργασία – πληροφορία, είχαν αυτόν σαν μοναδικό σοβαρό νόσημα; Πόσοι από τους 1000 νεκρούς ημερησίως έχουν πεθάνει από τον ιό και μόνο; Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, πως αποφασίζεται η αιτία του θανάτου και αναγράφεται στα επίσημα στοιχεία; Ενδέχεται σε κάποιες περιπτώσεις να έχει κατηγοριοποιηθεί κάποιος νεκρός μόνο από τα συμπτώματα; Ποιο είναι και εδώ το πρωτόκολλο που ακολουθείται για να αναγνωριστεί κάποιος νεκρός από τον ιό;
Μπορεί όμως ένας πολίτης να ελέγξει τελικά την αξιοπιστία της πληροφορίας που του δόθηκε έτοιμη από το κανάλι B.ig S.K.A.M.; Πιθανόν, αν είχε δυνατότητα να επικοινωνήσει με τους δημιουργούς του τεστ και του εξηγούσαν με την πάσα αλήθεια τα υποερωτήματα του πρώτου ερωτήματος. Σε ότι αφορά το δεύτερο ερώτημα, αν είχε την δυνατότητα να μιλήσει με τους γιατρούς που γράφουν στα πιστοποιητικά θανάτου και αν αυτοί επιτρεπόταν να του μιλήσουν και αν του έλεγαν την αλήθεια θα μπορούσε να ελέγξει την αξιοπιστία.
Υπάρχει και μια έμμεση όμως αξιολόγηση της πληροφορίας μέσα από τον εντοπισμό του αριθμού των επιπλέον νεκρών από αντίστοιχο διάστημα περασμένων ετών (υπερθνησιμότητα). Πιθανόν η ίδια η κυβέρνηση, για να αποφύγει την αρνητική κριτική των αποφάσεών της, να επικαλεστεί τα θετικά οφέλη της καραντίνας, που παρόλο που πέθαιναν για πολλές μέρες 1000 άνθρωποι κάθε μέρα, τελικά η επιδημία δεν μπόρεσε να αλλάξει έστω και κατ’ ελάχιστο τα νούμερα προς τα πάνω. Σε μια τέτοια περίπτωση η ατυχία της κυβέρνησης θα ήταν η επιδημία να ήταν πανδημία και να μπορεί να εφαρμοστεί η ίδια μεθοδολογία έρευνας και σε χώρες που ενώ έχουν πληγεί από τον ίδιο ιό να μην έχουν εφαρμόσει καραντίνα… Ακόμα χειρότερα για την κυβέρνηση θα ήταν να παρουσιάζονται μειωμένα τα ποσοστά θνησιμότητας από άλλες αιτίες…
Αφήνοντας κατά μέρος τον προβληματισμό για την αξιοπιστία ή μη της πληροφορίας, πως αυτή παράγεται και πως μπορεί να ελεγχθεί, επιστρέφουμε στο αρχικό ερώτημα. Δηλαδή στο ερώτημα για το αν αυτή η πληροφορία αποτελεί γνώση για την ορθότητα της κυβερνητικής απόφασης. Η απάντηση προφανώς είναι όχι, γιατί απλούστατα κάποιες ή όλες από τις συνθήκες της γνώσης δεν ικανοποιούνται. Έτσι ο αριθμός 1000 είναι κάτι αντικειμενικό (όχι απαραίτητα αξιόπιστο, όπως εξηγήσαμε πριν), ειδικό και συγκεκριμένο, χωρίς σχηματική οργάνωση και χωρίς κάποια σύνδεση με κάτι άλλο. Με πιο απλά λόγια λείπουν κι άλλες πληροφορίες για να μπορέσει ο πολίτης να αξιολογήσει μια απόφαση καθολικής καραντίνας επ’ αόριστον και να κατακτήσει έστω και ένα υποτυπώδες επίπεδο γνώσης.
Η πληροφορία για το μέγεθος και τη σύνθεση (ηλικιακή π.χ.) του πληθυσμού δεν θα έπρεπε να συμπεριληφθεί στην συγκρότηση της γνώσης; Το πόσοι άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως από άλλες αιτίες ή από την κοινή γρίπη ή από άλλους παραπλήσιους ιούς δεν θα πρέπει να συμπεριληφθεί στην γνώση; Ο αριθμός των κρουσμάτων δεν θα έπρεπε να συμπεριληφθεί στην γνώση; Το πώς συμπεριφέρονται ιοί της ίδιας κατηγορίας, η επικινδυνότητά τους, οι μεταλλάξεις τους, η εξαφάνισή τους δεν θα πρέπει να συμπεριληφθεί στην γνώση; Το πόσα τεστ έχουν γίνει σε σχέση με τον πληθυσμό της χώρας δεν θα έπρεπε να συμπεριληφθούν στην γνώση; Το ισχύον σύστημα υγείας και οι δυνατότητές του δεν θα έπρεπε να συμπεριληφθεί στην γνώση; Οι επιπτώσεις μιας τέτοιας απόφασης που είναι η οικονομική καταστροφή, το άγχος, ο φόβος, η θλίψη, η κοινωνική απομόνωση, η σωματική ή και η ψυχολογική οικογενειακή βία, η αίσθηση εγκατάλειψης, και πλείστα υγειονομικά προβλήματα δεν θα έπρεπε να συμπεριληφθούν στην γνώση; Το αν έχει επιβληθεί ξανά, πότε και πως στο παρελθόν εγκλεισμός εκατομμυρίων υγιών ανθρώπων δεν θα πρέπει να συμπεριληφθεί στην γνώση; Το αν προηγήθηκαν συμβούλια με πλήθος ειδικοτήτων (επιδημιολόγους, ψυχολόγους, οικονομολόγους, στατιστικολόγους) πριν παρθεί η απόφαση, δεν θα έπρεπε να συμπεριληφθεί στην γνώση; Το ποια είναι τα κριτήρια λήξης της καραντίνας δεν θα πρέπει να συμπεριληφθεί στην γνώση;
Αυτά και άλλα τόσα ερωτήματα θα έπρεπε να απαντηθούν προκειμένου να ικανοποιηθούν κριτήρια της γνώσης. Έτσι μόνο θα υπήρχε σχηματική οργάνωση στο μυαλό του ανθρώπου – πολίτη, και θα είχαν εμπλακεί διαδικασίες διαμεσολάβησης και αλληλεπίδρασης ικανές να τον φέρουν στα πολυπόθητα επίπεδα της γνώσης. Μπορεί όμως ο πολίτης για κάθε κυβερνητική απόφαση να ελέγχει σε τέτοιο βαθμό τις πληροφορίες και να συνθέτει τις γνώσεις; Πιθανότατα όχι, γιατί τότε θα έπρεπε να έχει σαν κύριο επάγγελμα και ασχολία του αυτό. Άλλωστε σε μια δημοκρατία το λειτούργημα του ‘ελέγχου’ των κυβερνητικών αποφάσεων το έχουν επιφορτιστεί οι δημοσιογράφοι. Στο παράδειγμα μας δηλαδή, οι έμμισθοι συνεργάτες του καναλιού B.ig S.K.A.M… Ο χειρισμός της υπόθεσης όμως από ένα ΜΜΕ, που πιθανόν επιδοτείται τακτικά ή έκτακτα από την κυβέρνηση, θα μπορούσε να απευθύνεται κατά 95% στο συναίσθημα (π.χ. φόβος) και 5% στην λογική, αρνούμενο να στοιχειοθετήσει επαρκώς ευνοϊκή ή δυσμενή κριτική για τις κυβερνητικές αποφάσεις…
Κλείνοντας θα πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχουν περιπτώσεις κυβερνητικών αποφάσεων όπου λόγω της κρισιμότητάς τους και των δραματικών επιπτώσεών τους δεν θα έπρεπε να αποτελούν μονοπωλιακή ενασχόληση των δημοσιογράφων. Αποτελεί χρέος του κάθε πολίτη να ερευνά σε βάθος και να συνθέτει μόνος του την Γνώση μέσα από τον καταιγισμό πληροφοριών. Στο παράδειγμά μας, τα δραματικά αποτελέσματα της κυβερνητικής απόφασης για εγκλεισμό μιας χώρας, θα έκαναν την εμφάνισή τους κατά την διάρκεια ή και λίγους μήνες μετά την λήξη της καραντίνας. Και τότε εκ των συνεπειών, ορμώμενοι, οι πολίτες αυτής της χώρας, θα αναζητούσαν την γνώση, πιθανόν και υπαίτιους. Αλλά τότε θα ήταν αργά…
[1] Εντελώς συμπτωματική η απόδοση εις την Αγγλική. Η oνοματοδοσία του υποθετικού καναλιού βασίζεται στα αρχικά των φανταστικών συνιδιοκτητών του: Bardinakis, Savvouzos, Kiriakidis, Alafidis, Marinogiannis.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 27/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
