Θα ήθελα να σας μιλήσω για ένα παιδί. Ένα παιδί που το γνωρίζετε όλοι. Είναι εκείνο το παιδί που βγαίνει συνέχεια από την τάξη, που δημιουργεί διαρκώς φασαρίες, που αντιμιλάει στους καθηγητές του με τόση ασέβεια, «κάνει bullying» στους καθηγητές λένε πολλοί, που έχει αρχίσει να γίνεται επικίνδυνο για τους συμμαθητές του, που θα προκαλέσει κάποιο ατύχημα στο τέλος, εκείνο το μαγκάκι μωρέ… ακόμη δεν καταλάβατε ποιο είναι; Εκείνο το κ…παιδο!
Καταλάβατε τώρα… το ξέρουμε όλοι πριν το γνωρίσουμε. Το πρόσωπό του μας αποκαλύπτεται αφού μάθουμε τι έχει κάνει. Το ψάχνουμε, να δούμε πώς είναι για να… όχι για να το γνωρίσουμε, αφού το ξέρουμε ήδη. Αλλά για να το προσέχουμε μήπως κάνει κάτι άλλο. Έχουμε ακούσει τόσα γι’ αυτό. Το να μας μιλήσει ευγενικά τώρα δεν έχει σημασία, πιθανότατα θέλει να μας χειριστεί για να μας έχει του χεριού του στην επόμενη αταξία. Υπάρχουν κάποιοι καθηγητές που το συμπαθούν. Αυτούς τους έχει καταφέρει. Ίσως δεν βάζουν και όρια και γι’ αυτό τα πάει καλά μαζί τους. Πιθανότατα έχουμε κάνει όλες τις κινήσεις που θα μπορούσαμε να κάνουμε. Επίπληξη, ωριαίες αποβολές, μονοήμερη, διήμερη αποβολή. Καταργήθηκαν και οι πολυήμερες άρα τώρα πρέπει να αποφασίσουμε αν θα του αλλάξουμε σχολικό περιβάλλον. Σίγουρα κάποιοι προσπάθησαν και με άλλους τρόπους αλλά δεν έπιασαν, είναι δύσκολο όμως να τους περιγράψουμε γιατί είναι σαν να μην τους βλέπουμε, σαν να μην τους αναγνωρίζουμε ως προσπάθεια οριοθέτησης του παιδιού. Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα: Τι θα κάνουμε με αυτό το παιδί;
Του αλλάζουμε σχολείο; Μην με παρεξηγήσετε, δεν είμαι κατά των ποινών, έχω ψηφίσει ναι σε αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, μεγάλη συζήτηση το γιατί το έκανα. Βέβαια, δεν θα έπρεπε να αναφέρομαι στην αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος ως ποινή, σύμφωνα με το ΦΕΚ, αλλά ως μια δεύτερη ευκαιρία. Είναι, όμως, ο στόχος μας αυτός με την αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος; Θεωρούμε ότι κάνουμε καλό στο παιδί; Ότι του δίνουμε μια δεύτερη ευκαιρία να αναπτυχθεί; Ότι έτσι θα μάθει και θα γίνει καλύτερο; Η εμπειρία μου, γιατί απ’ όσο γνωρίζω δεν υπάρχουν σχετικές πρόσφατες έρευνες, δείχνει ότι αυτή η απόφαση έχει μεγάλο αντίκτυπο στο παιδί το οποίο κατά βάση στιγματίζεται. Στο άλλο σχολείο αντιμετωπίζεται εξαρχής άσχημα για να προλάβουμε το κακό αλλά έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος λόγω του εχθρικού περιβάλλοντος που βιώνει. Το ίδιο αμύνεται, είτε με περισσότερη επιθετικότητα, είτε με αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, είτε με το να κλειστεί στον εαυτό του και να υπακούσει όντας δυστυχισμένο και αβοήθητο τελικά. Αλλά ξέχασα… το τι θα συμβεί στο παιδί δεν μας ενδιαφέρει γιατί είμαστε τόσο θυμωμένοι μαζί του… Ούτως ή άλλως «κάποιοι άνθρωποι είναι χαμένες υποθέσεις, δεν αλλάζουν». Ίσως τότε του αλλάζουμε περιβάλλον για να προστατέψουμε τα άλλα παιδιά. Ποια παιδιά; Αυτά που είναι στο δικό μας σχολείο φυσικά. Στο διπλανό δεν μας ενδιαφέρει τι θα γίνει. Γιατί αν θεωρήσουμε ότι κάποια παιδιά δεν αλλάζουν, τότε θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι θα κάνει τα ίδια στο άλλο σχολείο. Δεν ισχύει ότι μας ενδιαφέρουν μόνο τα παιδιά του δικού μας σχολείου; Μας ενδιαφέρουν και του διπλανού; Εάν ναι, τότε η μόνη απάντηση στο ερώτημα γιατί του αλλάζουμε σχολείο είναι ότι θέλουμε να γλυτώσουμε από αυτό. Κουραστήκαμε. Θυμώσαμε. Τώρα θα δει…
Νιώθω μία έντονη ανάγκη να μοιραστώ μαζί σας την οπτική και τις προτάσεις μου σχετικά με το τι ΆΛΛΟ μπορούμε να κάνουμε για αυτό το παιδί και το σχολείο μας. Ως σχολική ψυχολόγος, δεν προσφέρω αποκλειστικά κλινικές υπηρεσίες κλεισμένη μέσα σε ένα γραφείο αλλά βρίσκομαι και εγώ συχνά μέσα στην τάξη και έχει χρειαστεί να διαχειριστώ τις δύσκολες συμπεριφορές μαθητών. Οπότε, η ανάγκη μου αυτή προέκυψε, όχι γιατί νιώθω ότι εγώ ξέρω κάτι παραπάνω, αλλά αντιθέτως, επειδή έχω αισθανθεί και εγώ όλα όσα αναφέρω, έχω κάνει και εγώ πολλά λάθη επειδή δεν αδιαφόρησα αλλά προσπάθησα να βοηθήσω. Το ερώτημα σχετικά με το πώς να βάλουμε όρια σε ένα παιδί χωρίς τιμωρίες τέθηκε πρώτα μέσα στην ελληνική οικογένεια, η οποία ακόμη βρίσκεται πάνω σε ένα εκκρεμές όσον αφορά στη πειθαρχία των παιδιών. Το ένα άκρο του εκκρεμούς είναι τα όρια μέσω του φόβου, η τιμωρία, κυρίως η σωματική. Εκεί βρισκόμασταν πριν λίγα χρόνια και δεν είμαι σίγουρη ότι ξεφύγαμε τελείως. Όσοι όμως ξέφυγαν, βρέθηκαν απότομα στο άλλο άκρο, την έλλειψη ορίων, την υπερπροστασία, την παραχώρηση ελεύθερης επιλογής στα παιδιά για ζητήματα για τα οποία δεν μπορούν ακόμη να αποφασίσουν. Άραγε τι υπάρχει στο μέσο; Ποια είναι η ισορροπία; Υπάρχει απάντηση σε αυτό και πολλοί γονείς προσπαθούν να τη βρουν συμμετέχοντας σε ομάδες γονέων, συζητώντας με άλλους γονείς, διαβάζοντας σύγχρονα ερευνητικά αποτελέσματα σχετικά με ζητήματα γονεϊκότητας.
Χρησιμοποίησα τη λέξη πειθαρχία γιατί αυτήν χρησιμοποιούμε ακόμη στα σχολεία. Ελπίζω, όμως, ότι κάποια στιγμή σε αυτήν τη συζήτηση θα προστεθούν άλλες λέξεις που είναι πιο σημαντικές για τον στόχο μας, ο οποίος θα έπρεπε να είναι να υποστηρίξουμε αυτό το παιδί και όχι να το συμμορφώσουμε. Οι λέξεις αυτές είναι «ανάγκες», «συνεργασία», «δικαιώματα και υποχρεώσεις», «κίνητρα» και «σχέση». Θα προσπαθήσω παρακάτω να περιγράψω πώς φαντάζομαι το μέσο του εκκρεμούς της πειθαρχίας στην περίπτωση του σχολείου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τις κινήσεις που μπορούμε να κάνουμε για να υποστηρίξουμε το παιδί και να το κρατήσουμε στο σχολείο χωρίς να χρειαστεί να πάμε σε λύσεις που θυμίζουν Καιάδα Σπάρτης και αντιλήψεις ύπαρξης μιας άριας φυλής στο σχολείο, όπου «οι 2-3 που χαλάνε την τάξη πρέπει να απομακρυνθούν».
Καταρχάς, αξίζει να αναρωτηθούμε ποιες είναι οι ανάγκες αυτού του παιδιού. Τα παιδιά εκφράζουν τα συναισθήματά τους με εναλλακτικούς τρόπους και δεν κατανοούν πάντα από πού πηγάζει η έντασή τους. Η επιθετικότητα είναι ένας τρόπος να μιλήσουν. Και οι ενήλικες κάνουμε το ίδιο. Όταν είμαστε κουρασμένοι έχουμε νεύρα, όταν είμαστε αγχωμένοι έχουμε νεύρα, σε μέρες έντασης στη δουλειά μπορεί να ξεσπάσουμε στο σπίτι. Αν ήμασταν τυχεροί στη ζωή μας, θα υπήρξε κάποιος που θα μας βοήθησε να έχουμε επαφή με το τι μας συμβαίνει και να το διαχειριζόμαστε. Αν όχι, συνεχίζουμε να συμπεριφερόμαστε όπως τα παιδιά. Το μόνο που δεν θα μας βοηθήσει εκείνη τη στιγμή είναι η προσπάθεια κάποιου να μας εξουσιάσει λέγοντας «δεν έχεις σωστή συμπεριφορά, πέρνα στο δωμάτιό σου». Θα γίνουμε έξαλλοι και θα ξεσπάσουμε κι άλλο. Ή θα υπακούσουμε και θα νιώθουμε δυστυχισμένοι μέσα στο δωμάτιό μας.
Έχω γνωρίσει τα «κακά» παιδιά στις συναντήσεις που κάνω μαζί τους. Μετά τις συναντήσεις μας συνήθως νιώθω τόσο λίγη, τόσο μικρή. Για τα περισσότερα από αυτά, το να έρθουν στο σχολείο είναι από μόνο του ένας δύσκολος στόχος που καταφέρνουν. Συχνά δουλεύουν τα απογεύματα. Εγώ όταν δουλεύω απογεύματα, νιώθω διπλάσιες τις απαιτήσεις της κάθε δουλειάς. Επιβαρυμένα οικογενειακά περιβάλλοντα, εντάσεις στο σπίτι ή απουσία σχέσης λόγω απουσίας κηδεμόνων ή εξαρτήσεων των γονέων, οικονομικά προβλήματα. Αυτά που αναφέρω είναι κανόνας αλλά σε κάθε κανόνα υπάρχουν εξαιρέσεις. Δεν τα γράφω για να σας συστήσω αυτά τα παιδιά πριν τα γνωρίσετε. Σας παρακαλώ, μην με πιστέψετε τότε. Τα γράφω για να σας προκαλέσω να μάθετε την ιστορία τους.
Θα μου πείτε: «Και τι να κάνω; Να το πάρω σπίτι μου; Τι νόημα έχει να μάθω την ιστορία του αν δεν μπορώ να το βοηθήσω;». Το να κοιτάξουμε με θετικό τρόπο το παιδί, να το καταλάβουμε και να μην το θεωρήσουμε κ…παιδο μπορεί να είναι από μόνο του κομμάτι της λύσης και για εκείνο αλλά και για το «μαρτύριο» που περνάμε εμείς μέσα στην τάξη όταν μας προκαλεί. Τα περισσότερα προγράμματα σχολικού εκφοβισμού αποτυγχάνουν γιατί το παιδί αντιλαμβάνεται το σχολείο ως εχθρικό περιβάλλον, γιατί δεν έχει σχέση με το σχολείο και δεν αναπτύσσει σχέσεις μέσα σε αυτό. Επίσης, με το να διατηρήσουμε θετική ματιά απέναντι στο παιδί, δεν συμμετέχουμε στη διατήρηση της αρνητικής συμπεριφοράς του, καθώς βάζοντας ετικέτα στα παιδιά, έχει φανεί ότι συχνά αυτή η ετικέτα υιοθετείται και από τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς αλλά και από το ίδιο το παιδί και συμπεριφέρεται ανάλογα. Οπότε χειροτερεύουμε την κατάσταση με το να πιστεύουμε ότι ένα παιδί θα κάνει πάλι αταξία. Η αλήθεια είναι ότι δεν το πιστεύουμε μόνο αλλά συχνά του το λέμε κιόλας. «Πάλι εσύ μπλεγμένος;», «Μήπως εσύ συμμετείχες στο περιστατικό;», ή απειλούμε «μην μάθω ότι έκανες ξανά κάτι, σε παρακολουθώ» σαν να το περιμένουμε στη γωνία. Στην πραγματικότητα, όμως, γινόμαστε και εμείς υπαίτιοι της «κακής» πράξης που θα ακολουθήσει αν το αντιμετωπίσαμε έτσι. Πέρα από το θετικό κλίμα που θα δημιουργήσουμε για το παιδί, φυσικά μπορούμε να απευθυνθούμε στους κατάλληλους ανθρώπους π.χ. ψυχολόγος, κοινωνικές υπηρεσίες και να συνεργαστούμε μαζί τους για να προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε τις ανάγκες του παιδιού.
Αναφορικά με το δικό μας «μαρτύριο» στην τάξη, μας βοηθά να μην το παίρνουμε προσωπικά. «Δεν επιτρέπω σε κανέναν να μου μιλάει έτσι», «ποιος νομίζει ότι είναι;», «δεν με σέβεται», «θέλει να ΜΕ χειριστεί, να ΜΕ προκαλέσει». Δεν έχει να κάνει με εμάς! Αυτό ισχύει γενικά στη ζωή. Μην ψαρώνετε! Όπως μου έλεγε συχνά η ψυχολόγος μου «ξεκαβάλα Σταυρούλα, τους περισσότερους δεν τους νοιάζει για σένα, έχουν τα δικά τους που καθρεφτίζουν σε σένα». Το να μην το πάρουμε προσωπικά, θα κατευνάσει τα δικά μας αρνητικά συναισθήματα και θα μας βοηθήσει να βρούμε εναλλακτικές λύσεις.
Με την προϋπόθεση ότι έχουμε αναγνωρίσει ότι έχουμε τη δύναμη να διευκολύνουμε την κατάσταση και δεν θεωρούμε ότι η αλλαγή του παιδιού θα έρθει μόνο από το σπίτι ή από μία μαγική δύναμη μέσα του, απαριθμώ παρακάτω εναλλακτικές λύσεις που έχουν δοκιμάσει οι εκπαιδευτικοί και διψάω για προτάσεις. Κάθε σημείο που αναφέρεται θα μπορούσε να αποτελεί ένα άρθρο από μόνο του. Ξέρω ότι δεν είναι εύκολο και θέλει τρόπο, υπομονή και επιμονή για να τα παλέψεις όλα αυτά.
α) Επικοινωνία με γονείς σε ένα κλίμα συνεργασίας και όχι κηρύγματος. Μην υποτιμάτε τον ρόλο των γονέων στην εφηβεία, έρευνες δείχνουν ότι επηρεάζουν περισσότερο τα παιδιά απ’ ότι φανταζόμαστε. Αν οι γονείς φαίνονται αδιάφοροι, είναι σημαντικό να στρέψουμε για λίγο το βλέμμα μας και στις δικές τους ανάγκες. Μήπως δουλεύουν πράγματι όλη μέρα και δεν μπορούν να πάρουν άδεια; Μήπως υπάρχει κάποια εξάρτηση ή ψυχική διαταραχή, όπως κατάθλιψη, και χρειάζονται βοήθεια; Θα μπορούσατε να μιλήσετε με τη ψυχολόγο και τον κοινωνικό λειτουργό που θα βρείτε εντός ή εκτός σχολείου γι’ αυτό.
β) Σύντομη συζήτηση στο διάλειμμα αντί για συνεχείς επιπλήξεις μπροστά στους συμμαθητές του.
γ) Συμβούλιο τάξης για να δούμε μήπως κάποιος κάνει κάτι που πιάνει.
δ) Παρότρυνση να γνωρίσει τον ψυχολόγο του σχολείου, όχι γιατί έχει πρόβλημα και πρέπει να προσαρμοστεί αλλά γιατί κάτι τον δυσκολεύει στο σχολείο και μπορεί να το συζητήσει για να νιώσει καλύτερα. Αν δεν θέλει, μπορεί και ο ψυχολόγος να τον πλησιάσει με άλλους τρόπους, π.χ. σε ένα διάλειμμα, μια εκδρομή. Ο σχολικός ψυχολόγος δεν θα έπρεπε να είναι κλεισμένος σε ένα γραφείο και να περιμένει περιστατικά. Η δουλειά του αλλάζει στο σχολείο.
ε) Του δίνουμε ένα ρόλο στο σχολείο ή στην τάξη.
στ) Αντί για ωριαία αποβολή: Έχουμε συνεννοηθεί από πριν με το παιδί και τους αντίστοιχους συναδέλφους, όταν δεν μπορεί να ηρεμήσει να βγαίνει έξω για λίγο για να κάνει κάτι συγκεκριμένο. Π.χ. πάω στον ψυχολόγο, πάω στο εργαστήριο μηχανολογίας να βοηθήσω σε κάτι εκεί, πάω στον γυμναστή και ξαναγυρνάω. Αν βγει έξω με ωριαία αποβολή, το πιο πιθανό είναι να σκέφτεται τι αταξία να κάνει για να μην βαριέται.
ζ) Αξιοποίηση θεσμών όπως ο σύμβουλος καθηγητής ή η σχολική διαμεσολάβηση, η) Προσπάθεια να καλύπτονται τα κενά των παιδιών ή προσπάθεια το πρόγραμμα να βγαίνει ανάλογα και με τις ανάγκες των μαθητών, π.χ. απαιτητικά μαθήματα τις πρώτες ώρες,
θ) Ιεράρχηση στόχων, δεν μπορούμε να κάνουμε παρατηρήσεις συνέχεια, ανάλογα με το παιδί οι στόχοι είναι διαφορετικοί και αν τους πετύχουμε μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι,
ι) Ανάδειξη ταλέντων του μαθητή και αξιοποίησή τους,
κ) Αναγνώριση προσπάθειας αν υπάρξει και επιβράβευσή της,
λ) Δημιουργία ευκαιριών για διαφορετικές- όμορφες στιγμές με τα παιδιά π.χ. σε εκδρομές, μπάσκετ- βόλεϊ στα διαλείμματα, δραστηριότητα για δέσιμο ομάδας στην τάξη, χαλαρή συζήτηση στην τάξη, ένα ανέκδοτο,
μ) Γενικά, στόχος είναι να κρατήσουμε τα παιδιά μέσα στην τάξη και σχετικά με αυτό υπάρχει πολλή βιβλιογραφία για τα κίνητρα των μαθητών (βλ. ιστορικό επιτυχίας, αυθεντικά έργα, λανθάνουσες θεωρίες νοημοσύνης και άλλα). Μπορούμε να ξεκινήσουμε τέτοιες συζητήσεις με τη ψυχολόγο του σχολείου.
Τώρα θα μου πείτε «Άντε και τις σκέφτηκα τις εναλλακτικές λύσεις. Μέσα στην τάξη τι κάνω; Δεν μπορώ να κάνω εξαιρέσεις. Δεν είναι δίκαιο για τα άλλα παιδιά». Η παρακάτω εικόνα απαντά στο ερώτημα τι είναι δίκαιο. Ας μην φοβόμαστε να διαφοροποιήσουμε τις πρακτικές μας ανάλογα με τις ανάγκες των παιδιών. Δυστυχώς, ζούμε σε μια κοινωνία όπου τίποτα δεν είναι δίκαιο. Όλοι ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες αλλά η αξία τους υπολογίζεται με τα ίδια κριτήρια. Εμείς στο σχολείο, ας το θυμόμαστε αυτό, ας δώσουμε στα παιδιά την υποστήριξη που χρειάζονται αν δεν ήταν αρκετά τυχερά να την έχουν στη ζωή τους, χωρίς τύψεις ότι αδικούμε τα υπόλοιπα. Αν πάρει επίδομα ο φτωχός που οι γονείς του δεν του άφησαν περιουσία, πρέπει να πάρει και ο πλούσιος; Στην ειδική αγωγή, έχουμε καταφέρει πολλά σε σχέση με αυτό. Οι περισσότεροι δεν θεωρούν άδικο ένα παιδί με κάποια ειδική μαθησιακή δυσκολία να δίνει προφορικές εξετάσεις ή να δικαιούται περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσει μια εργασία. Γιατί να μην κάνουμε το ίδιο και όταν μιλάμε για τις ψυχολογικές ανάγκες ενός παιδιού; Γιατί να μην λαμβάνουμε υπόψη κοινωνικά κριτήρια και στο σχολείο; Η ισότητα δεν είναι δικαιοσύνη. Θαύματα δεν θα γίνουν αλλά έστω και ένα όμορφο μήνυμα να περάσει σε ένα παιδί, θα συνεχίσει να υπάρχει ελπίδα…
Συμπερασματικά, αυτό που σας ζητώ είναι να γνωρίσετε τα παιδιά και να τολμήσετε να δημιουργήσετε σχέση μαζί τους. Αυτό από μόνο του είναι κομμάτι της λύσης. Τα όρια μπαίνουν μέσα στη σχέση… όχι όταν δεν κάνουμε σχέση για να μην τα ξεπεράσουμε. Θεωρητικά ακούγονται όλα αυτά; «Σιγά μην πιάσουν». Δεν είδα όμως να πιάνουν τα άλλα. Οπότε για πόσο θα είμαστε κολλημένοι σε πρακτικές που δεν πιάνουν; Τα παιδιά, πριν κάνουν κάτι, δεν ρωτούν ποιες είναι οι ποινές πριν αποφασίσουν αν θα το κάνουν. Άλλοι είναι οι λόγοι που τους οδηγούν σε άσχημες πράξεις.
Κάτι τελευταίο που θα λέγατε σίγουρα σε αυτήν τη συζήτηση και το οποίο συμμερίζομαι απόλυτα είναι ότι νιώθετε μόνοι σε όλη αυτή την προσπάθεια, ότι βλέπουμε το δέντρο και όχι το δάσος. Σχολεία χωρίς βασικές υποδομές που υπονομεύουν τα κίνητρα των μαθητών, υποστελεχωμένα, κτίρια σε πολλές περιπτώσεις επικίνδυνα, με το πρόγραμμα να αλλάζει διαρκώς γιατί μέχρι και μήνα Μάρτιο έχουμε προσλήψεις αναπληρωτών, οι ψυχολόγοι, με τους οποίους σας προτρέπω να μιλήσετε, έρχονται μόνο μία μέρα στο σχολείο που σημαίνει ότι μπορεί να είναι υπεύθυνοι για 700-800 παιδιά στα πέντε σχολεία που πηγαίνουν και σε κάποια σχολεία δεν υπάρχουν καν. Μιλάμε για σχέση… η οποία διακόπτεται κάθε χρόνο γιατί αλλάζουμε σχολεία ως αναπληρωτές. Πρόπερσι πήρα άδεια για να δω ξανά τους μαθητές που άφησα… με τους οποίους είχα αναπτύξει σχέση… ούτε αυτό δεν προβλέπεται από το υπουργείο. Ακόμα και οι εκπαιδευτικοί παράλληλης στήριξης αλλάζουν κάθε χρόνο και παιδιά με αυτισμό, για τα οποία η σταθερότητα είναι κάτι σημαντικό, αλλά και οι γονείς τους, διαχειρίζονται την αλλαγή του ατόμου που είναι δίπλα τους κάθε χρόνο. Και όλοι εμείς να ασχολούμαστε στους συλλόγους με το ατελείωτο διοικητικό έργο, που έχει ζητηθεί χωρίς αξιολόγηση για το αν προσφέρει τελικά κάτι ουσιώδες ή για το πώς θα μπορούσε να το προσφέρει, το οποίο δυστυχώς απομακρύνει την εστίαση από το παιδαγωγικό έργο των εκπαιδευτικών.
Η δουλειά μας… συνεχείς ματαιώσεις… πόσα θέλουμε να κάνουμε και δεν μπορούμε λόγω όλων αυτών των δυσκολιών που θέλω να πιστεύω ότι κάποτε κάποιος θα λάβει σοβαρά υπόψη… αν θέλει να λάβει σοβαρά υπόψη την παιδεία μιας χώρας. Τις ματαιώσεις από όσα δεν γίνονται από την πλευρά της πολιτείας δεν τις αποδέχομαι εύκολα… αλλά τις ματαιώσεις από τη συμπεριφορά των παιδιών θα τις αντέχω για όσο χρειαστεί… μέχρι να γλυκάνει κάτι μέσα τους… και αυτό ίσως να μην το μάθω ποτέ εγώ… ούτε εσείς… αλλά οι επαγγελματίες που συναντούν αυτά τα παιδιά ως ενήλικες σε κέντρα ψυχικής υγείας μας λένε ότι αυτό το “ένα”, το “κάτι διαφορετικό” που έκανε ένας καθηγητής μέτρησε στη ζωή τους και αυτό είναι κάτι που έχει πραγματικά αξία.
Με απεριόριστη εκτίμηση στον καθημερινό αγώνα που δίνουν οι εκπαιδευτικοί μας στα σχολειά μας,
Σταυρούλα Βερβερίδου, σχολική ψυχολόγος
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
