Alfavita Newsroom Η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει τη συμπεριφορά, καθώς προκαλεί υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα, ενώ εκδηλώνεται με κοινά μοτίβα.
Στο παρελθόν οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι ένα παιδί με ΔΕΠΥ είναι απλά άτακτο ή αποδιοργανώνεται εύκολα. Πλέον είναι γνωστό ότι πρόκειται για πιο περίπλοκη κατάσταση.
Δύο ψυχολόγοι αποκαλύπτουν τα βασικά σημάδια που πρέπει να προσέχουν όλοι οι γονείς.
Βασικά συμπτώματα
Σύμφωνα με τον κλινικό ψυχολόγο Seb Thompson, όταν κάποιος έχει ΔΕΠΥ, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, είναι υπερκινητικός και παρορμητικός. Μπορεί να αντιμετωπίζει όλα τα συμπτώματα ή ένα από αυτά.
Τα μοτίβα ΔΕΠΥ δεν φαίνονται πάντα τα ίδια σε κάθε παιδί, αλλά «κάθε παιδί με ΔΕΠΥ πιθανότατα θα αντιμετωπίσει ένα μοναδικό σύνολο δυσκολιών», σύμφωνα με τη Γεωργία Χρονάκη, λέκτορα αναπτυξιακής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Central Lancashire. «Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να δυσκολεύεται να μείνει συγκεντρωμένο μέσα στην τάξη, ενώ ένα άλλο να διαχειριστεί τα συναισθήματά του».
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι εάν ένα παιδί που έχει διαγνωστεί με ΔΕΠΥ έχει συμπεριφορά παρόμοια με αυτή του παιδιού σας, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το παιδί σας έχει ΔΕΠΥ. Μπορεί επίσης τα παιδιά να έχουν πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, αλλά να διαγνωστούν και τα δύο με ΔΕΠΥ.
Ο Δρ. Thompson εξηγεί: «Η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα που σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ, μπορεί να περιλαμβάνουν την αδυναμία του παιδιού να μείνει ακίνητο, υπερβολική ανησυχία, αδυναμία αθόρυβης ενασχόλησης με εργασίες, παρορμητική έκφραση, εκτέλεση πράξεων χωρίς να σκέφτεται τις συνέπειες, καθώς και την τάση να μην εξετάζει τους κινδύνους της συμπεριφοράς».
Άλλα σημάδια
Άλλα σημάδια είναι το παιδί να ξεχνάει και να τοποθετεί αντικείμενα σε λάθος σημεία, να αποσπάται εύκολα και να φαίνεται σαν να ονειρεύεται.
«Φανταστείτε το σαν να θέλετε πραγματικά να δώσετε προσοχή σε μια συζήτηση, αλλά ο εγκέφαλός σας να μην σας αφήνει. Φανταστείτε ότι θέλετε πραγματικά να καθίσετε και να παρακολουθήσετε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα, ή να καθίσετε να φάτε ή να χαλαρώσετε και να μην σας το επιτρέπει ο εγκέφαλός σας. Οι νέοι με ΔΕΠΥ συχνά βιώνουν μεγάλη απογοήτευση, ιδιαίτερα αν δεν καταλαβαίνουν γιατί ο εγκέφαλός τους λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργεί. Αυτό μπορεί να τους προκαλέσει χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη και άγχος».
Εάν πιστεύετε ότι το παιδί σας εκδηλώνει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, είναι απαραίτητο να απευθυνθείτε ειδικό. Οι διαγνώσεις γίνονται συνήθως από εξειδικευμένες ομάδες αξιολόγησης της ΔΕΠΥ.
Συμπτώματα ΔΕΠΥ στα αγόρια
Τα αγόρια συχνά συνδέονται στερεοτυπικά με τη ΔΕΠΥ, κυρίως λόγω της τάσης τους να εμφανίζουν πιο εμφανή συμπτώματα. Είναι πιο πιθανό να διαγνωστούν με τον κατεξοχήν υπερκινητικό-παρορμητικό ή συνδυασμένο τύπο ΔΕΠΥ. Τα συμπτώματα που συνήθως παρατηρούνται στα αγόρια περιλαμβάνουν:
Ανησυχία και υπερκινητικότητα: Τα αγόρια συχνά εμφανίζουν σωματικά σημάδια υπερκινητικότητας, όπως το τρέξιμο, η νευρικότητα ή το πρόβλημα να κάθονται ακίνητα.
Παρορμητικότητα: Τα αγόρια με ΔΕΠΥ μπορεί να ενεργούν χωρίς να σκέφτονται, οδηγώντας σε παρορμητικές συμπεριφορές, όπως το να διακόπτουν τους άλλους, να δυσκολεύονται να περιμένουν τη σειρά τους και να συμπεριφέρονται εκτός εαυτού.
Δυσκολία συγκέντρωσης: Αν και λιγότερο αναγνωρισμένα, τα αγόρια μπορεί επίσης να αγωνίζονται με απροσεξία. Μπορεί να δυσκολεύονται να παραμείνουν στο έργο τους, να χάνουν εύκολα την αίσθηση των πραγμάτων τους και να φαίνονται ξεχασιάρηδες.
Οι κοινωνικές προσδοκίες και οι προκαταλήψεις μπορούν να επηρεάσουν την αναγνώριση και τη διάγνωση της ΔΕΠΥ στα αγόρια. Τα αγόρια αναμένεται συχνά να είναι ενεργητικά και δραστήρια, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει την παράβλεψη ή την απόρριψη των υπερκινητικών και παρορμητικών συμπτωμάτων ως τυπική "αγορίστικη συμπεριφορά".
Συμπτώματα ΔΕΠΥ στα κορίτσια
Η ΔΕΠΥ στα κορίτσια συχνά δεν αναγνωρίζεται επειδή τα συμπτώματά τους τείνουν να είναι λιγότερο εμφανή από εκείνα των αγοριών. Τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να διαγνωστούν με τον κυρίως απρόσεκτο τύπο της ΔΕΠΥ. Τα συμπτώματά τους συχνά περιλαμβάνουν:
Απροσεξία: Τα κορίτσια με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, αλλά αυτό μπορεί να εκληφθεί λανθασμένα ως ονειροπόληση ή έλλειψη ενδιαφέροντος.
Αποδιοργάνωση: Τα κορίτσια μπορεί να δυσκολεύονται με την οργάνωση, συχνά τοποθετούν λάθος αντικείμενα ή δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τις εργασίες.
Δυσκολία με την αυτορρύθμιση: Η συναισθηματική δυσλειτουργία, συμπεριλαμβανομένων των έντονων συναισθηματικών αντιδράσεων ή των εναλλαγών της διάθεσης, μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα της ΔΕΠΥ στα κορίτσια.
Οι κοινωνικές προκαταλήψεις μπορεί επίσης να επηρεάσουν την αναγνώριση της ΔΕΠΥ στα κορίτσια. Τα κορίτσια αναμένεται συχνά να είναι ήρεμα, ήσυχα και προσεκτικά, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στο να παραβλέπουν τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ ή να τα μπερδεύουν με άλλα ζητήματα, όπως το άγχος ή οι διαταραχές της διάθεσης.
Οι εμπειρίες 4 ατόμων με ΔΕΠΥ
Η εκπαίδευση και οι απεικονίσεις των Μέσων ενημέρωσης για τη ΔΕΠΥ (ADHD) τείνουν να επικεντρώνονται μόνο σε μία “απεικόνιση”, παραβλέποντας την ποικιλομορφία και τη διακύμανση στις εμπειρίες ζωής των ατόμων που ζουν με ΔΕΠΥ.
Τέσσερις άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με ΔΕΠΥ περιγράφουν τις εμπειρίες τους.
Το χάος της ακαταστασίας
Η Eryn διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ σε ηλικία των 42 ετών, αφού οι δια βίου δυσκολίες της επιδεινώθηκαν κατά την εμμηνόπαυση. Έρευνες δείχνουν, ότι οι ορμονικές διακυμάνσεις κατά την περιεμμηνόπαυση και την εμμηνόπαυση μπορούν να επηρεάσουν και να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, αναγκάζοντας όσους δεν έχουν διαγνωστεί να αναζητήσουν υποστήριξη για πρώτη φορά.
Στην περίπτωση της Eryn, η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης βοήθησε στην ανακούφιση των αυξημένων συμπτωμάτων της. “Ανακάλυψα ότι η σωστή δόση οιστρογόνων μου επιτρέπει να χρησιμοποιώ τις δεξιότητες διαχείρισης που έχτισα ασυνείδητα με τα χρόνια. Τώρα, είμαι μια ελαφρώς περίεργη μεσήλικη γυναίκα που ξαφνικά σηκώνεται όρθια και αρχίζει να βηματίζει πέρα-δώθε όταν αντιμετωπίζει αινιγματικά προβλήματα και έχει στο γραφείο της ένα μπαλάκι για το στρες και άλλα gadget χειρός για να απασχολεί τα χέρια και το μυαλό της. Είμαι εντάξει με το να είμαι ελαφρώς περίεργο άτομο. Με βοηθάει να λειτουργήσω”.
Η Eryn λέει ότι η μεγαλύτερη πρόκληση της ως άτομο με ΔΕΠΥ είναι η ακαταστασία που βιώνει τόσο στον φυσικό κόσμο όσο και μέσα στο μυαλό της: “Βρίσκω ότι ένα ορισμένο επίπεδο ακαταστασίας είναι απαραίτητο και ανακουφιστικό, αλλά μπορεί γρήγορα να γίνει υπερβολικό”. Αντισταθμίζει την κατάσταση με το να είναι υπερβολικά οργανωμένη, να χρησιμοποιεί την τεχνολογία και τα εργαλεία οργάνωσης για να παραμένει συνεπής, να οργανώνει τα email της και να χρησιμοποιεί app Τεχνητής Νοημοσύνης για βοήθεια.
Δυσφορία λόγω κοινωνικής απόρριψης
Η Rebecca (δεν είναι το πραγματικό της όνομα) έχει διαγνωστεί ως AuDHD (αυτιστική μαζί με ADHD). Εμφάνισε για πρώτη φορά αναπηρία ως αποτέλεσμα των συμπτωμάτων ΔΕΠΥ μετά τη γέννηση του παιδιού της και ο εγκέφαλός της εμφάνισε συμπτώματα που είχε αντισταθμίσει μέχρι τότε. Τις πρώτες μέρες της πανδημίας COVID-19, εκείνη και ο σύντροφός της είχαν δημιουργήσει μια δομή καθημερινότητας στο σπίτι “για να μην τρελαθούμε στο τέλος”, αλλά αφότου πέρασαν τα lockdown, η ίδια άρχισε και πάλι να έχει προβλήματα συγκέντρωσης.
Παράλληλα, αναφέρει ότι είναι ιδιαίτερα προσαρμόσιμη. Όντας αυτιστική, πρέπει να γνωρίζει τα σχέδια εκ των προτέρων για να προετοιμαστεί, αλλά ταυτόχρονα, “όταν τα πράγματα αλλάζουν ξαφνικά και απροσδόκητα και πρέπει να ανταποκριθώ άμεσα, τα καταφέρνω καλά. Μπορώ να αφήσω τα συναισθήματά μου στην άκρη και απλώς να επικεντρωθώ σε αυτό που πρέπει να γίνει, είτε είναι να αναλάβω δράση, να ακολουθήσω οδηγίες ή ακόμα και κάτι ενδιάμεσο”. Αυτό ήταν ένα τεράστιο πλεονέκτημα για εκείνη ως δασκάλα.
Η Rebecca μοιράστηκε ότι η μεγαλύτερη πρόκληση της ως άτομο με ΔΕΠΥ είναι το πόσο ευαίσθητη είναι στην απόρριψη, η οποία της προκαλεί μεγάλη δυσφορία: “Με έχει κάνει ευάλωτη, με αποτέλεσμα να παγώνω αδρανής ενώ μια απόκριση μάχης-ή-φυγής θα ήταν πολύ πιο κατάλληλη. Έχω αντιληφθεί πλέον ότι οι περισσότεροι είτε δεν με σκέφτονται καθόλου, είτε τουλάχιστον όχι πολύ και μόνο φευγαλέα… επειδή έχουν πιο σημαντικά πράγματα να σκεφτούν. Μπορεί να μην είχαν καν προσέξει κάτι περίεργο που είπα ή έκανα, ή και αν το πρόσεχαν, το ξεχνούσαν αμέσως. Αυτή η συνειδητοποίηση μου πήρε χρόνο για να την κατακτήσω”. Βοηθάει επίσης το ότι ο σύντροφός της είναι υποστηρικτικός και θυμάται να τη ρωτάει τακτικά πώς είναι και τι κάνει.
Η ταλαιπωρία του κοινωνικού στίγματος
Ο JC πέρασε την πρώιμη ενηλικίωσή του χωρίς υποστήριξη για τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ που είχε και έπρεπε να μάθει να προσαρμόζεται, χρησιμοποιώντας “αυστηρή ρουτίνα, πειθαρχία και ακλόνητη δέσμευση για την επίτευξη των στόχων μου, ανεξάρτητα από το τι μου κόστιζε”. Αν και αυτό τον βοήθησε να λειτουργεί, τον οδήγησε σε “ανείπωτη εξουθένωση” λόγω της μη κατανόησης του προβλήματός του από τους άλλους.
Αν και ο JC μπορεί περιγράφει σήμερα τον εαυτό του ως ανθεκτικό και επίμονο, συνεχίζει να παλεύει με το εσωτερικευμένο στίγμα: “Μεγάλωσα νομίζοντας ότι ήμουν προβληματικός, ότι έπρεπε να είμαι πιο έξυπνος, πιο αποτελεσματικός, πιο παραγωγικός”. Δυσκολεύεται να χαλαρώσει ή να κάνει ένα διάλειμμα λόγω του φόβου μήπως είναι “ένας τεμπέλης, άχρηστος αλήτης που εξαντλεί την υπομονή των ανθρώπων γύρω του”.
Όσον αφορά την αντιμετώπιση του κοινωνικού στιγματισμού, ο JC λέει: “Κατάλαβα ότι δεν θα έχω ποτέ αυτό που έχουν εκείνοι, οι νευροτυπικοί άνθρωποι, όσον αφορά τους ψυχικούς περιορισμούς, και αυτό είναι εντάξει. Πρέπει να παίξεις με τα χαρτιά που σου μοίρασε η μοίρα. Πρέπει να αξιοποιήσεις στο έπακρο τη ζωή που έχεις γιατί είναι η μόνη που θα έχεις. Αποδεχτείτε ότι πρέπει να ξεκουραστείτε, αποδεχτείτε ότι το μυαλό και το σώμα σας χρειάζονται ένα διάλειμμα και απλά... κάντε ένα διάλειμμα”.
Προβλήματα αναβλητικότητας
Η Jennie έμαθε ότι έχει ΔΕΠΥ πριν από λιγότερο από ένα χρόνο. Την βοήθησαν να καταλάβει ότι “η προσοχή και η ικανότητα των περισσότερων άλλων ανθρώπων να συγκεντρώνονται δεν μοιάζει με εκείνη ενός κοπαδιού από τρελαμένα σκιουράκια”! Εκ των υστέρων, μετά τη διάγνωσή της, συνειδητοποίησε ότι η δική της υπερ-εστίαση και αναβλητικότητα ήταν πρώιμα σημάδια νευροαπόκλισης.
Η Jennie αναφέρει ότι δυσκολεύεται να “κάνει τις εργασίες της για το κολέγιο εντός της εκάστοτε προθεσμίας. Ο εγκέφαλός μου αρνείται να συνεργαστεί μέχρι να φτάσει η τελευταία ώρα πριν το deadline”. Αυτό το μοτίβο είναι εξαντλητικό, ειδικά τα άτομα με ΔΕΠΥ έχουν πρόβλημα να απομονώσουν τους γύρω ήχους που τους αποσπούν την προσοχή.
Η Jennie χρησιμοποιεί μια εφαρμογή (app) για να αυτο-οργανώνεται. Βοηθά το μυαλό της να εστιάσει στην εκάστοτε υποχρέωση που πρέπει να διεκπεραιώσει. Επιπλέον, η εργασία μέσα σε μια βιβλιοθήκη του κολεγίου είναι πιο αποτελεσματική από την εργασία στο σπίτι, καθώς “το να υπάρχει καθορισμένος χώρος εργασίας είναι ανεκτίμητο”.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 3/02
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
