Ευαγγελία Ασημακοπούλου Μια νέα εποχή στην ανώτατη εκπαίδευση ή μια ακόμη προσπάθεια αναβάθμισης των κολεγίων με νέο όνομα; Η πρώτη αίτηση ίδρυσης παραρτήματος ξένου πανεπιστημίου στην Ελλάδα με βάση το νόμο 5094/2024 κατατέθηκε από το Sorbonne Paris Nord (SPN), γνωστό ως «Paris-13», ένα δημόσιο πανεπιστήμιο της Γαλλίας. Παρά τις κυβερνητικές θριαμβολογίες, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική από το αφήγημα που προωθείται.
Η ανακοίνωση για την «άφιξη της Σορβόννης» στην Ελλάδα παρουσιάστηκε ως μια ιστορική στιγμή για την ελληνική εκπαίδευση. Όμως, το SPN δεν είναι η περίφημη Σορβόννη (Paris 1, 3, 4 και 5), αλλά ένα πανεπιστήμιο με φθίνουσα πορεία στις διεθνείς κατατάξεις. Το πτυχίο νομικής που παρέχει μέσω του κολεγίου IdEF βρίσκεται στις χαμηλότερες θέσεις γαλλικών πανεπιστημιακών κατατάξεων, με ποσοστά αποφοίτησης που αγγίζουν το 4,6% στα τρία χρόνια και μόλις 13,5% στα τέσσερα.
Με απλά λόγια, αυτό που συμβαίνει είναι η μετατροπή των ήδη υπαρχόντων κολεγίων σε παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων, χωρίς καμία ουσιαστική αλλαγή στο επίπεδο σπουδών. Η πολυδιαφημισμένη αναβάθμιση καταλήγει να είναι ένα τέχνασμα, που επιτρέπει στα κολέγια να αποκτήσουν τον τίτλο «πανεπιστήμιο» και να προσφέρουν πτυχία με λιγότερες διαδικασίες αναγνώρισης.
Όπως καταγγέλλει η Κίνηση Πανεπιστημιακής Αναβάθμισης, το αφήγημα περί επιστροφής των 40.000 Ελλήνων φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό δεν επαληθεύεται από τα δεδομένα. Η συντριπτική πλειονότητα των αιτήσεων για την ίδρυση νέων ΝΠΠΕ προέρχεται από τα ίδια τα κολέγια που ήδη λειτουργούν, ενώ μόλις 2-3 προέρχονται από πανεπιστήμια που δεν έχουν συνεργασία με υφιστάμενα ιδιωτικά ιδρύματα.
Ταυτόχρονα, οι κυβερνητικές παρεμβάσεις υπέρ των κολεγίων γίνονται όλο και πιο απροκάλυπτες. Πρόσφατες τροπολογίες επιτρέπουν τη συστέγαση κολεγίων με ιδιωτικά σχολεία, καταργώντας προηγούμενες απαγορεύσεις που απέτρεπαν τη σύγχυση των καταναλωτών. Παράλληλα, επαγγελματικά δικαιώματα σε τομείς υγείας παρέχονται πλέον με fast-track διαδικασίες αναγνώρισης επαγγελματικής ισοδυναμίας, παρακάμπτοντας τα αρμόδια όργανα.
Το ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι γιατί οι επενδυτές να χρηματοδοτήσουν «μη κερδοσκοπικά» πανεπιστήμια, τη στιγμή που τα ιδιωτικά κεφάλαια κινούνται με αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος. Η μετατροπή των κολεγίων σε «μη κρατικά πανεπιστήμια» δεν συνιστά μεταρρύθμιση αλλά συγκάλυψη της υπάρχουσας κατάστασης, ενώ η θεσμική παράκαμψη του άρθρου 16 του Συντάγματος υπονομεύει κάθε έννοια σοβαρού εκπαιδευτικού σχεδιασμού.
Η κυβέρνηση, αντί να κατασκευάζει ψευδείς εντυπώσεις για την αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης, οφείλει να προωθήσει μια ειλικρινή πολιτική αναθεώρησης του Συντάγματος και ενίσχυσης των δημόσιων πανεπιστημίων. Διαφορετικά, η πολιτική της θα καταγραφεί ως μια ακόμη προσπάθεια εξυπηρέτησης ιδιωτικών συμφερόντων εις βάρος της ποιότητας της εκπαίδευσης και του δημοσίου συμφέροντος.
Αναλυτικά η ανακοίνωση
Παλαιά και νέα κολέγια: Μοιράζοντας πτυχία και χάντρες για τους ιθαγενείς
Η πρώτη αίτηση με βάση το νόμο 5094/2024 για ίδρυση παραρτήματος ξένου πανεπιστημίου - Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ), ή κατά τον τύπο για «ίδρυση μη κρατικού πανεπιστημίου», κατατέθηκε από ένα δημόσιο γαλλικό πανεπιστήμιο, του οποίου πτυχία νομικής δίνονται εδώ και 20 χρόνια στην Αθήνα από το κολέγιο IdEF.
Δεν υποβλήθηκε βέβαια «από τη Σορβόννη», όπως κομπάζουν ο Υπουργός Παιδείας και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στις δηλώσεις τους, και αναπαράγουν τα μέσα ενημέρωσης. Ο σύνδεσμος που παρέθεσε ο κ.Πιερρακάκης [1] αναφέρει τα πανεπιστήμια της «Καγκελαρίας των Πανεπιστημίων του Παρισιού» [2]. Στο ίδιο site, η ίδια η Σορβόννη λέει πως τα πανεπιστήμια που τη συνιστούν είναι τα «Paris-1, -3, -4 και -5» [3].
Το πανεπιστήμιο που υπέβαλε την πρώτη αίτηση είναι το «Sorbonne Paris Nord-SPN» [4] γνωστό ως «Paris-13», ένα μέτριο πανεπιστήμιο [5] στα βόρεια του Παρισιού. Το SPN, που μόλις το 2020 προσέθεσε το «Sorbonne» στην ονομασία του [6], έχει φθίνουσα πορεία στις διεθνείς κατατάξεις [7], συνεπώς οι θριαμβολογίες και η δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου ότι είναι «ένα από τα πλέον σημαντικά ακαδημαϊκά και ερευνητικά κέντρα της Γαλλίας» [8] μόνο θυμηδία προκαλούν.
Όσο για το πτυχίο Νομικής (3ετές - “licence”) που δίνει το SPN [9], γαλλικοί ιστότοποι το κατατάσσουν 20στό στα 25 [10], ενώ σε μια άλλη κατάταξη είναι 55ο στα 55 [11] (με βαθμολογία 1,2/20 και κριτήριο το επίκαιρο για μας ποσοστό αποφοίτησης, που είναι 4,6% στα 3 χρόνια και συνολικά 13,5% στα 4 χρόνια !). Αυτό το πτυχίο παρέχεται, με συμφωνία δικαιόχρησης, από το κολέγιο IdEF εδώ και 30 χρόνια, και προφανώς θα συνεχίσει να παρέχεται από το υπό σύσταση ΝΠΠΕ, το οποίο «θα αναβαθμίσει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα».
Και ενώ το «έρχεται η Σορβόννη» έγινε το σύντομο ανέκδοτο των ημερών, αυτή η δήθεν εμβληματική πρώτη αίτηση από το πανεπιστήμιο SPN ήρθε να κατεδαφίσει το αφήγημα της σκοπιμότητας ίδρυσης των παραρτημάτων – ΝΠΠΕ.
Αν λειτουργήσει το ΝΠΠΕ «Γαλλικό Πανεπιστήμιο της Ελλάδος - International Campus Sorbonne Paris Nord», θα μπορούν να εγγράφονται απευθείας οι σπουδαστές στο ελληνικό παράρτημα του γαλλικού SPN αντί για το κολέγιο Αθηνών IdEF, από όπου θα παίρνουν, όπως και πριν, το ίδιο πτυχίο του SPN. Σύμφωνα δε με το ρεπορτάζ, πρόκειται να κατατεθούν άλλες 8 αιτήσεις ίδρυσης ΝΠΠΕ-παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων από τα αντίστοιχα κολέγια που ήδη δίνουν τα πτυχία αυτών στην Ελλάδα, και 2-3 μόνο από (Κυπριακά) πανεπιστήμια που δεν συνδέονται με υφιστάμενο κολέγιο [12].
Η «επιστροφή 40.000 φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό» και το «σπάσιμο του κρατικού μονοπωλίου στην ανώτατη εκπαίδευση» (ήδη κατηργημένου αφού αναγνωρίζονται τα πτυχία κολεγίων), ήταν οι λόγοι που προβλήθηκαν και αξιοποιήθηκαν επικοινωνιακά για τη θεσμοθέτηση των ΝΠΠΕ με «παράκαμψη» του Συντάγματος. Εκείνο που προκύπτει είναι ότι οι 10-15.000 σπουδαστές που γράφονται το χρόνο στα κολέγια στο εξής θα γράφονται στα ΝΠΠΕ για να παίρνουν το ίδιο πτυχίο και επαγγελματικά δικαιώματα με λιγότερες διατυπώσεις.
Η πολυδιαφημισμένη προσέλκυση φημισμένων ξένων ιδιωτικών πανεπιστημίων που θα ιδρύσουν παραρτήματα στην Ελλάδα διαπιστώνεται ξεκάθαρα πως είναι μια μεταμφίεση των κολεγίων και αλλαγή της επιγραφής τους. Μια αναβάθμιση των σχολαρχών των κολεγίων - σκαπανέων του «Ελντοράντο της μεταλυκειακής εκπαίδευσης» (όπως το χαρακτήρισε ο Υπουργός Παιδείας στη Βουλή [13]) σε πρυτάνεις «ιδιωτικών πανεπιστημίων».
Επιβεβαιώνεται πλήρως η κριτική μας πριν ακριβώς ένα χρόνο στο νομοσχέδιο για τα ΝΠΠΕ, όταν τα ονομάζαμε «νέα κολέγια», διαπιστώνοντας ότι [14] «Τα ΝΠΠΕ θα είναι «μη κερδοσκοπικά» παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων, που θα ιδρύονται και θα λειτουργούν από ιδιώτες με εμπορικές συμφωνίες πιστοποίησης (validation) ή δικαιόχρησης (franchising) [άρθρο 129.β], όπως ήδη συμβαίνει με τα λειτουργούντα (κερδοσκοπικά) κολέγια», αλλά παραμένει αναπάντητο το ερώτημα που θέσαμε: «για ποιο λόγο ιδιωτικά κεφάλαια θα επενδύσουν σε εμπορικό σχήμα «μη κερδοσκοπικής» παροχής εκπαίδευσης, όταν μάλιστα δεν συγκαλύπτονται οι κερδοσκοπικές προθέσεις και τα σχέδια των επενδυτικών κεφαλαίων, που προβάλλονται ανοικτά στον τύπο».
Στο μεταξύ, η συστηματικά μεροληπτική υπέρ των κολεγίων πολιτική αναβάθμισής τους, σε βάρος του δημόσιου πανεπιστημίου (αναβάθμιση που έφτασε στο σημείο να αναγνωρίζει σε τρίτες χώρες δικαιώματα χωρίς αμοιβαιότητα, κάτι που βεβαίως δεν επιβάλλεται από το ενωσιακό δίκαιο [15]), συμπληρώθηκε πρόσφατα με δύο έκτακτες ευνοϊκές νομοθετικές ρυθμίσεις:
Με τροπολογία του Υπ. Παιδείας [16] επιτράπηκε η συλλειτουργία παλαιών και νέων κολεγίων, ιδιωτικών σχολείων κ.α. εκπαιδευτηρίων, πρακτικά η συγχώνευσή τους, ώστε να λειτουργούν στο ίδιο κτίριο, με τις ίδιες γραμματείες κλπ, αφού καταργείται η απαγόρευση για «συστέγαση, καθώς και από κοινού προβολή, αναγγελία, γνωστοποίηση, διαφήμιση ή επιγραφή … εάν προκαλείται σύγχυση ή κίνδυνος σύγχυσης ή παραπλάνηση των καταναλωτών σχετικά με τον πάροχο των επί μέρους εκπαιδευτικών υπηρεσιών και το είδος, το επίπεδο και τον απονεμόμενο τίτλο των παρεχόμενων σπουδών».
Με τροπολογία του Υπ. Υγείας [17] παρακάμφθηκαν τα ΝΠΔΔ επαγγελμάτων υγείας (όπως η μαιευτική, η φυσικοθεραπεία και η εργοθεραπεία) για την έκδοση βεβαίωσης - άδειας άσκησης επαγγέλματος με αναγνώριση επαγγελματικής ισοδυναμίας, όταν η εγγραφή στα σωματειακά ΝΠΔΔ είναι υποχρεωτική για τους αποφοίτους πανεπιστημίων, και ενώ αναμένεται (και, προσβλητικά για το θεσμό, προκαταλαμβάνεται) απόφαση του ΣτΕ πρότυπης δίκης που διεξάχθηκε πριν ένα χρόνο σχετικά με ακύρωση αποφάσεων αναγνώρισης επαγγελματικής ισοδυναμίας του ΑΤΕΕΝ.
Τα κολέγια είναι μια μορφή διασυνοριακής εκπαίδευσης αποικιακού τύπου, που ευδοκιμεί σε χώρες με προβληματικό εκπαιδευτικό σύστημα. Πιο έντιμο πολιτικά και χρήσιμο για τη χώρα θα ήταν η κυβέρνηση να έβαζε πραγματικά τάξη στο «Ελντοράντο» και να ανακτούσε την κρατική κυριαρχία στο χώρο αυτό (όπως ισχυρίζεται ότι επιχειρεί - βλ. [13]), αντί να ενισχύει τη στρέβλωση, κατασκευάζοντας το υβρίδιο των ΝΠΠΕ – νέων κολεγίων, τη φενάκη ιδιωτικού πανεπιστημίου, με παράλληλη συστηματική υπονόμευση του δημόσιου πανεπιστημίου και με θεσμική υπονόμευση και ευθεία επίθεση στο Σύνταγμα. Δεν είναι ιερή αγελάδα η απαγόρευση του άρθρου 16, ούτε τα ιδιωτικά πανεπιστήμια το άγιο δισκοπότηρο της εκπαίδευσης. Σε μια δημοκρατία το Σύνταγμα αναθεωρείται, αλλά η θεσμική αξία του πρέπει να μένει εκτός κομματικών ανταγωνισμών.
Η κυβέρνηση πορεύεται με ανακρίβειες και υπερβολές, που φτάνουν τα όρια της ψευδούς είδησης του τύπου «έρχεται η Σορβόννη». Παραπλανά την κοινή γνώμη, η οποία διαμορφώνεται έτσι ώστε να αποδέχεται τα ιδεολογήματα και τις ψευδεπίγραφες πολιτικές, και στη συνέχεια την καταγραφή της αποδοχής την επικαλείται σαν απόδειξη ορθότητας ή πυξίδα των πολιτικών της (βλ. π.χ. δηλώσεις του Υπουργού Παιδείας ότι η συντριπτική πλειοψηφία είναι υπέρ των διαγραφών).
Αντί να παράγει επικοινωνιακές πομφόλυγες και να κινείται με βάση τις δημοσκοπήσεις σε φαύλο κύκλο, η κυβέρνηση οφείλει να καλλιεργήσει όρους ευρείας πολιτικής συναίνεσης για την αναθεώρηση του Συντάγματος και για την εκπαιδευτική πολιτική, και το πολιτικό σύστημα να ασχοληθεί στρατηγικά με την εκπαίδευση και την έρευνα ως πυλώνες της ανάπτυξης και του μέλλοντος της χώρας.
Παραπομπές
[1] https://www.sorbonne.fr/toutes-les-universites/
[2] https://fr.wikipedia.org/wiki/Chancellerie_des_universit%C3%A9s
[5] Στο universityguru.com εμφανίζεται 43ο πανεπιστήμιο στη Γαλλία, https://www.universityguru.com/university/university-sorbonne-paris-nord-villetaneuse , αλλά δεν εμφανίζεται στα 45 παρισινά πανεπιστήμια https://www.universityguru.com/universities-paris
[6] https://fr.wikipedia.org/wiki/Universit%C3%A9_Sorbonne-Paris-Nord
[7] https://nturanking.csti.tw/ranking/bySchoolName/University%20of%20Paris%20North%20-%20Paris%2013
[9] https://dsps.univ-paris13.fr/mention-droit/
[10] https://meilleurs-bachelors.fr/bachelor-droit.html
[13] ομιλία Κ.Πιερρακάκη στη Βουλή 4/3/2024, https://www.esos.gr/arthra/87203/k-pierrakakis-el-dorado-sti-metalykeiaki-ekpaideysi
[14] ΚΙΠΑΝ 15-2-2024, «Όχι στα νέα κολέγια - Όχι στην παράκαμψη του Συντάγματος - Να ενισχυθεί πραγματικά το δημόσιο πανεπιστήμιο», https://kipan-aei.blogspot.com/2024/02/15.html
[15] «Η κυβέρνηση, επαναφέροντας με το ν.4635/2019 (αρ. 168) διατάξεις του π.δ. 38/2010 που καταργήθηκαν με το ν.4610/2019 (αρ. 98), επέκτεινε, ως μη όφειλε, τις προβλέψεις για αναγνώριση επαγγελματικής ισοδυναμίας και σε υπηκόους και τίτλους όχι μόνο άλλου κράτους μέλους της Ε.Ε. αλλά και κάθε τρίτης χώρας», ΚΙΠΑΝ 20-1-2020, «Μείζον πλήγμα στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση επιφέρουν οι διατάξεις του νέου νομοσχέδιου για τη χρηματοδότηση και τα κολέγια», https://kipan-aei.blogspot.com/2020/01/20-1-2020.html
[16] Ν.5176, ΦΕΚ A’ 17/07.02.2025, Άρθρο 37: Συστέγαση διαφορετικών μονάδων παροχής εκπαίδευσης και κατάρτισης
[17] Ν.5173 ΦΕΚ Α’ 11/30.01.2025, Άρθρο 21: Επιτάχυνση διαδικασίας χορήγησης βεβαίωσης άσκησης επαγγέλματος για επαγγέλματα υγείας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/02
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
