Οξυμένο το πρόβλημα με τις ελλείψεις εκπαιδευτικών στα σχολεία

 

Οι μαθητές των ΕΠΑΛ που φοιτούν στις ειδικότητες που καταργήθηκαν αιφνιδιαστικά το καλοκαίρι, κοντεύουν να χάσουν κάθε ελπίδα ότι θα διδαχτούν την ειδικότητά τους, αφού σε αυτές τις περιπτώσεις οι ελλείψεις εκπαιδευτικών παραμένουν. Ο υπουργός Παιδείας προσπαθεί να δικαιολογηθεί, λέγοντας, μεταξύ άλλων, ότι κάλεσε ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς αυτών των ειδικοτήτων να καλύψουν τις θέσεις των συναδέλφων τους που βγήκαν σε διαθεσιμότητα, αλλά δεν υπήρχε μεγάλη ανταπόκριση. Ετσι, βρισκόμαστε στα μέσα της χρονιάς και ένα μεγάλο μέρος μαθητών των ΕΠΑΛ δεν έχουν διδαχτεί καθόλου ή διδάσκονται ελάχιστες ώρες τα μαθήματα της ειδικότητάς τους. Και φυσικά, δε φταίνε οι εκπαιδευτικοί που έδειξαν απροθυμία να καλύψουν τις θέσεις ως ωρομίσθιοι. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι για έναν εκπαιδευτικό που καλείται να δουλέψει ως ωρομίσθιος ή ακόμα και αναπληρωτής και χρειάζεται π.χ. να μετακινηθεί σε άλλη πόλη, ο μισθός ίσα που φτάνει για το νοίκι του και χρειάζεται να έχει συμπληρωματικούς πόρους, προκειμένου να καλύπτει το κόστος διαβίωσής του.

 

Οπότε, τα κενά εκεί που υπάρχουν παραμένουν και το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει καμιά δέσμευση από την πλευρά του υπουργείου Παιδείας ότι θα καλυφθούν με κάποιον τρόπο. Συνέπεια θα είναι ένα μέρος των μαθητών των ΕΠΑΛ που βρίσκονται στη Γ' Τάξη να μην μπορέσουν να δώσουν πανελλαδικές εξετάσεις για τα ΤΕΙ και το πτυχίο ειδικότητας που θα λάβουν να μην ανταποκρίνεται σε ουσιαστικές γνώσεις πάνω στην ειδικότητά τους. Οσο για τους μαθητές της Β' τάξης που δε διδάσκονται επαρκώς την ειδικότητά τους, είναι πιθανό πολλοί από αυτούς να αναγκαστούν να επαναλάβουν τη χρονιά, επιλέγοντας μια άλλη ειδικότητα. Κατά τα άλλα, ο υπουργός Παιδείας δε χάνει ευκαιρία όπου βρεθεί κι όπου σταθεί να περηφανεύεται ανερυθρίαστα ότι αναβάθμισε το Τεχνικό Λύκειο με τον τελευταίο νόμο που έφερε και ότι αύξησε τις ειδικότητες που προσφέρονται σε αυτό. Ακούγεται το λιγότερο ως ειρωνεία στα αυτιά των μαθητών που φοιτούν σήμερα στα ΕΠΑΛ.

Προσλήψεις με το ...σταγονόμετρο

 

Ομως, το πρόβλημα με τα κενά στα σχολεία δεν αφορά μόνο τα ΕΠΑΛ. Αφορά όλο το φάσμα της εκπαίδευσης και έχει πολύ έντονες συνέπειες όταν πρόκειται για σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτά είναι τα λεγόμενα λειτουργικά κενά που προκύπτουν λόγω εκπαιδευτικών αδειών, αδειών κύησης - λοχείας, αποσπάσεων κ.τ.λ., ενώ υπάρχουν και κάποια οργανικά κενά αν υπολογίσουμε ότι από τον Οκτώβρη μέχρι τώρα έχουν παραιτηθεί (με βάση τους νόμους που το επιτρέπουν για σοβαρούς οικογενειακούς λόγους και λόγους υγείας) περίπου 320 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και 250 εκπαιδευτικοί δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

 

Το υπουργείο ξεκαθαρίζει ότι δεσμεύεται από το νόμο 3812/2009 σύμφωνα με τον οποίο θα γίνεται μια πρόσληψη για κάθε πέντε συνταξιοδοτήσεις ή παραιτήσεις, αλλά αυτή η αρχή, έχοντας ήδη τηρηθεί από το 2011 μέχρι τώρα, έχει οδηγήσει την εκπαίδευση σε οριακές καταστάσεις. Η προσπάθεια που έγινε να συγκαλυφθεί το πρόβλημα με την αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (που θεσμοθετήθηκε πέρσι την άνοιξη και ισχύει από τη φετινή σχολική χρονιά), είναι πλέον φανερό ότι δεν αποφέρει καρπούς. Τα σχολεία «στεγνώνουν» από εκπαιδευτικούς και με δεδομένο ότι η αναλογία ένα προς πέντε για τις προσλήψεις/αποχωρήσεις θα ισχύσει τουλάχιστον μέχρι το 2016, το πρόβλημα των κενών που είναι ήδη φέτος διογκωμένο, τις επόμενες χρονιές μπορεί να γίνει ασφυκτικό.

 

Με βάση όλα τα παραπάνω, το υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να καλύψει κενά με αναπληρωτές και ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς, όμως κι αυτή η διαδικασία προχωράει με το σταγονόμετρο και βρίσκεται πολύ πίσω από τις ανάγκες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 13 Νοέμβρη το υπουργείο Παιδείας ζήτησε έγκριση από τα υπουργεία Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Οικονομικών για πιστώσεις για 1.500 αναπληρωτές, αλλά πήρε αρνητική απάντηση στις 2 Δεκέμβρη. Πρόκειται για μια ωμή παραδοχή της κυβέρνησης ότι υπάρχουν τουλάχιστον 1.500 κενά (στην πραγματικότητα είναι πολλά παραπάνω) και ότι η ίδια η κυβέρνηση αρνείται να τα καλύψει!

Οδηγίες συγκάλυψης του προβλήματος...

 

Απέναντι σ' αυτήν την πιεστική κατάσταση, οι Διευθύνσεις Εκπαίδευσης μηχανεύονται διάφορα αντιπαιδαγωγικά «μπαλώματα», προκειμένου περισσότερο να συγκαλυφθεί, παρά να λυθεί το πρόβλημα. Ετσι, στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση χωρίζονται άτυπα τα μαθήματα σε «κύρια» (π.χ. γλώσσα, μαθηματικά κ.τ.λ.) και «δευτερεύοντα» (π.χ. οικιακή οικονομία, αισθητική αγωγή κ.τ.λ.). Οταν υπάρχουν κενά σε «κύρια» μαθήματα γίνεται προσπάθεια να αναμορφώνεται το πρόγραμμα του σχολείου και να αλληλοκαλύπτονται όπως όπως από τους υπόλοιπους καθηγητές της ίδια ειδικότητας, ακόμα και μειώνοντας τις ώρες διδασκαλίας, ενώ όταν πρόκειται για «δευτερεύοντα» μαθήματα, οι «οδηγίες» λένε απλώς... ξεχάστε τα!

 

Πιο δύσκολη όμως είναι η κατάσταση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Εκεί, στην καλύτερη περίπτωση έχουμε ελλείψεις εκπαιδευτικών ειδικοτήτων (αγγλικών, μουσικής, εικαστικών, πληροφορικής κ.τ.λ.) και στη χειρότερη περίπτωση ελλείψεις δασκάλων και νηπιαγωγών.

 

Οταν λείπει νηπιαγωγός η συνήθης πρακτική είναι να κλείνει το τμήμα του και οι γονείς να ψάχνουν πανικόβλητοι πού θα αφήσουν τα παιδιά τους. Υπάρχει όμως και η περίπτωση που καταγγέλθηκε πρόσφατα στα Γρεβενά, όπου λόγω απουσίας μιας νηπιαγωγού, η Διεύθυνση Εκπαίδευσης έδωσε οδηγία να συγχωνεύονται για κάποιες ώρες τα δυο τμήματα του νηπιαγωγείου και να λειτουργούν με δυο νηπιαγωγούς εκ περιτροπής. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι για δυο ώρες κάθε πρωί μια νηπιαγωγός θα έχει στην ευθύνη της 36 νήπια!

 

Στην περίπτωση πάλι, που λείπουν εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων από τα Δημοτικά σχολεία, τότε απλά δε διδάσκονται αυτά τα μαθήματα. Ομως αυτό δημιουργεί προβλήματα στη διαμόρφωση του προγράμματος του σχολείου, συχνά διαφοροποιούνται οι ώρες σχολάσματος, τα ολοήμερα λειτουργούν με δυσκολίες και ανατρέπεται ο οικογενειακός προγραμματισμός. Μάλιστα, πρόσφατα καταγγέλθηκε σε περιοχή της Αττικής ότι βάζουν δάσκαλο να κάνει τον γυμναστή!

...και αντιπαιδαγωγικά «μπαλώματα»

 

Ακόμα χειρότερα, όταν λείπει δάσκαλος σε ένα τμήμα, οι μαθητές γίνονται περιπλανώμενοι επισκέπτες σε άλλα τμήματα και τάξεις του σχολείου. Ετσι, υπάρχει περίπτωση που λείπει δάσκαλος από την Ε' τάξη και οι μαθητές της Ε' φιλοξενούνται σε τμήματα της Β' και της Γ' και... ζωγραφίζουν! Με τέτοιες μεθόδους όμως, ανατρέπεται το εκπαιδευτικό έργο όλων των τάξεων. Σε άλλη περίπτωση, δίνονται οδηγίες σε διευθυντές σχολείων να καλύψουν τα κενά δασκάλων μετακινώντας εκπαιδευτικούς από τα ολοήμερα τμήματα ή - ακόμα χειρότερα - στο τμήμα όπου λείπει δάσκαλος να μπαίνουν εκ περιτροπής άλλοι δάσκαλοι του σχολείου που θα συμπληρώνουν το διδακτικό τους ωράριο! Πρόκειται για μια αντιπαιδαγωγική πρόταση, καθώς τα παιδιά του Δημοτικού έχουν ανάγκη από ένα σταθερό πρόσωπο που να εμπιστεύονται και να αναπτύσσουν διαπροσωπικές σχέσεις κι ακόμα ο δάσκαλος έχει ολοκληρωμένη εικόνα του μαθητικού δυναμικού του τμήματός του, γνωρίζει τις μαθησιακές ανάγκες των μαθητών του και αξιοποιεί τις γνώσεις και τις πρακτικές που τα παιδιά έχουν επεξεργαστεί, προκειμένου να τα βοηθήσει να προσεγγίσουν νέα αντικείμενα γνώσης.

 

Αυτή η σταθερότητα είναι ακόμα περισσότερο αναγκαία στην ειδική αγωγή και στα παιδιά με ειδικές ανάγκες που με παράλληλη στήριξη εντάσσονται στα κοινά σχολεία. Και εκεί όμως, υπάρχουν ακόμα ελλείψεις και κενά. Συχνά, χωρίς παράλληλη στήριξη ένα παιδί με ειδικές ανάγκες δεν μπορεί να πάει στο σχολείο και το βάρος και το κόστος για την οικογένεια πολλαπλασιάζεται. Σε άλλες περιπτώσεις που το παιδί παραμένει στο σχολείο χωρίς εκπαιδευτικό παράλληλης στήριξης, επιβαρύνεται τόσο πολύ, προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανάγκες του σχολείου, πράγμα που έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχολογία του, στην κοινωνικοποίησή του και στην ομαλή ένταξή του.

 

Γ. Σ.

Ριζοσπάστης, 26/1/2014