Ο Κώστας Καλαντζής γεννήθηκε στον Αλμυρό Μαγνησίας το 1911. Επειδή η οικογένειά του, μετά τον θάνατο του πατέρα του, αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα, ο Κ. Καλαντζής αναγκάστηκε να δουλέψει στα καπνά. Την περίοδο αυτή, ως μαθητής πια του «Ελληνικού Σχολείου», γύρω στα 12 του χρόνια, ήρθε σε επαφή με το αγροτικό κίνημα και τις σοσιαλιστικές ιδέες (Καλαντζή-Αζίζι, 2022).
Ολοκληρώνοντας τις εγκύκλιες σπουδές του στη γενέτειρά του, φοίτησε το 1928-1929 στο Διδασκαλείο Καρπενησίου. Κατόπιν υπηρέτησε ως δάσκαλος σε σχολεία του Βόλου και του Πηλίου από το 1929 ώς το 1936, και συμμετείχε ενεργά στην πνευματική ζωή του Βόλου, όπως και στην ίδρυση δύο νυχτερινών σχολείων αναλφάβητων ανηλίκων. Ανέλαβε, μάλιστα, και τη διεύθυνση της Νυχτερινής Σχολής Απόρων και Εργαζομένων. Ταυτόχρονα συμμετείχε και στα συνδικαλιστικά όργανα της τοπικής Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, την οποία εκπροσώπησε το 1933 στη 14η Γενική Συνέλευση της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας στην Αθήνα.
Αμέσως μετά συνδέθηκε με την αριστερή παράταξη των δασκάλων (Πλουμπίδη, Βούλγαρη, Μπαρμπουνάκη κ.ά.). Το 1936 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου φοίτησε στη μετεκπαίδευση των δασκάλων. Εκεί γνώρισε τη γυναίκα του, Ξανθίππη (Πιπίτσα) Βακαρέλλη. Το ζευγάρι ξεκίνησε την κοινή του πια πορεία γνωρίζοντας από κοντά μεγάλες μορφές της προοδευτικής διανόησης, όπως τον Κ. Σωτηρίου, τον Μ. Παπαμαύρου, τον Δ. Γληνό και τη Ρ. Ιμβριώτη. Με τη μεγάλη παιδαγωγό συνεργάστηκε πολύ στενά στην ίδρυση και λειτουργία του Πρότυπου Ειδικού Σχολείου Αθηνών στην Καισαριανή για παιδιά με πνευματική υστέρηση από το 1938 έως το 1948. Αυτό το πρώτο Ειδικό Σχολείο στην Ελλάδα υπήρξε «ένα πετυχημένο εγχείρημα μιας ομάδας παιδαγωγών που μοιράστηκαν τα κοινωνικά οράματα και τις επιστημονικές επιλογές που προκύπτουν από αυτά τα οράματα» (Τσιάκαλος, 2004).
Ο Κ. Καλαντζής με μαθητές του σε σχολείο του Πηλίου, στις 22.5.1931
Το 1936 ο Κ. Καλαντζής γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αργότερα οργανώθηκε στο ΕΑΜ Νέων της Σχολής του, ενώ το 1943 οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ Αθήνας και δούλεψε στον τομέα διαφώτισης της οργάνωσης. Μαζί με τη γυναίκα του Ξανθίππη Βακαρέλλη θα αναπτύξουν πολύπλευρη αντιστασιακή δράση κυρίως στην Καισαριανή, τόπο κατοικίας και έδρα του Ειδικού Σχολείου, όπου υπηρετούσαν.
Ο Κ. Καλαντζής ακολούθησε τη μοίρα των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης (διωγμοί, εξορία κ.ά.) και το 1948 απολύθηκε από τη δημόσια υπηρεσία «ως μη νομιμόφρων» (Μαριώλης, 2023). Το 1951 βρέθηκε στη Βιέννη, όπου σπούδασε Παιδαγωγικά και εξειδικεύτηκε στην Αγωγή του Λόγου. Επόπτης της διδακτορικής του διατριβής υπήρξε ο φημισμένος αυστριακός παιδαγωγός, γνωστός και για τη γενναία στάση του εναντίον του Τρίτου Ράιχ, Richard Meister. Η διδακτορική διατριβή του «Η Παιδεία εν Ελλάδι, 1935-1951» (εκδ. Πεδίο, 2018) έχει ως αντικείμενο μια ταραγμένη περίοδο της ιστορίας της εκπαίδευσης «που δεν έχει μελετηθεί συνθετικά από άλλη εργασία» (Γρόλλιος και Τζήκας, 2000).
Γυρίζοντας στην Ελλάδα εργάστηκε ιδιωτικά σε διάφορα πλαίσια ως ειδικός παιδαγωγός-λογοθεραπευτής π.χ. στο Βασιλικό Εθνικό Ιδρυμα (σημερινό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών), στο Νοσοκομείο Παίδων Αγ. Σοφία, στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο «Δαφνί» και αλλού. Την περίοδο 1960-1965 οργάνωσε και σχεδίασε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης των παιδιών με νοητική υστέρηση στο κέντρο «Στουπάθειο». Το 1964 επανήλθε στην υπηρεσία του και εργάστηκε στο Πρότυπο Ειδικό Σχολείο, στο ίδρυμα «Θεοτόκος» και σε άλλα δημοτικά σχολεία, μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1971.
Στη συνέχεια δίδαξε στο Μαράσλειο Διδασκαλείο (Μετεκπαίδευση Δασκάλων στην Ειδική Αγωγή), ενώ κατά την περίοδο 1975-1987 διετέλεσε ειδικός σύμβουλος για θέματα Ειδικής Αγωγής στο υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και υπήρξε ο κύριος εισηγητής του νόμου 1143 του 1981 για την Ειδική Αγωγή.
Ο Κ. Καλαντζής ήταν πολυγραφότατος. Εκτός από τη συγγραφή επιστημονικών βιβλίων, άρθρων κ.ά. άφησε και ένα πλούσιο λογοτεχνικό έργο. Το 1957 κυκλοφόρησε το σημαντικότερο επιστημονικό έργο του «Οι διαταραχές του Λόγου στην παιδική ηλικία: φωνή - ομιλία - ανάγνωση - γραφή». Μάλιστα, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών-Λογοθεραπευτών και η Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας, αναγνωρίζοντας τη διαχρονική αξία αυτού του βιβλίου επιμελήθηκαν την 4η βελτιωμένη έκδοσή του το 2011 προσθέτοντας υποκεφάλαια με νέα δεδομένα παρεμβάσεων και θεραπείας (Φραγκούλη, 2011). Αναφέρεται ενδεικτικά και ένα δεύτερο βιβλίο «Η διδακτική των Ειδικών Σχολείων» που κυκλοφόρησε το 1985, η ύλη του οποίου αποτελείται από τη διδασκαλία του στη Μετεκπαίδευση των Ειδικών Δασκάλων.
Φωτογραφία ταυτότητας του Κ. Καλαντζή από το 1978
Αρκετές λογοτεχνικές συλλογές του Κ. Καλαντζή δημοσιεύτηκαν πριν από την Κατοχή, αλλά το κύριο και πιο γνωστό μέρος δημοσιεύτηκε σε αντιστασιακά περιοδικά της περιόδου εκείνης, όπως π.χ. στο «Νέα Γενιά». Μια σειρά από τα ποιήματά του κυκλοφόρησαν τον Αύγουστο του 1944, στις ανατολικές ελεύθερες συνοικίες στην Αθήνα σε μια συλλογή με τον τίτλο «Καισαριανή», η οποία επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» το 1983 και στην οποία συμπεριλαμβάνεται η παρτιτούρα του Μίκη Θεοδωράκη, για το ποίημά του «Ασκλάβωτη νιότη».
Εκτός αυτού δημοσιεύτηκε το 1986 ένα ανθολόγιο διηγημάτων, «Η μάντρα της κυρά Σοφής», με θέματα από την εποχή της Κατοχής. Το τελευταίο του βιβλίο, το οποίο προσφέρει η «Εφημερίδα των Συντακτών» με την έκδοση του προσεχούς Σαββατοκύριακου, αφορά τρεις Ελληνες παιδαγωγούς, τη Ρ. Ιμβριώτη, τον Κ. Σωτηρίου και τον Μ. Παπαμαύρου, καθώς και την επίδραση του μεγάλου διανοητή Δ. Γληνού στο έργο τους (α΄ έκδ. 1985, β΄ έκδ. 2018).
Ο Κ. Καλαντζής συνέχισε να γράφει άρθρα και να κάνει ομιλίες έως το τέλος της ζωής του.
Θεωρείται πρωτεργάτης της Ειδικής Αγωγής και Λογοθεραπείας στην Ελλάδα. Το αντίστοιχο έργο του χαρακτηρίζεται από τη σύζευξη των αριστερών ιδεών και της έγκυρης επιστημονικής τεκμηρίωσης (Τσιάκαλος, 2004). Η συμβολή του στον χώρο της Ειδικής Αγωγής τεκμηριώθηκε πρόσφατα με μια διδακτορική διατριβή του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ (Τσιώλης, 2021). Το λογοτεχνικό έργο του επηρεάστηκε από την ένταξή του στην Αριστερά και την ενεργό συμμετοχή του στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα. Η τιμητική εκδήλωση με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από τον θάνατό του στο δημαρχείο Καισαριανής στις 27 Οκτωβρίου 2018 αποτυπώνει την προσφορά του Κ. Καλαντζή ως επιστήμονα και οραματιστή για έναν καλύτερο και δικαιότερο κόσμο.
*Ομότιμη καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
