Alfavita Newsroom της Μάρνυς Παπαματθαίου
Αναδημοσίευση από το ΒΗΜΑ
Οι πρώτοι μαθητές, 19 τον αριθμό, του Πειραματικού Γυμνασίου Θεσσαλονίκης αποφοίτησαν το φθινόπωρο του 1940, έξι χρόνια μετά την ίδρυσή του από τον Αλέξανδρο Δελμούζο. Στις αναμνηστικές φωτογραφίες φαίνονται πίσω από τους καθηγητές τους, ντυμένοι σοβαρά με τα σακάκια τους, με το βλέμμα σκοτεινό, καθώς ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν προ των πυλών. Ωριμοι ωστόσο και υπερήφανοι για την εκπαιδευτική «αποστολή» που είχαν ήδη αναλάβει.
Ηταν ένα σχολείο που σκοπό είχε να στεγάσει την αστική ελίτ; Οι ιστορικοί της εκπαίδευσης θα χαμογελούσαν ειρωνικά. Και αυτό διότι αποτέλεσε την τελική προσπάθεια του μεγάλου παιδαγωγού προς ένα σχολείο με παιδαγωγικές αρχές βασισμένες στη λογική της αυτενέργειας και της μόρφωσης αυτόνομων πολιτών, στα χνάρια των διδαχών του από τη Γερμανία και στα πρότυπα του «σχολείου εργασίας» του Τζον Ντιούι, των ΗΠΑ.
Το σχολείο του Αλ. Δελμούζου, που έφτασε ως τις ημέρες μας να προκαλεί σε περίοδο δεινής οικονομικής κρίσης «έκρηξη» ενδιαφέροντος και έφερε ουρές γονιών επί τρία έτη έξω από τα πειραματικά σχολεία της χώρας, ήταν ό,τι πιο κοντινό στον ορισμό του «δημοκρατικού σχολείου». Ηταν συνεπώς μια δυσάρεστη έκπληξη για την εκπαιδευτική κοινότητα της χώρας να ακούσει τον νέο υπουργό Παιδείας κ. Αριστείδη Μπαλτά να αποκαλεί μέσα στη Βουλή την αριστεία «ρετσινιά». Μια περιγραφή που θύμιζε τουλάχιστον ένα βαρύ φορτίο που είναι καταδικασμένος κάποιος να μεταφέρει σε όλη τη ζωή του, είτε επιτύχει είτε αποτύχει.
Η έκπληξη προκάλεσε έντονο debate και δίχασε τους εκπροσώπους του εκπαιδευτικού χώρου. Οι εξετάσεις για την είσοδο στα πειραματικά σχολεία καταργούνται από την εφετινή χρονιά και κατ' επέκταση η αναζήτηση της αριστείας δεν αποτελεί πλέον ζητούμενο. Μένουν πίσω οι εκατοντάδες μαθητές που προετοιμάζονταν όλη τη χρονιά για να δώσουν εξετάσεις σε δύο μήνες προκειμένου να φοιτήσουν στα πρότυπα πειραματικά σχολεία. Ιστορικό καταργήσεων εξεταστικών διαδικασιών στη μέση της χρονιάς ως σήμερα δεν υπήρχε.
Τα πρότυπα πειραματικά σχολεία που δημιουργήθηκαν για να συνδυάσουν νέες πειραματικές μεθόδους και αριστεία θα πρέπει να αρκεστούν στον δεύτερο από τους δύο στόχους τους. «Στο δικό μου σχολείο το 17% των μαθητών είναι παιδιά μεταναστών που απολαμβάνουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου χωρίς να πληρώνουν τίποτα» λέει σχετικά στο «Βήμα» ο διευθυντής του 2ου Πειραματικού Γυμνασίου στους Αμπελοκήπους και αντιπρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Συμβουλίου Διοίκησής τους κ. Γιάννης Αντωνίου.
«Τα πρότυπα - πειραματικά σχολεία δεν θα είναι σχολεία κάποιας οικονομικής και κοινωνικής ελίτ, αλλά σχολεία αριστείας που θα παρέχουν δημόσια δωρεάν παιδεία και θα απευθύνονται σε μαθητές υψηλών επιδόσεων, ασχέτως κοινωνικής και οικονομικής προέλευσης» προσθέτει ο κ. Αντωνίου. Ο ίδιος υπήρξε φοιτητής του νέου υπουργού Παιδείας και, όπως λέει στο «Βήμα», πάντα τον εκτιμούσε βαθιά. Τον εξέπληξαν ωστόσο οι δηλώσεις του. «Στο όνομα μιας βαριάς ιδεοπληξίας με στόχο τον εξισωτισμό προς τα κάτω καταστρέφεται ένας θεσμός εμβληματικός» αναφέρει ο κ. Αντωνίου σε σκληρό τόνο.
«Είναι απλώς ξεχωριστά παιδιά»
Στη χώρα λειτουργούν συνολικά σήμερα 60 πρότυπα πειραματικά σχολεία με 12.000 μαθητές και 1.150 εκπαιδευτικούς. Πέρυσι είχαν μια αύξηση της τάξης του 30% στις αιτήσεις ενδιαφερομένων και κατατέθηκαν 13.000 αιτήσεις υποψηφίων για τα προγράμματά τους πανελλαδικά. Εφέτος όλα έδειχναν ότι το ενδιαφέρον θα ήταν ακόμη μεγαλύτερο.
«Εφαρμόζοντας το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο συνδυάσαμε τέλεια αριστεία και πειραματισμό. Τα πειραματικά σχολεία έπρεπε να γίνουν μοντέλο μίμησης και για τα υπόλοιπα σχολεία. Δεν δημιουργήθηκαν για να λειτουργούν εσωτερικά για την κοινότητά τους, αλλά για να μοντελοποιούν εξαιρετικές πρακτικές και να τις προωθούν στα υπόλοιπα δημόσια σχολεία» αναφέρει ο κ. Αντωνίου και προσθέτει: «Νομίζω όμως ότι απλώς τα σχολεία μας ήταν πάντα μια απειλή στη δημοσιοϋπαλληλική αφασία».
«Η απόφαση να σταματήσουν οι εξετάσεις στα πρότυπα πειραματικά σχολεία με στενοχώρησε πραγματικά πολύ» λέει ο διευθυντής του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου, στην περιοχή της Πλάκας, κ. Κώστας Κοντογιάννης. Οπως λέει, υπήρξε διευθυντής σε πολλά μεγάλα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της χώρας και στο μυαλό του το σχολείο που διοικεί σήμερα είναι καλύτερο από όσα βρέθηκε στο παρελθόν.
«Δεν κατανοώ πραγματικά την απόσταση που εκφράζεται από την αριστεία» τονίζει.«Δηλαδή όποιο παιδί από τους μαθητές μας πάρει υποτροφία θα πρέπει να το πάμε για ψυχανάλυση γιατί κάτι δεν πηγαίνει καλά;» αναφέρει σε ειρωνικό τόνο.
«Αριστεία δεν σημαίνει ότι έχουμε μόνο μαθητές του 19. Στο σχολείο μας πέρασαν μαθητές που έγραψαν 13 και 14. Εχουμε μαθητές με σύνδρομο του Ασπεγκεν. Είναι απλώς όλοι ξεχωριστά παιδιά που με τον τρόπο τους διακρίθηκαν. Ο στόχος δεν είναι να βγάζουμε άριστους απόφοιτους γυμνασίου κάθε χρόνο, αλλά να έχουμε εφαρμόσει τις βέλτιστες διαδικασίες ώστε κάθε παιδί, είτε είναι διάνοια είτε ακαδημαϊκά έχει αδυναμίες είτε έχει κλίση στη ζωγραφική ή ό,τι άλλο, να αποκομίζει το μέγιστο δυνατό όφελος» καταλήγει ο κ. Κοντογιάννης.
«Οι εξετάσεις είναι λάθος»
Υπάρχει όμως και η άλλη ανάγνωση. Η παιδαγωγική θεωρία που αναφέρει ότι οι εξετάσεις σε μικρές ηλικίες είναι καταστροφικές για τη φυσιολογική συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. «Προτού σας πω την άποψή μου θα ήθελα να θέσω ορισμένα ερωτήματα» λέει η διευθύντρια του Πρότυπου Πειραματικού Δημοτικού του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οδό Σκουφά, κυρία Φανή Τσιαμπάση.
«Εφαρμόζονται οι διατάξεις του νόμου που διέπει τη λειτουργία των πειραματικών σχολείων; Διαθέτουν, δηλαδή, τα σχολεία αυτά την απαραίτητη υποδομή ώστε όχι μόνο να ονομάζονται αλλά και να συνιστούν Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία; Στελεχώνονται έγκαιρα με επαρκές διδακτικό προσωπικό αλλά και με ψυχολόγο; Υπάρχει γραμματειακή υποστήριξη; Σε τι συνίσταται η σύνδεσή τους με τα ΑΕΙ; Και το σπουδαιότερο: αξιολογούνται τα νέα μοντέλα και οι καινοτόμες μέθοδοι διδασκαλίας που εφαρμόζονται;».
Η κυρία Τσιαμπάση επισημαίνει ότι «σε αυτά τα ζητήματα πρέπει να επικεντρωθεί η συζήτηση. Και όχι τόσο στον τρόπο εισαγωγής των μαθητών στα πρότυπα πειραματικά σχολεία. Κατά τη γνώμη μου, η προοπτική των εξετάσεων επιβαρύνει τους μαθητές μας με άγχος και αγωνία, ψαλιδίζει τη δημιουργικότητά τους, τους στερεί τη χαρά της μάθησης, ενισχύει τον μεταξύ τους ανταγωνισμό και σε κάθε περίπτωση λειτουργεί αντιπαιδαγωγικά. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και τη στροφή προς την παραπαιδεία (από την Ε' Δημοτικού) για μια υποτιθέμενη καλύτερη προετοιμασία και επιτυχία στις εξετάσεις, καταλαβαίνετε πως η κατάργησή τους θα είναι πολλαπλώς επωφελής».
Στην ίδια κατεύθυνση, η διευθύντρια του Λυκείου της Βαρβακείου Σχολής, από την οποία έχουν αποφοιτήσει γενιές ελλήνων πολιτικών, κυρία Βάλια Σερέτη, δηλώνει χαρακτηριστικά στο «Βήμα»: «Είμαι πολλά χρόνια στο σχολείο αυτό και έτσι μαθητές μου υπήρξαν παιδιά που είχαν κληρωθεί, παιδιά εξαιρετικά, επιμελή, δημιουργικά και με ήθος. Δεν μπορώ λοιπόν να απορρίψω όλα τα προηγούμενα χρόνια κατά τα οποία στο σχολείο ίσχυε η κλήρωση. Εξάλλου, όπως έχει δείξει η εμπειρία μας, μπορούμε να δουλέψουμε με όλα τα παιδιά και οφείλουμε να μπορούμε».
Η κυρία Σερέτη υπογραμμίζει ότι «το σφάλμα έγκειται στο νέο περιεχόμενο που δώσαμε στην αριστεία και στον τρόπο αντιμετώπισής της. Αριστεία δεν σημαίνει απλώς και μόνον υψηλή βαθμολογία στα μαθήματα. Προσωπικά, θεωρώ ότι αυτή θα έπρεπε να αποτελεί τον στόχο κάθε ανθρώπου, κάθε πολίτη, κάθε κοινωνίας, κάθε εκπαιδευτικού συστήματος, κάθε σχολείου».
Κοντά 130 χρόνια αναζήτησης «αριστείας»
Από τον βαρβάκη ως το «στοπ» από την κυβέρνηση πασοκ του 1985
Στην Αθήνα το Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών ιδρύθηκε το 1929 από τον καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Καποδιστριακού Νικόλαο Εξαρχόπουλο. Ακόμη πιο πίσω όμως, το 1886, ο Ιωάννης Βαρβάκης έδινε 700.000 ρούβλια στην ελληνική πολιτεία (μια περιουσία για την εποχή) για την ανέγερση του Βαρβακείου Λυκείου, ενός νέου τύπου σχολείου που ακολουθούσε το πρότυπο των γερμανικών Realgymnasien, δηλαδή των «πραγματικών» πρακτικών Γυμνασίων, το οποίο θα εξελισσόταν το 1930 στη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή Μέσης Εκπαιδεύσεως. Ολοι είχαν στον νου τους, σχεδιάζοντας τον οδικό τους «εκπαιδευτικό χάρτη», την αναζήτηση της αριστείας.
Τα πρώτα πειραματικά σχολεία Αθήνας και Θεσσαλονίκης ιδρύθηκαν με τον νόμο 4376/1929. Στη συνέχεια ιδρύθηκαν τα πειραματικά σχολεία από τα Πανεπιστήμια Πατρών, Κρήτης και Μακεδονίας. Τα σχολεία αυτά ήταν πειραματικά (με κλήρωση και σύνδεση με τα πανεπιστήμια) και πρότυπα (με εξετάσεις). Τα δεύτερα κρίθηκαν «ελιτίστικα» στις πρώτες κυβερνήσεις του ΠαΣοΚ του 1981, με αποτέλεσμα το 1985 να καταργηθούν και να χάσουν σταδιακά όλα τους τα καινοτόμα εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά προκειμένου κάποιοι μαθητές να μην ξεχωρίζουν από άλλους βάσει του θεσμού της αριστείας.
Στην πορεία του χρόνου εξομοιώθηκαν με όλα τα άλλα σχολεία της μέσης εκπαίδευσης, κρατώντας μόνο τον τίτλο τους. Ετσι τα πρότυπα σχολεία (όπως η Βαρβάκειος Σχολή) εξελίχθηκαν στα πειραματικά, στα οποία ωστόσο επίσης οι σχέσεις τους με το πανεπιστήμιο ατόνησαν. Η αυστηρή επιλογή εκπαιδευτικών καταργήθηκε, οι εξετάσεις καταργήθηκαν επίσης, οι καινοτόμες εκπαιδευτικές μέθοδοι σταμάτησαν.
Ο θεσμός επανήλθε πριν από τέσσερα χρόνια με την αλλαγή της ονομασίας τους σε Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία, στα οποία έγινε αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και το 40% αυτών απομακρύνθηκε, ενώ τα τελευταία χρόνια αναζητούσαν το νέο στίγμα τους.
Οπως επισημαίνει ο καθηγητής κ. Θοδωρής Παπαθεοδώρου, υφυπουργός Παιδείας την περίοδο επαναφοράς του θεσμού, «αυτό που θεωρώ απαράδεκτο για οποιαδήποτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας είναι η απαξίωση του καλού δημόσιου σχολείου, της προσπάθειας χιλιάδων μαθητών για τη συμμετοχή τους στα σχολεία αυτά, της αριστείας ως "ρετσινιάς" και της φιλοδοξίας ως στρέβλωσης! Προβληματική επίσης είναι η απαξίωση του έργου εκατοντάδων εκπαιδευτικών, που αξιολογήθηκαν πρώτοι αυτοί για να τοποθετηθούν, χωρίς οργανική θέση, στα πρότυπα πειραματικά σχολεία. Επιζήμια για την εκπαίδευση είναι, τέλος, η απονομιμοποίηση ενός θεσμού στα μέσα της σχολικής χρονιάς. Τα πρότυπα πειραματικά σχολεία δεν είναι ταξικά σχολεία, αλλά καλά δημόσια σχολεία που επιδιώκουν την αριστεία, την καινοτομία και προσφέρουν ισότητα ευκαιριών σε μαθητές από όλα τα κοινωνικά στρώματα».
Προς μεταπτυχιακά χωρίς... έσοδα
«Εμφράγματα» σε ΑΕΙ από τη φημολογία για κατάργηση των διδάκτρων
Πολλαπλά «εμφράγματα» έχει προκαλέσει στα πανεπιστήμια και η φημολογία περί κατάργησης των διδάκτρων σε μεγάλα μεταπτυχιακά προγράμματα των τελευταίων ετών. Ο υπουργός Παιδείας κ. Αρ. Μπαλτάς επιβεβαιώνει μιλώντας στο «Βήμα» ότι πράγματι αυτή είναι η κατεύθυνση της πολιτικής του. Ωστόσο, όπως ξεκαθαρίζει, δεν έχει ληφθεί ακόμη καμία απόφαση για το θέμα και θα μελετηθεί, ενώ θα εξαιρεθούν από μια τέτοια απόφαση μεταπτυχιακά προγράμματα που έχουν εργαστήρια, οπότε η φοίτηση σε αυτά θα έχει κάποιο κόστος.
Οπως είναι φυσικό, οι πρυτάνεις ιδρυμάτων όπως το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών που παίρνει ετησίως επαίνους και ανεβαίνει διεθνείς πανεπιστημιακές κατατάξεις εξαιτίας των φημισμένων μεταπτυχιακών προγραμμάτων του ή τα Πανεπιστήμια Πειραιώς και Μακεδονίας που έχουν αντίστοιχα προγράμματα με δίδακτρα, δεν χάρηκαν καθόλου.
«Το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι το πρώτο πανεπιστήμιο στη χώρα μας που οργάνωσε το 1978 μεταπτυχιακές σπουδές πάνω σε σύγχρονες βάσεις, στις επιστημονικές περιοχές που υπηρετεί» λέει χαρακτηριστικά μιλώντας στο «Βήμα» ο πρύτανης του ΟΠΑ κ.Κωνσταντίνος Γάτσιος. «Σε αυτά τα 37 χρόνια χιλιάδες νέες και νέοι απόφοιτοί μας έχουν εμπλουτίσει πανεπιστήμια της χώρας μας και του εξωτερικού ως καθηγητές, στελέχωσαν διεθνείς οργανισμούς, υπουργεία και δημόσιους οργανισμούς, την Τράπεζα της Ελλάδος και άλλες εμπορικές τράπεζες καθώς και μεγάλες εταιρείες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα της οικονομίας μας. Σήμερα στο ΟΠΑ λειτουργούν 32 μεταπτυχιακά προγράμματα, εκ των οποίων 16 πλήρους φοίτησης και άλλα τόσα μερικής φοίτησης για εργαζόμενους, στα οποία εισέρχονται κάθε χρόνο περί τους χίλιους περίπου φοιτητές και φοιτήτριες από την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό».
Οπως υπογραμμίζει ο κ. Γάτσιος, «τα προγράμματά μας είναι αυτοχρηματοδοτούμενα. Δεν κοστίζουν στο Δημόσιο ούτε ένα ευρώ. Τα έσοδα του πανεπιστημίου φτάνουν περί το 1 εκατ. ευρώ ετησίως και συνιστούν ζωτικής σημασίας συνεισφορά για την εύρυθμη λειτουργία του ιδρύματος, αν κανείς αναλογισθεί ότι η δημόσια επιχορήγηση για τις λειτουργικές του δαπάνες και το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων έχει δραστικά συρρικνωθεί κατά 40%, στα 3,5 εκατ. περίπου».
Αναδημοσίευση από το ΒΗΜΑ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
