Πρόωρη σύνταξη: ποιοι δικαιούνται, ποιους συμφέρει να κάνουν το βήμα…

* Πρέπει να έχουν θεμελιώσει δικαίωμα πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2012

* Ποιοι δικαιούνται πλήρη σύνταξη και ποιοι μειωμένη

* Τι πρέπει να προσέξουν οι υπάλληλοι του Δημοσίου και των ΔΕΚΟ, των τραπεζών, του ιδιωτικού τομέα, οι ελεύθεροι επαγγελματίες

→Με τη συμπλήρωση 25ετίας μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2010 θεμελιώνεται δικαίωμα και ανοίγει η πόρτα εξόδου στα 60

Του Τζώρτζη Ρούσσου

Σε μια οικονομία που καταρρέει, η έξοδος από την αγορά εργασίας μέσω της πρόωρης συνταξιοδότησης μοιάζει μονόδρομος για το σύνολο σχεδόν των εργαζομένων που έχουν θεμελιώσει σχετικό δικαίωμα… Σύμφωνα λοιπόν με τις ασφαλιστικές διατάξεις, νωρίτερα ως και 5 χρόνια μπορούν να εξέλθουν του εργασιακού βίου παλιοί ασφαλισμένοι οι οποίοι έχουν ήδη θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν από την 31η-12-2012 (λαμβάνοντας όμως κατά κύριο λόγο μειωμένη σύνταξη εξαιτίας της πρόωρης συνταξιοδότησης)!!!

Ετσι, τυχεροί μπορούν να χαρακτηριστούν οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι υπάλληλοι του Δημοσίου και των ΔΕΚΟ μαζί με τους τραπεζοϋπάλληλους που έχουν ξεπεράσει πριν από την 31η-12-2012 την ηλικία των 60 ετών και βέβαια έχουν συμπληρώσει τα απαραίτητα χρόνια εργασίας για τη συνταξιοδότηση. Βασικής σημασίας είναι λοιπόν ο έλεγχος των ημερών ασφάλισης

Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων, σε περίπου 300.000 ανέρχονται οι… τυχεροί ασφαλισμένοι που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν από το 2013. Οι συγκεκριμένοι ασφαλισμένοι μπορούν να αξιοποιήσουν μια σειρά ευνοϊκών ρυθμίσεων που παραμένουν σε ισχύ και οποτεδήποτε το θελήσουν μπορούν να καταθέσουν αίτηση για σύνταξη.

Τα απαιτούμενα έτη

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ανάλογα με την κατηγορία, τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης ξεκινούν από 15 και φτάνουν τα 37, ενώ η σύνταξη μπορεί να είναι πλήρης ή μειωμένη.

Για παράδειγμα, στον δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (ειδικά ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών) πλήρη σύνταξη στα 60 δικαιούνται οι γυναίκες που θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010.

Για τους άνδρες, στους φορείς ΔΕΚΟ και τραπεζών, είναι εφικτή η έξοδος στα 60 με 25ετία, αρκεί η θεμελίωση να έγινε μέχρι το τέλος του 2012. Ειδικές ρυθμίσεις ισχύουν για τους άνδρες δημόσιους υπαλλήλους, καθώς αν θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010 δικαιούνται μειωμένη σύνταξη στα 60. Σε περίπτωση που η θεμελίωση έγινε τη διετία 2011-2012, το όριο για μειωμένη σύνταξη είναι ακόμα χαμηλότερο και κυμαίνεται από τα 56 έως τα 58 έτη. Μεγαλύτερα περιθώρια επιλογής έχουν οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ, καθώς μια σειρά ρυθμίσεων επιτρέπει την έξοδο στα 60. Συγκεκριμένα, διατάξεις οδηγούν στη σύνταξη με 4.500 ή με 10.000 ημέρες ασφάλισης, ανάλογα με την κατηγορία (στην περίπτωση της πρόωρης συνταξιοδότησης υπάρχουν διακυμάνσεις στο ποσοστό της μείωσης).

Τέλος, αυστηρότερο είναι το πλαίσιο για όσους ελεύθερους επαγγελματίες επιθυμούν να βγουν στη σύνταξη σε ηλικία 60 ετών. Τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης για την πλήρη σύνταξη ξεκινούν από 35 και φτάνουν τα 37, ανάλογα με το έτος θεμελίωσης (πάντως, το δικαίωμα κλειδώνει με 10.500 ημέρες ασφάλισης).

ΟΑΕΕ

Με τη συμπλήρωση 35ετίας άνδρες και γυναίκες αποκτούν συνταξιοδοτικό δικαίωμα στα 60. Ωστόσο χρειάζεται προσοχή, καθώς τη διετία 2011-2012 τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης αυξάνονται σταδιακά, χωρίς αυτό να αλλάζει το όριο ηλικίας. Ετσι όσοι ασφαλισμένοι συμπλήρωσαν 35ετία μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010 αποχωρούν στα 60 και δεν επηρεάζονται από τις όποιες αλλαγές στα όρια ηλικίας. Το 2011 κλειδώνει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με 35ετία αλλά η έξοδος γίνεται στα 60 με 36 έτη ασφάλισης. Το 2012 επίσης θεμελιώνεται δικαίωμα με 35ετία, αλλά σύνταξη καταβάλλεται με 37 έτη στα 60. Στις περιπτώσεις αυτές για τη θεμελίωση μπορεί ο ασφαλισμένος να εξαγοράσει από 4 έως 5 πλασματικά έτη του Ν. 3865/2010. Τέλος, πρέπει να επισημανθεί πως η σύνταξη που χορηγείται σε όλες τις περιπτώσεις είναι πλήρης σύνταξη αναλογική των ετών ασφάλισης που θα έχει ο ελεύθερος επαγγελματίας τη στιγμή της αίτησης.

ΙΚΑ

Ανδρες: Προβλέπεται πρόωρη «έξοδος» με μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 60 ετών. Η δυνατότητα αυτή ανάλογα με τη διάταξη παρέχεται είτε με 4.500 είτε με 10.000 ημέρες ασφάλισης. Η διαφοροποίηση είναι στο ποσοστό της μείωσης, αφού στην πρώτη περίπτωση -των 4.500 ημερών- το όριο ηλικίας για την πλήρη σύνταξη είναι το 65ο έτος και το «πέναλτι» φτάνει το 30%. Στη δεύτερη περίπτωση -των 10.000 ημερών- το όριο ηλικίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τον χρόνο θεμελίωσης δικαιώματος, με αποτέλεσμα η μείωση να είναι από 12% έως 21%.

Γυναίκες: Για τις εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα που καλύπτονται από το ΙΚΑ ισχύει ό,τι και στην περίπτωση των ανδρών. Η θεμελίωση γίνεται με συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας και τη συμπλήρωση 4.500 ημερών ασφάλισης. Οσες γυναίκες μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010 είχαν συμπληρώσει τόσο 4.500 ημέρες ασφάλισης όσο και το 55ο έτος της ηλικίας τους θεμελίωσαν δικαίωμα και μπορούν να αποχωρήσουν με τη συμπλήρωση του 60ού τους έτους με πλήρη σύνταξη. Οσες συμπλήρωσαν το 55ο έτος της ηλικίας τους μετά το 2011 έχασαν το 60ό έτος για την πλήρη σύνταξη και πλέον θα πρέπει να περιμένουν μέχρι το 63ο ή το 67ο έτος της ηλικίας. Επίσης όσες γυναίκες είχαν συμπληρώσει το 60ό έτος της ηλικίας τους μέχρι το τέλος του 2010 αλλά όχι 4.500 ημέρες ασφάλισης, έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα για έξοδο σε πλήρη σύνταξη, όμως δεν μπορούν να κάνουν χρήση των πλασματικών ετών για τις απαιτούμενες ημέρες ασφάλισης. Ετσι θα πρέπει να συμπληρώσουν τουλάχιστον 4.500 ημέρες ασφάλισης μόνο με αυτασφάλιση ή πραγματική ασφάλιση, χωρίς δηλαδή πλασματικούς χρόνους.

 ΔΕΚΟ – τράπεζες

Για όσους είναι εργαζόμενοι σε ΔΕΚΟ – τράπεζες προβλέπονται τα εξής:

• Αντρες που έχουν ασφαλιστεί μέχρι 31 Δεκεμβρίου 1982 και συμπληρώνουν 25ετία. Μπορούν έτσι να συνταξιοδοτηθούν στο 60ό έτος με μειωμένη σύνταξη και στο 65ο με πλήρη.

• Γυναίκες που έχουν ασφαλιστεί μέχρι 31 Δεκεμβρίου 1982. Πρέπει να έχουν συμπληρώσει 25ετία αλλά και το 55ο έτος της ηλικίας τους, ώστε να θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Ετσι μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στο 55ο έτος με μειωμένη σύνταξη και στο 60ό έτος με πλήρη.

• Αντρες που έχουν ασφαλιστεί από το 1983 έως και το 1992. Η «έξοδος» γίνεται με 25ετία στο 65ο έτος με πλήρη σύνταξη και στο 60ό με μειωμένη. Η θεμελίωση γίνεται με τη συμπλήρωση του 60ού έτους.

• Γυναίκες που έχουν ασφαλιστεί από το 1983 έως και το 1992. Οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης κλειδώνουν με βάση όσα ισχύουν τη χρονιά που συμπληρώνεται το 55ο έτος και η 25ετία. Αντίστοιχα το δικαίωμα για πλήρη θα θεμελιώνεται για το όριο ηλικίας που κάθε φορά ισχύει με τη συμπλήρωση του 60ού.

• Μητέρες ανήλικων τέκνων: Με 25ετία κατοχυρώνεται και το καθεστώς των μητέρων ανήλικων τέκνων στα λεγόμενα ειδικά ταμεία. Ωστόσο, υπάρχει μία βασική διαφορά σε σχέση με τους υπόλοιπους ασφαλισμένους: για τη θεμελίωση του σχετικού δικαιώματος απαιτείται μόνο η συμπλήρωση του αντίστοιχου χρόνου ασφάλισης των 25 ετών και όχι και του σχετικού ορίου ηλικίας.

Ο νόμος ορίζει ότι μπορεί να ανατρέξει η ασφαλισμένη στη στιγμή ενηλικίωσης του τέκνου -που αντιστοιχεί με την ημέρα συμπλήρωσης του 18ου έτους της ηλικίας του (όχι την 31η Δεκεμβρίου)- και εάν είχε συμπληρώσει τα απαραίτητα 25 έτη ασφάλισης έχει θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης. Επομένως μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 50ού έτους της ηλικίας της.

Αν αυτό συμβεί μετά την 1η Ιανουαρίου 2011, τότε το έτος θεμελίωσης είναι το 52ο για πλήρη και το 50ό για μειωμένη σύνταξη. Το 2012 το όριο πάει στο 55ο έτος για πλήρη και στο 50ό για μειωμένη αντίστοιχα.

Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή, καθώς για θεμελίωση πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2010 δεν μπορεί να γίνει χρήση πλασματικών ή εξαγοράσιμων ετών για θεμελίωση. Αντίθετα για όσες μητέρες θα θεμελιώσουν δικαίωμα μετά την 1η Ιανουαρίου 2011 επιτρέπεται η χρήση όλων των πλασματικών ετών των Ν. 3863/2012 και 3996/2011. Να σημειωθεί πως με τις ίδιες προϋποθέσεις με τις μητέρες ανηλίκων συνταξιοδοτούνται οι χήροι πατέρες ανηλίκων. Για τις υπόλοιπες κατηγορίες αντρών με παιδιά δεν υπάρχει ειδικό καθεστώς στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Δημόσιο

Στον δημόσιο τομέα προβλέπονται τα εξής:

Ανδρες: Με τη συμπλήρωση 25ετίας μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2010 θεμελιώνεται δικαίωμα και ανοίγει η πόρτα εξόδου στα 60. Ωστόσο χρειάζεται προσοχή, καθώς υπάρχει «πέναλτι» στην καταβαλλόμενη σύνταξη με δεδομένο πως δεν έχει συμπληρωθεί το 65ο έτος.

Η εν λόγω μείωση φτάνει το 4,5% ανά έτος για κάθε χρόνο που υπολείπεται των 65 και επομένως διαμορφώνεται στο 22,5% για έξοδο στα 60. Αξίζει να σημειωθεί πως τη διετία 2011-2012 το όριο ηλικίας μειώνεται και ακολουθεί αυτό των γυναικών. Συγκεκριμένα, το 2011 δίνεται μειωμένη σύνταξη στα 56 και το 2012 στα 58 (μόνο για όσους συμπληρώνουν 25ετία τις συγκεκριμένες χρονιές). Για τη συμπλήρωση της 25ετίας προσμετρώνται τόσο ο χρόνος του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα, ο στρατός και τα πλασματικά έτη των τέκνων, εφόσον με αυτά φτάνει ο ασφαλισμένος την 25ετία μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010. Το 60ό έτος είναι και το όριο που λαμβάνουν πλήρες το τμήμα της σύνταξης από άλλον φορέα όσοι δημόσιοι υπάλληλοι συνταξιοδοτούνται με τις διατάξεις της διαδοχικής με τη συμμετοχή του ΙΚΑ, του ΟΑΕΕ κ.ά.

Γυναίκες: Η δυνατότητα εξόδου με πλήρη σύνταξη κατοχυρώνεται με τη συμπλήρωση 25 ετών ασφάλισης και τη θεμελίωση του σχετικού δικαιώματος. Ετσι μπορεί να συνταξιοδοτηθεί η ασφαλισμένη σε ηλικία 60 ετών εφόσον έχει θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010. Εδώ χρειάζεται προσοχή, καθώς για τις υπαλλήλους που θεμελίωσαν δικαίωμα από την 1η Ιανουαρίου 2011 και μετά, το όριο ηλικίας για την έξοδο σταδιακά αυξάνεται και φέτος φτάνει το 67ο έτος.

Η σύνταξη που λαμβάνει η γυναίκα δημόσιος υπάλληλος στην ηλικία των 60 ετών είναι πλήρης, αναλογική των ετών ασφάλισης που έχει τη στιγμή της αίτησης. Φυσικά το εν λόγω δικαίωμα μπορεί να το ασκήσει και μετά τη συμπλήρωση του 60ού της έτους. Τέλος, πρέπει να επισημανθεί πως με την εξαγορά πλασματικού χρόνου τέκνων οι γυναίκες δημόσιοι υπάλληλοι μπορούν να θεμελιώσουν αναδρομικά δικαίωμα το 2010. Ετσι έχουν τη δυνατότητα να κατοχυρώσουν το δικαίωμα για την πλήρη σύνταξη στα 60 αποφεύγοντας την αύξηση του σχετικού ορίου.

Εκπαιδευτικοί: Μέχρι το τέλος του 2010 βρισκόταν σε ισχύ ο Ν. 3075/2002 που τους έδινε δικαίωμα συνταξιοδότησης με 30 έτη ασφάλισης στο 60ό έτος της ηλικίας τους με πλήρη σύνταξη. Η ρύθμιση καλύπτει τόσο άντρες όσο και γυναίκες. Το νομοθετικό αυτό καθεστώς καταργήθηκε μετά την ψήφιση του Ν. 3865/2010, όμως εξακολουθεί να ισχύει για όσους είχαν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι το τέλος του 2010. Επίσης ισχύει για όσους αντίστοιχα θα θεμελιώσουν δικαίωμα με ημερομηνία 31 Δεκεμβρίου 2010 με αναγνώριση της στρατιωτικής τους θητείας ή του πλασματικού χρόνου των τέκνων.

Για τη συμπλήρωση της 30ετίας λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος του Δημοσίου αλλά και όσος χρόνος έχει διανυθεί σε φορείς κύριας ασφάλισης, ενώ προσμετράται και ο χρόνος της στρατιωτικής θητείας. Αντίθετα δεν προσμετράται ο χρόνος σπουδών που αναγνωρίζεται με τον Ν. 3865/2010.

Ειδικό καθεστώς για παλαιούς ασφαλισμένους

Ευνοϊκές ρυθμίσεις ισχύουν για τους «παλαιούς» ασφαλισμένους στον ευρύτερο δημόσιο τομέα που θέλουν να αποχωρήσουν σε ηλικία 60 ετών. Με βάση τις ρυθμίσεις που ισχύουν στα λεγόμενα ειδικά ταμεία (ΔΕΚΟ – τράπεζες), οι γυναίκες μπορούν να πάρουν πλήρη σύνταξη, ενώ για τους άνδρες χορηγείται μειωμένη. Ειδικότερα προβλέπονται τα εξής για τους «παλαιούς» ασφαλισμένους:

Ανδρες: Κατοχυρώνεται δικαίωμα για μειωμένη σύνταξη με τη συμπλήρωση 25ετίας μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2012 για το 60ό έτος της ηλικίας τους. Η μείωση για τους εν λόγω ασφαλισμένους είναι 4,5% για κάθε έτος πριν από το 65ο. Εφόσον δεν έχει συμπληρωθεί η 25ετία, δεν μπορεί να γίνει χρήση των πλασματικών ετών που προβλέπονται, καθώς δεν είχε αλλάξει το όριο ηλικίας για τις εν λόγω περιπτώσεις. Μόνο ο στρατός μπορεί να χρησιμοποιηθεί.

Γυναίκες: Η δυνατότητα εξόδου με πλήρη σύνταξη στα 60 κατοχυρώνεται με τη συμπλήρωση 25 ετών ασφάλισης και τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010.

Για τις υπαλλήλους που θεμελίωσαν δικαίωμα από την 1η Ιανουαρίου 2011 και μετά, το όριο ηλικίας για την έξοδο έχει αυξηθεί και φέτος φτάνει τα 67. Σημειώνεται πως η σύνταξη στην ηλικία των 60 ετών για όσες γυναίκες έχουν θεμελιωμένο δικαίωμα είναι πλήρης, αναλογική των ετών ασφάλισης που έχει η εργαζόμενη τη στιγμή της αίτησης. Στα θετικά είναι πως το εν λόγω δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί και μετά τη συμπλήρωση του 60ού της έτους.

Ωστόσο χρειάζεται προσοχή, καθώς αν μέχρι την 31 Δεκεμβρίου 2010 δεν έχει συμπληρωθεί η απαραίτητη 25ετία δεν είναι δυνατή η πλήρωσή της με πλασματικούς χρόνους του Ν. 3865/2010 και 3996/2011.