Alfavita Newsroom Τι είναι η γλώσσα των μνημονίων και του νεοφιλελευθερισμού (η γλώσσα της εξουσίας), η σημασία της και πως να την πολεμήσουμε
Οι άνθρωποι έχουν την ψευδαίσθηση ότι η γλώσσα αντανακλά παθητικά την πραγματικότητα, ότι τα γεγονότα είναι "ουδέτερα" και είναι δυνατή η καταγραφή τους όπως πραγματικά υπάρχουν "εκεί έξω".
Η γλώσσα είναι επικίνδυνο όπλο: αναλαμβάνει την πλύση εγκεφάλου. Πρόκειται για ιδεολογική δομή, που προσδίδει στη φυσική ή κοινωνική πραγματικότητα μια συγκεκριμένη εννοιολογική οργάνωση. Η γλώσσα είναι το όργανο με το οποίο αναπαράγεται η ιδεολογία και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο κατανέμεται η ισχύς μέσα στην κοινωνία.
Η γλώσσα της εξουσίας κατασκευάζει την πραγματικότητα, γιατί αυτή δεν είναι παρά μια αφήγηση. Η συνείδηση των γεγονότων προκύπτει απ τις αφηγήσεις μας γι αυτά.
Οι παρακάτω φράσεις νοηματοδοτούν τελείως διαφορετικά το ίδιο περιστατικό:
"Απωθήθηκαν ταραχοποιά στοιχεία" - "Η αστυνομία χτύπησε διαδηλωτές".
Η γλώσσα δεν είναι απλό όργανο επικοινωνίας. Μέσω της γλώσσας παραποιείται η εικόνα του κόσμου, διαστρεβλώνεται η πραγματικότητα, διαμορφώνονται στάσεις και συμπεριφορές, επανενισχύονται ήδη υπάρχουσες προκαταλήψεις.
Η γλώσσα της εξουσίας κατασκευάζει σημασιολογικές κατηγορίες, μέσα απ τις οποίες οι άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι ν αντιλαμβάνονται και να βιώνουν τη σχέση τους με τις υλικές συνθήκες της ύπαρξής τους. Οι άνθρωποι υιοθετώντας σαν δική τους αυτή την εκδοχή της πραγματικότητας, συντελούν στην αναπαραγωγή και διάδοση της κυρίαρχης ιδεολογίας.
Δηλώσεις στα ΜΜΕ τα χρόνια των μνημονίων:
"Η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίση", "Δεν υπάρχει σάλιο", "Τα ταμεία άδειασαν", "Επικρατεί ύφεση", "Η σχολική χρονιά θα είναι δύσκολη".
Τι κοινό έχουν όλες αυτές οι δηλώσεις; Καμιά δεν είναι συνταγμένη σε ενεργητική διάθεση, χωρίς μάλιστα ν αναφέρεται το ποιητικό αίτιο. Γιατί;
Πρώτον, έτσι δίνεται η αίσθηση πως η κατάσταση είναι αντικειμενικά έτσι. Αυτή είναι και δεν μπορεί ν αλλάξει, όπως η διαπίστωση "είναι βράδυ" ή "το λάστιχο ξεφούσκωσε".
Δεύτερον, γιατί η ενεργητική σύνταξη απαιτεί υποκείμενο που ενεργεί, κάτι που δεν χρειάζεται στην παθητική φωνή.
Στην ενεργητική διάθεση πρέπει να δείξουμε τον ένοχο, να τον ονομάσουμε και να τον πολεμήσουμε. Αυτοί φταίνε για τα ταμεία, αυτοί για την ύφεση, αυτοί για τις μίζες, αυτοί για την οικονομική κρίση, όχι όλοι μας, όχι το κακό το ριζικό μας. Έτσι πρέπει να πούμε:
"Αυτή η πολιτική έφερε την Ελλάδα σε κρίση", "Οι κυβερνήσεις δεν άφησαν σάλιο", "Μια σειρά από υπουργούς άδειασαν τα ταμεία", "Ο καπιταλισμός οδηγεί σε ύφεση", "Οδηγήσαμε την εκπαίδευση στην πιο δύσκολη χρονιά".
Αν η γλώσσα της κρίσης έχει παθητική διάθεση, η αντίσταση θα πρέπει να έχει διάθεση ενεργητική!
(Κώστας Μιχαλάκης, φιλόλογος, "Η γλώσσα της κρίσης").
Μια "Βιομηχανία" αλλοίωσης των εννοιών και των λέξεων έχει απλώσει τα πλοκάμια της:
Αντί καπιταλισμός... ελεύθερη αγορά. Αντί παγκόσμιος μηχανισμός καταλήστευσης οικονομιών κρατών και εργαζομένων... αγορές. Αντί κυριαρχία... συνεργασία. Αντί ληστοτραπεζίτες... εταίροι και συνεργάτες. Αντί τοκογλύφοι... δανειστές. Αντί βομβαρδισμοί λαών... προληπτική δράση. Αντί δολοφονίες αμάχων... παράπλευρες απώλειες.
Αντί αποδιοργάνωση των νοσοκομείων... αναδιάρθρωση. Αντί κτηνωδία του να στερούνται οι καρκινοπαθείς τα φάρμακά τους... εξορθολογισμός. Αντί ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου... αξιοποίηση. Αντί κοινωνική και εθνική καταστροφή... ανάπτυξη. Αντί δολοφονία της ελπίδας... όραμα. Αντί κόλαση... παράδεισος. Αντί λιτότητα... υπευθυνότητα. Αντί εκτέλεση του λαού... αλληλεγγύη. Αντί λουκέτα στα σχολεία... συγχωνεύσεις. Αντί επιστρατεύσεις... ομαλή δημοκρατική λειτουργία. Αντί κινεζοποίηση των μισθών... ανταγωνισμός. Αντί ανεργία... εφεδρία ή διαθέσιμο εργατικό δυναμικό. Αντί απόλυση... αποχώρηση ή διαθεσιμότητα. Αντί Τσουκάτοι και Τσοχατζόπουλοι... χρηστή διαχείριση.
Αντί εκμετάλλευση των ανθρώπων, διάλυση του κοινωνικού ιστού, φτωχοποίηση, περικοπές σε μεροκάματα και συντάξεις... προσαρμογή. Αντί χαράτσι... τέλος ηλεκτροδοτούμενων επιφανειών ή μικρό ασφάλιστρο κινδύνου (Βενιζέλος). Αντί κατακτήσεις των εργαζομένων και των κοινωνικών αγώνων... αναχρονισμοί και συντήρηση.
Αντί πρέπει να ΚΑΝΕΤΕ θυσίες... πρέπει να ΚΑΝΟΥΜΕ θυσίες. Αντί πετσόκομμα των συντάξεων και κατακρεούργηση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης... εξυγίανση των ασφαλιστικών ταμείων. Αντί οριζόντια μείωση των μισθών του δημόσιου τομέα... ενιαίο μισθολόγιο.
Η "δουλειά" των "δημοσιογράφων" της νεοφιλελεύθερης προπαγάνδας... λέγεται ελευθεροτυπία. Νυχτερινή εργασία, ακανόνιστα ωράρια, εργασία το σαββατοκύριακο και άλλα τέτοια χαρούμενα... ελαστικότητα της εργασίας. Η κατατρομοκράτηση και προπαγάνδα του μονόδρομου (με "βομβαρδισμό" μέρα-νύχτα)... ονομάζεται μόνη αξιόπιστη λύση στο οικονομικό πρόβλημα. Η γελοιοποίηση της δυνατότητας οργανωμένης αντίστασης ενάντια στα νεοφιλελεύθερα προτάγματα... λέγεται βολεμένοι συνδικαλιστές και προάσπιση συντεχνιακών συμφερόντων.
Αντί υποτέλεια και δοσιλογισμός...υπευθυνότητα, διαφάνεια, προκοπή της χώρας. Αντί εργασιακός μεσαίωνας... εκ περιτροπής εργασία. Αντί μίζες... χορηγίες. Αντί καταστροφή κεφαλαίου... κούρεμα. Μια συμμορία ονομάζεται πολιτικό κόμμα. Το μαχαίρωμα μεταναστών... δεξιός ακτιβισμός. Άνθρωποι βαφτίζονται λαθραίοι. Τα βασανιστήρια στη ΓΑΔΑ ... σωφρονισμός. Η εκμετάλλευση... διαχείριση ανθρώπινων πόρων. Οι φτωχοί... λιγότερο προνομιούχοι. Η διάλυση του κράτους... μεταρρυθμίσεις. Οι υπό απόλυση δημόσιοι υπάλληλοι... επίορκοι. Ο χρηματιστηριακός τζόγος... ισχυρή Ελλάδα (Σημίτης). Η φυλακή... σωφρονιστικό κατάστημα.
Στις ειδήσεις: οι καλοί "επιβεβαιώνουν" και "προειδοποιούν". Οι κακοί "παραπλανούν" και "απειλούν".
Οι νεολογισμοί "ανθρώπινο κεφάλαιο" και "ανθρώπινοι πόροι" αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους σαν προϊόν για εκμετάλλευση.
Στη Γερμανία το 2011, ειδικός οργανισμός ανακήρυξε σαν χειρότερη λέξη του 20ου αιώνα το "ανθρώπινο υλικό" και σαν χειρότερες λέξεις της χρονιάς το σύμπλοκο "δημοκρατία της αγοράς".
Ο,τιδήποτε κρατικό εμφανίζεται συνδεδεμένο με αρνητικές έννοιες, όπως ακαμψία, ακινησία, απολίθωση, ομάδες συμφερόντων, ομοιομορφία, τεμπελιά, ενώ οι αγορές και ο ιδιωτικός τομέας δαφνοστεφανώνονται με τις έννοιες της ελευθερίας, της ευελιξίας, του δυναμισμού, της καινοτομίας, του μέλλοντος, της ποικιλομορφίας, ακόμη και της δημοκρατίας! Κάνουν τα πάντα για να δοξάσουν την ελεύθερη αγορά, να διαβάλουν το δημόσιο χαρακτήρα των βασικών κοινωνικών αγαθών και κεκτημένων, προσπαθούν να μας κάνουν ν αρνηθούμε το αυτονόητο, ότι στο κράτος εδράζονται οι εγγυήσεις για τα παραπάνω.
Οι λέξεις δηλώνουν και συνυποδηλώνουν. Πολλοί δεν κρίνουν με νηφαλιότητα τις συνυποδηλώσεις, τις οποίες ταυτίζουν με τις σημασίες.
Το καθαρίζω σημαίνει "απαλλάσσω απ τη βρωμιά". ΜΜΕ: "Καθάρισαν το κέντρο της Αθήνας απ τους λαθρομετανάστες". Ο ακροατής αποδέχεται σιωπηλά την αξιολόγηση του ομιλητή και δεν θέτει σε αμφισβήτηση τις υποκειμενικές του απόψεις.
Το "επιχείρηση σκούπα" παραπέμπει στα σκουπίδια. Επομένως ο συνειρμός "άνθρωποι βρώμικοι, άχρηστοι, 2ας κατηγορίας" είναι σχεδόν αναπόφευκτο.
Στις διαφημίσεις συνήθως (αλλά όχι μόνο), συχνά χρησιμοποιούνται λέξεις-νυφίτσες. Αυτές αφαιρούν το σημασιολογικό βάρος άλλων λέξεων.
Πχ. Η τάδε οδοντόκρεμα βοηθά στην καταπολέμηση της τερηδόνας.
Η τάδε κρέμα συμβάλλει στην εξάλειψη των ρυτίδων.
Τα "βοηθά" και "συμβάλλει" έχουν απομυζήσει τη σημασία του εμπρόθετου συμπληρώματος (πολλοί νομίζουν ότι καταπολεμά την τερηδόνα ή εξαλείφει τις ρυτίδες).
Ο πόλεμος είναι ειρήνη. Η ελευθερία είναι σκλαβιά. Η άγνοια είναι δύναμη (τα 3 συνθήματα του Κόμματος στην πυραμίδα του Υπουργείου Αλήθειας/όπως λέμε υπουργείο προστασίας του πολίτη).
"...πιστεύεις ότι η δουλειά μας είναι να εφεύρουμε νέες λέξεις. Λάθος. Καταστρέφουμε λέξεις. Πετσοκόβουμε τη γλώσσα ως το κόκκαλο. Στο τέλος θα κάνουμε αδύνατο το έγκλημα της σκέψης, γιατί δεν θα υπάρχουν λέξεις για να το εκφράσει κανείς".
Τζώρτζ Όργουελ, "1984".
Ο νέος γλωσσικός κώδικας επιβάλλεται "ανεπαίσθητα" μεν, αλλά συστηματικά. Οι άνθρωποι θα μετατραπούν σε δούλους, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι είναι ελεύθεροι.
Αυτή η γλώσσα δεν είναι ανώδυνη. Αλλάζει βαθειά τον τρόπο που σκεπτόμαστε.
Καταστρέφουν το σύστημα των εννοιών των ανθρώπων. Οι λέξεις/έννοιες που αντικαθιστούν δεν είναι τυχαίες. Είναι ΜΕΛΕΤΗΜΕΝΕΣ. Δημιουργούν ανθρώπους "πειθήνιους", "γαλήνιους", αποπροσανατολισμένους.
Μας ψεκάζουν; ΝΑΙ! Αλλά όχι με φάρμακα. ΜΕ ΛΕΞΕΙΣ! Απίστευτο; Κι όμως...
Οι πολίτες πρέπει να γνωρίσουν σε βάθος το παιχνίδι που παίζεται με τη γλώσσα, σε βάρος της γλώσσας. Σημαντικότερο είναι η εκμάθηση των τρόπων και μέσων απενεργοποίησης των αλλοτριωτικών μηχανισμών της σκέψης. Να μπορεί ο κάθε πολίτης να εντοπίζει και να καταδικάζει τις γλωσσικές απάτες. Η κριτική γλωσσική ικανότητα καθιστά το άτομο ικανό να κρίνει τη γλώσσα πάνω και πέρα απ τα όρια της ρηχής γραμματικής ανάλυσης και των κανόνων "ορθής" χρήσης της γλώσσας. Να πάρουν οι πολίτες στα χέρια τους το ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΑΠ ΤΑ ΜΕΣΑ (τι πρέπει να γνωρίζουν πριν εκτεθούν στα ΜΜΕ).
Υπάρχει μια πρόταση για ένα περιοδεύον εργαστήριο, που θάχει στόχο την αποτοξίνωση του λαού απ την ξύλινη γλώσσα της εξουσίας. Λαϊκή εκπαίδευση: που θα πει, ν ανακτά κανείς την κριτική γλωσσική ικανότητα και να επινοεί τρόπους αντίστασης στη νεογλώσσα των μνημονίων και του νεοφιλελευθερισμού.
Η ανάγκη ξεχωριστών ΜΜΕ του κινήματος. Όσο πιο πολύ αποτοξινώνονται οι άνθρωποι απ την γλώσσα της εξουσίας, τόσο πιο πολύ θα νοιώθουν την ανάγκη να της αντισταθούν.
Ανάγκη επικοινωνίας των ανθρώπων άμεσα μεταξύ τους (μακριά απ τα ΜΜΕ). Από δω η ανάγκη να κατακτήσει το κίνημα δήμους, όχι για να διεκδικήσει πολιτιστικές πρωτεύουσες, αλλά για να τραβήξει τους ανθρώπους σε δημόσιους χώρους, να τους δώσει την ευκαιρία να μιλήσουν, να σκεφτούν, να τους δώσει ερεθίσματα να θυμηθούν τη γλώσσα τους και τις λέξεις που τους εκφράζουν, να πούνε τον πόνο τους... (μακριά από τους "ψεκασμούς" των ΜΜΕ).
Τώρα μπορεί να καταλάβει ο καθένας τι σημασία έχει οι εμφανιζόμενοι εκπρόσωποι των αντιμνημονιακών δυνάμεων στα ΜΜΕ, να μην αφήνουν "λέξη να πέσει κάτω". Να παραθέτουν μαχητικά αντίλογο, που θα στηρίζεται σε λέξεις/έννοιες προοδευτικές (μ όλη τη σημασία της λέξης). Αυτό απαιτεί ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Είναι αυτό που ΔΕΝ λείπει απ τους μνημονιακούς). Αλλά θα πρέπει επιπλέον να συνειδητοποιήσουμε ότι ο εχθρός δεν επιτίθεται κύρια με τους πολιτικούς εκπροσώπους των μνημονιακών δυνάμεων, αλλά με το στόμα των "δημοσιογράφων", με την "αφήγηση" των ειδήσεων (ή "ειδήσεων") ή με την "αντικειμενική" διεύθυνση μιας συζήτησης. Ξέρουν ότι αυτοί οι δρόμοι είναι πιο αποτελεσματικοί και πιο επαγγελματικοί.
Θυμάμαι σαν τώρα, σε προεκλογική συζήτηση του 2012 στην TV, με τη συμμετοχή πασίγνωστου "αντιμνημονιακού" συνταγματολόγου, την Ντόρα να πετάγεται "άκαιρα" μεσ τη συζήτηση και να ρητορεύει για τη "δημοκρατία ΜΑΣ". Ο συνταγματολόγος, έμεινε σιωπηλός και ανέκφραστος, όπως φάνηκε καθαρά στην κάμερα. Εκείνη τη στιγμή είναι σίγουρο ότι ο "ψεκασμός" της Μπακογιάννη βρήκε στόχο κάπου βαθειά μέσα στο λαό. Και την αποτελεσματικότητα του ψεκασμού αύξησε η παρουσία του συνταγματολόγου, που δεν βρήκε τίποτα να πει για τη "δημοκρατία ΤΟΥΣ" εν μέσω των μνημονίων.
Θα ήταν χρήσιμο να μιλήσουμε για τη χρήση της "στατιστικής" και άλλων "επιστημών" για την παραπλάνηση και υποταγή των πολιτών.
Υπάρχουν 3 ειδών ψέματα: τα ψέματα, τα καταραμένα ψέματα και η στατιστική (Disraeli).
Όλοι θυμόμαστε τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το έλλλειμα του 2009, που από 6% το φούσκωσε στο 15%.
Επίσης θυμηθείτε την παρουσίαση "μελέτης" της Εθνικής Τράπεζας την παραμονή των εκλογών του 2012, για τις "καταστροφικές" επιπτώσεις μιας εξόδου απ το ευρώ.
"Μια σωστή θεραπεία μπορεί να γιατρέψει ένα κρύωμα μέσα σε 7 μέρες, ενώ αν αφήσουμε αυτό το κρύωμα να περάσει από μόνο του, θα μας ταλαιπωρεί για μια βδομάδα".
Ο στατιστικός τρόπος σκέψης θα είναι μια μέρα τόσο απαραίτητος στον κάθε πολίτη, όπως είναι σήμερα η γραφή και η ανάγνωση (H. G. Wells).
Σε τελική ανάλυση, η συγκρότηση της γλώσσας θα πρέπει να κατανοηθεί όχι σαν μια κατασκευή της εξουσίας, αλλά σαν προϊόν κοινωνικής σύγκρουσης.
Αν πρόκειται ν αλλάξουμε κάτι στον κόσμο, χρειάζεται δίπλα σε όλα τα άλλα και μια συμβολική επανάσταση. Να μεταβάλλουμε την κοσμοθεώρηση, τη γνώση, την παράσταση για τον κόσμο.
Γιώργος Παπανικολάου
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
