Παιδικές πισίνες στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

 Εκπαιδευτικός Δ.Ε.

 

Κατά την τετραετία 1928-1932 η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την δημόσια υγεία, την προστασία και φροντίδα της παιδικής ηλικίας και της μητρότητας, καθώς και την περίθαλψη των προσφύγων. Ο υφυπουργός Υγιεινής Απόστολος Δοξιάδης εργάστηκε συστηματικά για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας υγείας, εισηγήθηκε αλλαγές σε θέματα κοινωνικής πρόνοιας, έλαβε μέτρα για την πρόληψη και καταπολέμηση των μολυσματικών νόσων, ίδρυσε βρεφονηπιακούς σταθμούς και σανατόρια σε διάφορους νομούς και καθιέρωσε το τμήμα προστασίας της υγείας των μαθητών και τις παιδικές εξοχές.

 

Στο πλαίσιο της υγειονομικής φροντίδας του παιδιού και της κοινωνικής πρόνοιας, εντάχτηκε η ίδρυση από τον Δήμο Αθηναίων, σε πολλές περιοχές της Αθήνας, δημοτικών υπαίθριων δεξαμενών, που γίνονταν πισίνες για τα παιδιά. Απευθύνονταν κυρίως σε παιδία από οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων ή παιδιά προσφύγων, που δεν είχαν τη δυνατότητα να φύγουν από την πόλη για θερινές διακοπές, ούτε να πάνε στο Φάληρο για θαλάσσια μπάνια. Τα πρωινά, τα παιδιά κολυμπούσαν στα νερά της πισίνας και τα απογεύματα, που οι πισίνες άδειαζαν από νερό, έστηναν μέσα σε αυτές τα ομαδικά τους παιχνίδια (γκέο-βαγκέο, περνά-περνά η μέλισσα, μπερλίνα κ.ά.). Για να μπορούν να καλυμπήσουν στις δημοτικές πισίνες, τα παιδιά έπρεπε να επισκεφθούν, συνοδευόμενα από τους γονείς τους, τα ιατρεία του Δήμου Αθηναίων και να εξεταστούν από γιατρό. Αν ήταν υγιή, ο γιατρός τους χορηγούσε την ειδική κάρτα κολύμβησης, την οποία επιδείκνυαν κάθε πρωί στους υπεύθυνους της πισίνας (γιατρούς ή φύλακες), πριν μπουν στο νερό. Οι πισίνες είχαν θαλασσινό νερό που μεταφερόταν με βυτία του Δήμου Αθηναίων.

 

 

 

 

Στην πισίνα της πλατείας Κουμουνδούρου έκαναν το μπάνιο τους περίπου 200 παιδιά. Υπάλληλοι του δήμου φρόντιζαν για το γέμισμα και το άδειασμα της πισίνας και την ασφάλεια των παιδιών και εθελόντριες κυρίες τους μοίραζαν, μετά το μπάνιο, το δεκατιανό (συνήθως  ψωμί και τυρί). 

 

 

Μεγάλο αριθμό παιδιών δεχόταν και η δεξαμενή του Αγίου Κωνσταντίνου Κολωνού, ενώ πολύ δημοφιλής στους μικρούς κολυμβητές ήταν η πισίνα στη διασταύρωση Λεωφόρου Αλεξάνδρας και Πατησίων.

 

 

Η πισίνα του Αγίου Παντελεήμονα δεχόταν λιγότερα παιδιά, αλλά ήταν καλά οργανωμένη, καθώς διέθετε γιατρό και φύλακα που τη γέμιζε και την άδειαζε. Στην άκρη της πλατείας υπήρχε ένα μικρό ξύλινο σπιτάκι, το ιατρείο, με γιατρό που έδινε τις πρώτες βοήθειες στα παιδιά που έπαιζαν στην πλατεία. Κάθε πρωί, ο γιατρός συγκέντρωνε τα παιδιά που ήταν γραμμένα στον κατάλογο για να μπουν στο νερό, έλεγχε την κάρτα κολύμβησης και τα ρωτούσε ένα-ένα χωριστά αν είχαν φάει πρωινό και τι ακριβώς είχαν φάει. Όποιο παιδί απαντούσε ότι είχε φάει καλά, του απαγόρευε να μπει στην πισίνα. Κατόπιν τα προέτρεπε να πουν τραγούδια, ποιήματα και αινίγματα που είχαν μάθει στο σχολείο και τα έβαζε στη σειρά δίνοντας οδηγίες: να μπουν στο νερό σιγά-σιγά και προσεκτικά, να μην βουτήξουν με το κεφάλι και τα μικρότερα παιδιά να κολυμπούν στα ρηχά για να μπορεί να τα επιτηρεί. Και με τη σφυρίχτρα του έδινε το πρόσταγμα να μπουν στο νερό. Τα αγόρια αλαλάζοντας ορμούσαν πρώτα και ανέβαιναν στο πεζούλι της πισίνας για να βουτήξουν στα βαθιά (ένα μέτρο περίπου ήταν το πιο βαθύ σημείο). Τα κορίτσια έμπαιναν ανά δύο, χέρι-χέρι, με χαρούμενες φωνές. Το μπάνιο στην πισίνα διαρκούσε ελάχιστη ώρα και τελείωνε όταν ο φύλακας την άδειαζε και ο γιατρός σφύριζε επίμονα μέχρι να βγουν και οι τελευταίοι.

Πολλές από τις πισίνες του Μεσοπολέμου λειτούργησαν και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες του 1950 και 1960 καλύπτοντας τις ανάγκες των παιδιών της Αθήνας για καλοκαιρινά μπάνια. 

 

Θεοδώρου Β., & Καρακατσάνη, Δ. (2010), «Υγιεινής Παραγγέλματα». Ιατρική περίθαλψη & κοινωνική πρόνοια για το παιδί τις πρώτες δεκαετίας του 20ού αιώνα, Αθήνα: Διονικος.

 

Σφακιανάκη-Μανωλίδου Μ. (1998), Τις Κυριακές φορούσαμε τα καλά μας, Αθήνα: Κέδρος.