Νίκος Τσούλιας Όταν αρχίζει η διδασκαλία, τα πάντα πρέπει να αλλάξουν. Το σκηνικό της τρέχουσας πραγματικότητας πρέπει να ανατραπεί ολοκληρωτικά, να γίνει αφαίρεση της συνηθισμένης ροής των πραγμάτων και να μεταφερθεί η παράσταση σε τόπους φαντασιακούς, σε χρόνους μελλοντικούς, σε καιρούς αλλοτινούς.
Και μάλιστα συμβαίνει το εξής παράξενο. Όλα αυτά γίνονται για χάρη του μέλλοντος, του φωτεινού μέλλοντος – γιατί εδώ όλα υπηρετούν το πνεύμα και όχι το ξίφος -, παρά το γεγονός ότι αναφερόμαστε στο παρελθόν ή πιο ορθά σε ένα μοναδικό διαχρονικό παρόν, στο σταθερό νήμα της ιστορίας του πνεύματος, που παραμένει πάντα επίκαιρο και κραταιό. Γιατί είτε διδάσκεις το Πυθαγόρειο θεώρημα και τους Νόμους του Νεύτωνα είτε το βαθύτερο νόημα της Οδύσσειας και την ποίηση του Καβάφη, είτε την Εξελικτική θεωρία και την Ατομική θεωρία βρίσκεσαι μέσα στις μεγάλες αφηγήσεις του ανθρώπου με τις οποίες διαμορφώνει τη ζωή του και τον πολιτισμό του διαρκώς και αιωνίως.
Και πρέπει να μετασχηματιστεί η εκτός σχολικής αίθουσας πραγματικότητα, για να υπάρξει πλήρης αφοσίωση και ολοκληρωτικό δόσιμο της σκέψης εκπαιδευτικού και εκπαιδευόμενων, γιατί όπως πολύ εύστοχα επεσήμαινε το παιδαγωγός μας Θ. Γέρου, «η παιδεία δεν πρέπει να αποφεύγει την ανάλυση της πραγματικότητας ούτε να φοβάται τη δημιουργική συζήτηση». Γιατί ναι μεν «όταν περιγράφουμε κάποιον που διδάσκει, αναφερόμαστε σιωπηρά σε ένα πλέγμα κανόνων που λειτουργούν σε μια συγκεκριμένη κοινωνία και εξειδικεύουν τι είναι αυτό που θεωρείται διδασκαλία και οι κανόνες αυτοί συνιστούν την πραγματική δυνατότητα της διδασκαλίας στο σύνολό της» (Carr W., Kemmis S., Για μια κριτική εκπαιδευτική θεωρία) – αλλά ο εκπαιδευτικός δεν θα κινηθεί πάνω σε ράγες, δεν θα τυποποιηθεί, αλλά θα ανοίξει το δικό του μονοπάτι, το ξεχωριστό κάθε φορά μονοπάτι της διδασκαλίας.
Και πρέπει ο εκπαιδευτικός να δώσει την παράστασή του με τον πιο θεατρικό τρόπο, να υποδυθεί ρόλους δύσκολους και απαιτητικούς. Γιατί πρέπει να αλλάξει το σενάριο της σκέψης όλων των μαθητών / μαθητριών του που είναι αγκιστρωμένο στην εκτός σχολικής αίθουσας πραγματικότητα. Να τους / τις εμπνεύσει και να συνεπάρει το στοχασμό τους και τις φαντασιώσεις τους. Να τους ταξιδέψει σε καινούργιους κάθε φορά κόσμους και να τους κάνει να αισθανθούν όμορφα και ταξιδεμένα. Να συνταιριάξει τα δικά τους ονειρεμένα όνειρα με τις επιδιώξεις της μάθησης και να μετουσιώσει τον επιστημονικό του λόγο σε παιδαγωγική θέαση της όλης τελετουργίας.
Γιατί πρέπει να καταλύσει κάθε καταναγκασμό που γεννιέται τόσο εύκολα από τις τόσες και τόσες θεσμικές ή μη δεσμευτικές όψεις του σχολείου και της αίθουσας (βαθμολογία, πειθαρχία, παρουσία, σιωπή, τιμωρία, ακινησία…) και δεν μπορεί να σκέπτεται ότι θα βάλει τους εκπαιδευόμενους «με ένα καλάμι μπροστά» ούτε και θα τους «τραβάει με ένα σκοινί από μπροστά», αλλά θα πορευτεί μαζί τους και ανάμεσά τους θέτοντας τους εκπαιδευτικούς προβληματισμούς και τους μαθησιακούς στόχους, τις προκλήσεις της γνώσης και τις επιταγές της παιδαγωγικής με τέτοιο τρόπο, ώστε να συνθέτουν ένα κοινό σύμπαν ανάδειξης της Μόρφωσης, στο οποίο θα ανθίζει η συμμετοχή όλων και η κατάκτηση στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό των επιδιώξεων της αίθουσας.
Και αυτό απαιτεί σχέδιο καλά προετοιμασμένο από την προηγούμενη ημέρα και θα το σκέπτεται και θα το ανασχεδιάζει ξανά και ξανά ακόμα και λίγο πριν εισέλθει στο σκηνικό της πράξης (ανεξάρτητα από το ισχυρό κάθε φορά δεδομένο ότι το απρόβλεπτο και αυτοσχέδιο, το ετεροκαθοριζόμενο και εξωγενές είναι πάντα παρόντα), απαιτεί πάθος «ευτυχισμένης στιγμής» και ισχυρή αυτοπεποίθηση ότι θα «πάει βόλτα τους μαθητές και τις μαθήτριες», στην οποία θα γνωρίσουν νέες εμπειρίες και πάντα νέους κόσμους και θα νιώσουν παράξενα και όμορφα. Γιατί μόνο έτσι θα αγγίξει αυτό που οραματίστηκε ο John Dewey «μια επιστήμη της εκπαίδευσης, η οποία θα μπαίνει στην καρδιά, στο μυαλό και στα χέρια των εκπαιδευτικών για να διαφωτίσει την άσκηση της εκπαιδευτικής λειτουργίας».
Πώς όμως δεν θα πειθαναγκάσει και δεν θα επιβάλλει ό,τι πρέπει να συμβεί στη διάρκεια της διδασκαλίας; Γιατί έχει να αντιμετωπίσει ένα στενό πέρασμα, που είναι δική του και μόνο ευθύνη. Να πορευτεί με τους μαθητές / τις μαθήτριές του μέσα σε κλίμα απόλυτης ελευθερίας και βαθιάς επιθυμίας του καθενός και της καθεμιάς για να γευτούν τους καρπούς της γνώσης όποιες και αν είναι οι προς τούτο θυσίες. Γιατί πρέπει να έχει συνειδητοποιήσει ένα παιδαγωγικό «δόγμα», που τόσο παραστατικά το έχει θέσει ο Π. Φρέιρε στην Αγωγή του καταπιεζόμενου, «αν είναι αλήθεια ότι η σκέψη έχει νόημα μόνο όταν γεννιέται από την δράση πάνω στον κόσμο, τότε η υποταγή των μαθητών στο δάσκαλο είναι ακατανόητη».
Αλλά η διδασκαλία δεν γίνεται σε έρημο τοπίο. Αναδύεται και επιτελείται σε διεγερμένους και ανήσυχους τόπους, στους οποίους οι συμμετέχοντες μαθητές και μαθήτριες έχουν προσέλθει με σχέδιο κοινωνικής ένταξης και ολοκλήρωσης, με όνειρο ζωής. Αν τούτο είναι πάντα στη σκέψη του εκπαιδευτικού και αποτελεί τη μόνιμη αγωνία του, θα βρει το ιερό βήμα της διδασκαλίας, έχοντας πάντα στην καρδιά του ότι «η παιδεία είναι μια πράξη αγάπης και, κατά συνέπεια, μια πράξη θάρρους» (Θ. Γέρου). Και τότε η εκπαίδευση γίνεται παιδεία. Τότε όλα μεταμορφώνονται…
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ τον Ιούνιο: Ανακοινώθηκε ΕΠΙΣΗΜΑ η ύλη!
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 2/04
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
