Ειδικές Οικονομικές Ζώνες υπερεκμετάλλευσης

Το κοινό χαρακτηριστικό των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών από την Ασία μέχρι την Λατινική Αμερική είναι ότι δημιουργήθηκαν μετά τηνκρίση του ’70, δείχνοντας την σημασία που είχε για τον καπιταλισμό η υπέρβαση των προηγούμενων εργατικών διεκδικήσεων, κι επίσης το γεγονός ότι αποτελούσαν μια εξαίρεση απέναντι στα ισχύοντα (εργατικό και φορολογικό δίκαιο, πχ) στη χώρα φιλοξενίας. 

Με τις οδηγίες του Μάρτιν Σουλτς

Συμπληρώνεται σχεδόν ένας χρόνος από τη συνέντευξη που έδωσε στα τέλη του περασμένου καλοκαιριού στο Σπίγκελ, ο Γερμανός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σούλτς, στην οποία παρουσίασε τη θέση του υπέρ της δημιουργίας Ειδικών Οικονομικών Ζωνών (ΕΟΖ) στην Ελλάδα, καθώς «οι περικοπές από μόνες τους δε φέρνουν ανάπτυξη». Μάλιστα, ανέφερε ότι η νεοεκλεγείσα τότε κυβέρνηση έχει καταθέσει πρόταση στην ΕΕ για συγκεκριμένες περιφέρειες που θα μπορούσαν να υιοθετήσουν συγκεκριμένα κίνητρα για επενδύσεις των οποίων τα προϊόντα θα πήγαιναν στην ευρωπαϊκή αγορά. Λίγες μέρες αργότερα, ο υπουργός Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκης, επισημοποίησε τη θέση της ελληνικής κυβέρνησης κάνοντας λόγο για «Ζώνες με ειδικά φορολογικά και διοικητικού χαρακτήρα κίνητρα» οι οποίες μάλιστα δε χρειάζεται να είναι και χωρικά ορισμένες αλλά μπορούν να αφορούν τομείς και κλάδους.

Βέβαια, η συζήτηση για τις ΕΟΖ στην Ελλάδα είχε ήδη ξεκινήσει από πολύ νωρίτερα και συνεχίστηκε στη συνέχεια. Ο Πέτρος Τατούλης που πρότεινε να γίνει ολόκληρη η Πελοπόννησος, της οποίας είναι περιφερειάρχης, μια ΕΟΖ. Το ιδιωτικό «Χρηματοοικονομικό Φόρουμ της Θράκης» προσπαθεί διαρκώς να πιέσει υπέρ της υιοθέτησης μιας τέτοιας απόφασης στην περιοχή, η οποία πράγματι και λόγω της θέσης της, έχει αποτελέσει μια από τις προτάσεις που συζητιούνται. Η αλήθεια είναι ότι, η κουβέντα για μια συγκεκριμένη απόφαση χαρακτηρισμού κάποιου συγκεκριμένου εδάφους ως ΕΟΖ, έχει σχετικά ατονήσει τους τελευταίους μήνες από την πλευρά της κυβέρνησης και της τρόικα. Η εκτίμησή μας είναι ότι πιθανώς έχουν εμφανιστεί εμπόδια λόγω του διεθνούς ανταγωνισμού στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, χωρίς ωστόσο να έχει φύγει σε καμία περίπτωση από τις επιδιώξεις κυρίαρχων κύκλων της Ε.Ε. και ειδικά της Γερμανίας. Άλλωστε και πέρα από τις επίσημες δηλώσεις, συνθήκες ΕΟΖ δημιουργούνται σε περιπτώσεις όπως της Cosco στον Πειραιά αλλά και οι εξελίξεις γύρω από τον αγωγό ΤΑΡ βρίσκονται σαφώς σε τέτοια κατεύθυνση.

Στο παρόν κείμενο, δε θα επικεντρωθούμε στη συζήτηση και τις πιθανές εξελίξεις στην Ελλάδα, αλλά θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε ορισμένες πτυχές του φαινομένου και της ιστορίας των ΕΟΖ μέσα από διεθνή παραδείγματα.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ

ΖΩΝΕΣ ΥΠΕΡΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ

Η ΕΕ ενθάρρυνε την δημιουργία ΕΟΖ στο έδαφός της

«Είμαι της άποψης ότι πρέπει να επιτρέψουμε σε κάποιες περιφέρειες, κάποιες επιχειρήσεις, κάποιους εργάτες και  αγρότες που εξαιτίας της σκληρής δουλειάς πέτυχαν καλά αποτελέσματα, να επιβραβεύονται περισσότερο και να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους. Θα δημιουργήσουν ισχυρή θετική επιρροή στους γείτονες τους και θα οδηγήσουν  άλλες περιοχές και μονάδες εργασίας να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους».

Τα παραπάνω λόγια δε θα είχαν και μεγάλη σημασία, αν δεν προέρχονταν από τον ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, Ντεν Ξιαοπίνγκ εν έτει 1978, και δεν συνδέονταν με την έναρξη της διαδικασίας «ανοίγματος» της κινέζικης οικονομίας στην ελεύθερη αγορά. Λίγους μήνες αργότερα, στις παραλιακές επαρχίες Γκουαντόνγκ και Φουτζιάν, στα σύνορα με το Χονγκ Κονγκ, θα υιοθετηθούν ειδικοί κανονισμοί για το διεθνές εμπόριο και μέσα στο 1980 θα σχεδιαστούν σε αυτές τέσσερις Ειδικές Οικονομικές Ζώνες, μεταξύ των οποίων και η μεγαλύτερη από όλες, Σενζέν.

Δεν ήταν οι πρώτες ΕΟΖ, ωστόσο ο ταυτόχρονος σχεδιασμός τους από το κράτος και η τεράστια έκταση και εξάπλωσή τους αποτέλεσαν τομή. Ιστορικά, κάποιος θα έπρεπε να ανατρέξει αρκετά χρόνια πίσω για να βρει την προϊστορία των ελεύθερων ζωνών, αρχικά με τη μορφή του ελεύθερου εμπορίου, σε περιπτώσεις όπως του Γιβραλτάρ στις αρχές του 18^ου αιώνα, στη Σιγκαπούρη και το Χόνγκ Κόνγκ, στο λιμάνι του Αμβούργου, αλλά και στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα στην Ισπανία ή το Μεξικό. Με χαρακτηριστικά πιο κοντινά στα σημερινά, θα βρίσκαμε την πόλη Σανόν της Ιρλανδίας λίγο μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρόλα αυτά, η ραγδαία εξάπλωση των ΕΟΖ και η μετατροπή τους σε παγκόσμιο πρότυπο καταστροφικής καπιταλιστικής ανάπτυξης, έχει τις βάσεις της στη δεκαετία του ’70 και του ’80 και συνδέεται με τη συνολική στροφή στην παγκόσμια οικονομία και πολιτική.

Συνηθίζεται ο όρος Ειδικές Οικονομικές Ζώνες να χρησιμοποιείται περιγράφοντας διαφορετικές κατηγορίες. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα (ΠΤ) μπορούμε να διακρίνουμε διαφορετικές μορφές, από τις παραδοσιακές ζώνες εξαγωγών και ελεύθερου εμπορίου, μέχρι λιμάνια, αστικές περιοχές, ακόμα και μεμονωμένα εργοστάσια. Όπως περιγράφεται σε ένα τόμο – επίσης υπό την αιγίδα της ΠΤ- με τη λέξη ΕΟΖ κάποιος μπορεί να φαντάζεται ένα περίφραχτο βιομηχανικό κτίριο μιας φοροδιαφεύγουσας πολυεθνικής με εργάτες να δουλεύουν σε απάνθρωπες συνθήκες, κάποιος άλλος «το θαύμα της Σενζέν», μιας κοσμοπολίτικης πόλης που από ένα μικρό παραθαλάσσιο χωρίο έφτασε στα 14 εκατομμύρια κατοίκους και κάποιος τρίτος τα λιμάνια του Ντουμπάι και της Σιγκαπούρης. Και τα τρία θα ήταν ακριβείς περιγραφές.

Για την ακρίβεια, οι περιγραφές αυτές δεν είναι και τόσο αντιφατικές. Γιατί το βασικό χαρακτηριστικό των ΕΟΖ δεν είναι η τελική χωρική τους μορφή αλλά η λογική που τις διέπει. Πρόκειται για εδάφη ειδικά προσδιορισμένα για να αποτελούν εξαίρεση, για να μην ισχύει εντός τους ότι ισχύει έξω. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι μεγάλες χωρικές μονάδες τις οποίες τα εκάστοτε κράτη ουσιαστικά αφαιρούν από το έδαφός τους και τις παραχωρούν ως τόπους προσέλκυσης επενδύσεων. Συχνά αναλαμβάνουν τα ίδια και το κόστος κατασκευής των υποδομών, ενώ στα οφέλη συμπεριλαμβάνονται η αποφυγή της φορολόγησης τόσο στα έσοδα όσο και στα προϊόντα, η εξαίρεση από κάθε εργασιακή νομοθεσία, η παράκαμψη όλων των περιορισμών για τη σύσταση και λειτουργία επιχειρήσεων, η άμεση πρόσβαση σε πόρους, η λειτουργία χρηματοοικονομικών υπεράκτιων (offshore) δραστηριοτήτων και συνολικά η πλήρης ελευθερία και εξουσία. Συνήθως σχεδιάζονται σε σημεία που εξυπηρετούν τις ανάγκες μεταφοράς εμπορευμάτων και σύνδεσης με διεθνή διαμετακομιστικά δίκτυα.

Εξαιτίας αυτών των χαρακτηριστικών τους, ήταν αναμενόμενο από την πρώτη στιγμή να προσελκύσουν το μεγαλύτερο μέρος των ξένων επενδύσεων. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, με την κρίση να έχει επηρεάσει σφόδρα τη βιομηχανική παραγωγή της Δύσης, το νεοφιλελευθερισμό να αρχίζει να κυριαρχεί και την τεχνολογία να παρέχει νέες δυνατότητες, η «είσοδος» της Κίνας στον «ελεύθερο» καπιταλιστικό κόσμο και η λειτουργία των ΕΟΖ ήταν μια σωτήρια επιλογή για το κεφάλαιο. Μέσα σε μια χρονιά από την ίδρυσή τους, συγκέντρωσαν το 60% των συνολικών ξένων επενδύσεων στην Κίνα. Λίγα χρόνια αργότερα, το παράδειγμα τους επεκτάθηκε και σε πολλές άλλες περιοχές στη χώρα.

Η Σενζέν, το 1980 δεν είχε ούτε ένα φανάρι για την κυκλοφορία. Σήμερα, σε μια από τις πιο θεαματικές αστικοποιήσεις στην ιστορία, έχει σχεδόν 14 εκατομμύρια κατοίκους, από τους οποίους κοντά στα 9 είναι εσωτερικοί μετανάστες εργάτες. Στο έδαφος της, δραστηριοποιούνται σχεδόν όλες οι μεγάλες πολυεθνικές, είτε οι ίδιες- είτε ακόμα πιο ύπουλα- μέσα από θυγατρικές, συνεργαζόμενες επιχειρήσεις και υπεργολαβίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Foxconn που παράγει όλες τις νέες συσκευές της Apple. Το να λέμε ότι επικρατούν κακές συνθήκες εργασίας, ωχριά μπροστά την πραγματικότητα.

Δεν είναι μόνο τα μεροκάματα λίγων δολαρίων ή γιέν. Οι ώρες εργασίας συχνά φτάνουν τις 100 την εβδομάδα. Οι άδειες είναι 5 ημέρες το χρόνο. Οι εργαζόμενοι στοιβάζονται σε κλουβιά ανά ντουζίνες, μέσα σε εγκαταστάσεις περιστοιχισμένες από συρματοπλέγματα για να αποφεύγονται οι αυτοκτονίες. Οι καταγγελίες περιγράφουν ότι όσοι έχουν καρέκλα για να κάθονται στην αλυσίδα παραγωγής επιτρέπεται να χρησιμοποιούν μόνο το μπροστινό ένα τρίτο της για να παραμένουν ξύπνιοι και ενεργητικοί. Πάνω από 150.000 άνθρωποι χάνονται κάθε χρόνο σε βιομηχανικά ατυχήματα. Το 1998, κάθε μέρα περνούσε με 13 εργάτες στη Σενζέν να χάνουν τα δάχτυλα ή τα χέρια τους. Και πάνω από όλα, η διαρκής απειλή της τιμωρίας, ως ενός θεϊκού δικαιώματος του αφεντικού αν εκτιμά ότι δεν επιτυγχάνεται ο παραγωγικός στόχος, που περιλαμβάνει από προσβολές και εξευτελισμούς, επίπονες αγγαρείες, υποχρεώσεις σε «γράμματα εξομολόγησης», μέχρι φυσικά ξυλοδαρμούς και δολοφονίες όποτε πάει να παραβιαστεί το ιερότερο συστατικό των ΕΟΖ. Η πλήρης απαγόρευση του συνδικαλισμού και της συλλογικής διεκδίκησης.

Το πρότυπο της Κίνας δεν είναι το μόνο. Ίσως να μην είναι καν το χειρότερο. Στην Ινδία, ΕΟΖ είχαν δημιουργηθεί από πιο πριν. Στη βάση ενός παρόμοιου μοντέλου είχαν οριστεί μεγάλες εκτάσεις για επενδύσεις. Ωστόσο, η μη εντυπωσιακή εξέλιξή τους, οδήγησε το 1981 στην εφαρμογή κάτι διαφορετικού. Πλέον οι ΕΟΖ δε χρειάζονταν να είναι συγκεντρωμένες σε clusters, επιχειρηματικά συμπλέγματα σε μεγάλες εκτάσεις. Δημιουργήθηκαν οι Μονάδες Εξαγωγικού Προσανατολισμού, μίνι- ΕΟΖ, που προσέλκυσαν το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων και σήμερα είναι πάνω από 2.500. Ο βαθμός ελευθερίας τους είναι ακόμα μεγαλύτερος και μπορεί κάθε εργοστάσιο, ακόμα και μια μεσαία εγχώρια επιχείρηση να αιτηθεί για τη μετατροπή της.

Πρόκειται για ένα μοντέλο που, με ακόμα χειρότερο τρόπο, είχε εφαρμοστεί από το 1980 στον Μαυρίκιο. Σε αντίθεση με τις γεωγραφικά καθορισμένες ζώνες, ολόκληρη η χώρα είναι ουσιαστικά μια ΕΟΖ, καθώς η έννοια των ζωνών δεν περιλαμβάνει εδάφη αλλά σχεδόν όλους τους σημαντικούς οικονομικούς τομείς.

Με την πάροδο των χρόνων, το μοντέλο των ΕΟΖ επεκτάθηκε πέραν της Άπω Ανατολής. Καθώς μεταβαλλόταν η διεθνής ιμπεριαλιστική πολιτική, άρχισαν να δημιουργούνται σε όλο και μεγαλύτερα κομμάτια της Ασίας, της Βόρειας Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. Ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος βέβαια δημιούργησε η λεηλασία των εδαφών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και έτσι οι περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, είδαν στο έδαφος τους τη δημιουργία τέτοιων ζωνών, με αντίστοιχες συνθήκες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε σε ειδικές ρυθμίσεις για να υποδεχτεί τις ΕΟΖ αυτές.

Όχι μόνο η ΕΕ δεν οδήγησε στο ξεπέρασμα των μορφών σύγχρονης σκλαβιάς στις πρόσφατα ενταγμένες χώρες, αλλά χρησιμοποιεί το παράδειγμα χωρών όμως η Πολωνία κα η Ρουμανία, ως πρότυπο ανάπτυξης για την ευρωπαϊκή περιφέρεια. Παράλληλα, αν και πράγματι δεν υπάρχει θεσμοθετημένη ΕΟΖ σε χώρα του πυρήνα της ΕΕ, μόλις πριν λίγους, το Βέλγιο κατηγόρησε επίσημα ότι στη Γερμανία, η βιομηχανία κρέατος, πυλώνας του «γερμανικού θαύματος», χρησιμοποιεί παρόμοιες συνθήκες εκμετάλλευσης. Έρευνες στον κολοσσό των πουλερικών Wiesenhof, αποκάλυψαν ολόκληρο κύκλωμα με ενοικιαζόμενους μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη να δουλεύουν με 3 ευρώ τη μέρα και να μένουν σε στάβλους και εγκαταλελειμμένα στρατόπεδα. Κάτι που είναι τραγικά οικείο σε εμάς μέσα από εικόνες όπως της Μανωλάδας που έχει δημιουργηθεί ένα καθεστώς σύγχρονου δουλεμπορίου, ακόμα και χωρίς επίσημη ανακήρυξη ΕΟΖ.

Καθοριστικό είναι το ζήτημα του φύλου. Σε παγκόσμια κλίμακα, οι γυναίκες κατέχουν ένα ποσοστό που αγγίζει το 70% των εργαζομένων σε ΕΟΖ, ενώ σε επιχειρήσεις όπως στην υφαντουργία ή τα τρόφιμα είναι σχεδόν 100%. Συχνά οι επενδυτές προσλαμβάνουν μόνο γυναίκες. Η καταπίεση που υφίστανται είναι διπλή, καθώς, πέρα από τη μεγαλύτερη σωματική επιβάρυνση, πέφτουν συχνά θύματα σεξιστικών επιθέσεων και τιμωριών από άντρες προϊστάμενους. Έχουν καταγγελθεί περιπτώσεις στην Ινδία που ανάγκασαν της εργάτριες να στέκονται γυμνές και να εξετάζονται ξεδιάντροπα για κλοπή φτερούγων κοτοπούλου.

 Ο καπιταλισμός ως άθροισμα Ειδικών Ζωνών

ΚΑΜΙΑ ΔΙΑΧΥΣΗ ΤΩΝ ΟΦΕΛΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΧΩΡΑ

Μια από τις μεγάλες ανοησίες που επαναλαμβάνουν, διάφοροι αστικοί κύκλοι, είναι αυτή που υποστήριξε παλαιότερα ο βουλευτής Έβρου Γεροντόπουλος  ότι οι ΕΟΖ θα λειτουργούν με «νόμους Ελλάδας, όχι Βουλγαρίας και Ρουμανίας». Ας αφήσουμε το γεγονός ότι πλέον η εργατική νομοθεσία, οι μισθοί κ.α. έχουν γίνει σμπαράλια και το ότι οι νόμοι που έχουν ψηφιστεί προωθούν την πλήρη ασυδοσία των «επενδυτών». Αυτό που δεν λέει ο εν λόγω κύριος, όπως και άλλοι αντίστοιχης σοβαρότητας, είναι ότι στις ΕΟΖ δε ισχύει ο νόμος της τάδε ή της δείνα χώρας. Ουσιαστικά δεν ισχύει κανένας νόμος. Μπορούν να μπαίνουν κάποιες ρυθμίσεις περιστασιακά αλλά ο ρόλος των ΕΟΖ είναι να παρακάμπτουν τις νομοθεσίες των κρατών. Αυτό κάνουν. Γι’ αυτό υπάρχουν. Οι συνθήκες μεσαίωνα δεν είναι αρνητικό αποτέλεσμα. Είναι λόγος δημιουργίας. Αν μια ΕΟΖ δεν παρέχει πλήρη ελευθερία στους επενδυτές, τότε δε θα είναι τέτοια, θα αποτύχει στο στόχο της.

Παντελώς ψευδές αποδεδειγμένα είναι και το επιχείρημα ότι η ανάπτυξη σε μια ΕΟΖ διασπείρει τα οφέλη και στην υπόλοιπη επικράτεια. Το μοντέλο της ανάπτυξης σε ζώνες ή θύλακες είναι ακριβώς το αντίθετο. Αμύθητος πλούτος που παράγεται μέσα τους και ούτε ψίχουλο που ξεπερνά τα όρια τους. Σε πολλές περιπτώσεις στα όρια των ΕΟΖ υπάρχουν έλεγχοι αντίστοιχοι ξεχωριστών κρατών και περιορισμοί ώστε ούτε τα προϊόντα να μην αλλάζουν ρώτα από τις εξαγωγές. Είναι το κατεξοχήν μοντέλο που ευνοεί τα τεράστια πολυεθνικά πολυκλαδικά μονοπώλια που τσακίζουν τον ανταγωνισμό των μικρότερων εγχώριων επιχειρήσεων. Κάτι που μάλλον ορισμένοι άσχετοι μικροί επιχειρηματίες, που από την επιθυμία τους να υποδυθούν τους μεγάλους έχουν πιστέψει τα παραμύθια που τους πουλάνε οι  εκπρόσωποι του μεγάλου κεφαλαίου, δεν έχουν καταλάβει.

Ο στόχος του κεφαλαίου και των κυβερνήσεων που το στηρίζουν είναι να κάνει όλο τον πλανήτη ένα άθροισμα ειδικών ζωνών. Ζωνών στις οποίες έχει απόλυτη ελευθερία και εξουσία. Και αυτές δεν είναι μόνο παραγωγικές ζώνες. Τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πλούτου βρίσκονται κρυμμένα σε φορολογικούς παραδείσους. Οι μεγάλες πολυεθνικές έχουν αποκτήσει τέτοια δύναμη που μπορούν να πατάνε σε όλη την υφήλιο πάνω σε ειδικά διαμορφωμένα εδάφη που τους εγγυώνται πλήρη ελευθερία σε ότι θέλουν.

Παράγουν το πλούτο σε ζώνες εξαγωγών. Περνάνε τα προϊόντα στην αγορά μέσα από ζώνες ελεύθερου εμπορίου. Τα κέρδη τους τα πάνε απευθείας μέσω offshore στην Ελβετία, τα νησιά Καϋμάν ή το Ντελαγουέρ στις ΗΠΑ. Κι έτσι, δεν πληρώνουν πουθενά φόρους, εκμεταλλεύονται αχαλίνωτα τους εργάτες. Ταυτόχρονα καταστρέφουν το περιβάλλον μέσα από μια καταστροφική μεγέθυνση που προφανώς δεν ελέγχεται στις ΕΟΖ.

Απέναντι σε αυτή την παντοκρατορία των πολυεθνικών και των τραπεζών η λύση δεν μπορεί να είναι η ελπίδα των επενδύσεων, ή η αυταπάτη ότι μπορεί στο σημερινό καπιταλισμό και εντός των διεθνών οργανισμών να υπάρξουν «επενδύσεις και δημοκρατία». Για να υπάρξει δημοκρατία, για να υπάρξει δουλειά και ψωμί, πρέπει να χάσει, να κλονιστεί το ίδιο το κεφάλαιο, να ανοίξει ένας επαναστατικός δρόμος μέσα από την ανατροπή της επίθεσης. Και μόνο μέσα από αυτό, ένα σχέδιο εθνικοποιήσεων μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα πορεία ανασυγκρότησης της οικονομίας, προς όφελος του λαού και σε κατεύθυνση σοσιαλιστικού μετασχηματισμού.

 Προλετάριοι όλων των ΕΟΖ ενωθείτε

 Όταν ο Φρίντριχ Ένγκελς, έγραψε την «Κατάσταση της Εργατικής Τάξης» στην Αγγλία, ήταν μόλις 24 χρονών. Το μνημειώδες έργο του έκανε τον Μαρξ να τον συγχαρεί για «τη δύναμη, τη διεισδυτικότητα και το πάθος». Ο νεαρός Φρίντριχ δεν περιέγραψε τόσο ολόπλευρα και παραστατικά την κατάσταση του νεογέννητου ακόμα βιομηχανικού προλεταριάτου από ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, ούτε από δημοσιογραφική όρεξη, παρότι είχε και τα δύο. Τη δουλειά του, όπως έγραφε ήδη από τον πρόλογο, την αφιέρωνε στην εργατική τάξη, αυτή που ωρίμαζε, που αγωνιζόταν και που σίγουρα – όπως ήλπιζε- θα ανάτρεπε τη βαρβαρότητα.

Λίγους μήνες πριν συμπληρώσουμε 170 χρόνια από την πρώτη έκδοση του βιβλίου, βλέπουμε, όπως έγραψε ο Τρίσταμ Χαντ και χρησιμοποίησε ο Ίγκλετον, ότι «οι Ειδικές Οικονομικές Ζώνες της Γκουαντόνγκ και της Σαγκάης θυμίζουν αλλόκοτα το Μάντσεστερ και τη Γλασκόβη της δεκαετίας του 1840». Έτσι κι εμείς δεν αρκεί να αναγνωρίζουμε την εξαθλίωση, πόσο μάλλον όταν έχει φτάσει στα ίδια μας τα σπίτια. Πρέπει με την ίδια δύναμη αλλά και οξυδέρκεια να κατανοήσουμε τα νέα και παλιά χαρακτηριστικά του παγκόσμιου προλεταριάτου, να γράψουμε τα νέα Κομμουνιστικά Μανιφέστα και να κάνουμε τις νέες επαναστάσεις που θα συντρίψουν αυτή τη φορά οριστικά το σύστημα της εκμετάλλευσης.

Και αυτό δεν το γεννά μόνο η βούληση κι η ανάγκη μας. Αλλά και τα αγωνιστικά βήματα που κάνει η ίδια η εργατική τάξη, ακόμα και στις συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης των ΕΟΖ. Τα τελευταία χρόνια, οι απεργίες, οι εξεγέρσεις, οι προσπάθειες συνδικαλιστικής οργάνωσης, είναι καθημερινά γεγονότα. Συχνά δεν έχουμε επαρκή πληροφόρηση, όμως ολόκληρα βιβλία γράφονται για τις μάχες των Κινέζων εργατών και εργατριών, των ινδών αγροτών, των απεργιών στις Φιλιππίνες και αλλού.  Όπως περιέγραφε σε πρόσφατο άρθρο του ένας Αυστραλός ανταποκριτής στην Κίνα, η ταξική πάλη διεξάγεται σκληρά κάθε μέρα «κάπου στη χώρα, στους εργάτες στα εργοστάσια και στις κατασκευές, στους οδοκαθαριστές και τους οδηγούς λεωφορείων, στους δασκάλους» και συμπλήρωνε «είναι άλλο πράγμα να καταστέλλεις τις κραυγές για δημοκρατία των φοιτητών και των αντιφρονούντων στη δεκαετία του ΄80, και τελείως άλλο να καταστέλλεις τις κραυγές για αξιοπρεπή ζωή από εκατοντάδες εκατομμύρια εργάτες τρεις δεκαετίες μετά».

Η πραγματικότητα της καπιταλιστικής κρίσης που οδηγεί σε τρομακτική υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων στο μεγαλύτερο κομμάτι του πλανήτη, η σταδιακή υιοθέτηση συνθηκών ΕΟΖ σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, μαζί με τα αιτήματα δουλειά με αξιοπρέπεια και δημοκρατία, δημιουργούν μια σύμπτωση των συμφερόντων της εργατικής τάξης όλου του κόσμου. Όσο διαφορετικές συνθήκες και αν υπάρχουν , ποτέ άλλοτε δεν υπήρχε τέτοια δυνατότητα κοινής διεθνιστικής πάλης των λαών. Ο Γερμανός εργάτης, ο αμερικάνος εργάτης, σήμερα, τώρα, δεν έχει τίποτα να κερδίσει από μια επένδυση της χώρας του στην Κίνα και ο Κινέζος μόνο θάνατο κερδίζει από την «ανάπτυξη» της χώρας του. Είναι η στιγμή η αραβική άνοιξη, η πλατεία Ταξίμ, οι απεργοί του ευρωπαϊκού νότου, οι αποκλεισμένοι του Ντιτρόιτ, οι εξεγερμένοι στις φαβέλες του Ρίο, οι εργάτριες της Σενζέν, οι απεργοί στα ορυχεία της Αφρικής, οι προλετάριοι όλων των ΕΟΖ να ενωθούν. Γιατί όσους περιορισμούς και αν ακυρώνουν οι καπιταλιστές στις ειδικές τους ζώνες, από ένα περιορισμό δε θα καταφέρουν να σωθούν ποτέ. Την ταξική πάλη.

Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 28 Ιούλη, 2013