Alfavita Newsroom Είναι βέβαιο ότι ο Ευγένιος Ιονέσκο θα ζήλευε τις εικόνες του παραλόγου, που κοσμούν την ελληνική καθημερινότητα τα τελευταία χρόνια. Ας σταθούμε λίγο στο θέμα της προαγωγής των μαθητών - μαθητριών (για λόγους συντομίας, όπου στα επόμενα αναφέρεται η λέξη μαθητής θα εννοείται και μαθήτρια) της φετινής Α' Λυκείου.
Όπως ίσως δεν αντελήφθη το κομμάτι της κοινωνίας που δεν εμπλέκεται άμεσα ή έμμεσα με το θέμα (το κατά πόσον είναι δυνατόν να αντιληφθεί οτιδήποτε οποιοδήποτε κομμάτι της κοινωνίας, ειδικά μάλιστα μεσούντος του Μουντιάλ, χρήζει άλλης ανάλυσης), τα λύκεια της χώρας κλήθηκαν να εκδώσουν αποτελέσματα για την Α' τάξη όχι μία, όχι δύο, αλλά τρεις φορές μέσα σε λίγες μέρες, κάθε φορά βέβαια επί το «ευνοϊκότερον» για τους θιγόμενους μαθητές. Γι΄ αυτό κατηγορήθηκαν κυρίως κάποιοι αλγόριθμοι του myschool (για όσους δεν γνωρίζουν, το myschool είναι το νέο σύστημα ηλεκτρονικής καταγραφής όλων όσα συμβαίνουν στα σχολεία ανά την επικράτεια - δηλαδή το κατά την εποχή κυριαρχίας του χαρτιού κοινώς λεγόμενο «φακέλωμα». Η εποχή αυτή βέβαια κυριαρχεί ακόμη εν έτει 2014 στα ελληνικά σχολεία, αφού εξακολουθεί η δια χειρός ενημέρωση των καρτελών των μαθητών, ενώ τα πάντα υπάρχουν σε ηλεκτρονική μορφή, δίκην, μάλλον, κάποιου είδους γραφειοκρατικής ποινής) και ο φιλόδοξος νέος τρόπος εξέτασης μέσω τράπεζας θεμάτων. Το παρόν άρθρο δεν έχει στόχο την κριτική αυτού του νέου εξεταστικού θεσμού, ο οποίος άλλωστε δεν ήταν ο βασικός παράγων στην εντυπωσιακή αύξηση του ποσοστού των μετεξεταστέων της Α' Λυκείου φέτος. Θα αρκεστούμε μόνο στην θέση ότι η τράπεζα θεμάτων είναι αξιόλογο μέτρο. Αν όμως οι εμπνευστές του επιμείνουν στον φετινό κάκιστο τρόπο εφαρμογής του, θα μετατραπεί σε κακό και άδικο μέτρο.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η υπόθεση «μύριζε μπαρούτι» ήδη από την ψήφιση του σχετικού νόμου 4186/2013 στην αρχή της σχολικής χρονιάς που μόλις τελείωσε. Αμέσως μετά την ψήφισή του, είχαμε επισημάνει με άρθρο που δημοσιεύτηκε στο alfavita.gr υπό τον τίτλο «Κενό νόμου στην προαγωγή του μαθητή στο "νέο" Λύκειο, του Σπύρου Σαγιά» ένα ξεκάθαρο κενό όσον αφορά την προαγωγή των μαθητών (το οποίο, ω του θαύματος, διορθώθηκε στην προωθούμενη προς την Βουλή τροποποίηση που δημοσίευσε προχθές το υπουργείο «παιδείας») και μια αντίφαση (η οποία παραμένει, αν και θα μπορούσε να θεωρηθεί κάπως τραβηγμένη). Τα παραπάνω δεν αφορούν την τριπλή έκδοση αποτελεσμάτων, αλλά δείχνουν την προχειρότητα (και ανικανότητα;) με την οποία αντιμετωπίζει η πολιτεία τους πολίτες, και δη τα παιδιά, στον πλέον νευραλγικό κρατικό τομέα, αυτόν της παιδείας.
Οι βασικές διαφορές του ν. 4186/2013 σε σχέση με τα προηγούμενα, όσον αφορά την προαγωγή των μαθητών της Α' Λυκείου, είναι αφενός η απαίτηση γενικού μέσου όρου (ΓΜΟ) τουλάχιστον 10, αντί 9,5, και η απαίτηση τουλάχιστον 10 «κατά διακριτό γνωστικό αντικείμενο» των μαθημάτων των ελληνικών (με κλάδους - γνωστικά αντικείμενα αρχαία, νέα, λογοτεχνία) και μαθηματικών (με κλάδους άλγεβρα, γεωμετρία) και τουλάχιστον 8 στα υπόλοιπα μαθήματα, ένα εκ των οποίων, οι φυσικές επιστήμες, αποτελείται και αυτό από κλάδους (φυσική, χημεία, βιολογία).
Η αύξηση της απαίτησης του ΓΜΟ ουδόλως δημιούργησε πρόβλημα, αντίθετα διευκόλυνε την προαγωγή, διότι πλέον ο ΓΜΟ συμπεριλαμβάνει και τα μη γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα (γυμναστική και ερευνητική εργασία - η ερευνητική εργασία είναι ένας άλλος νεωτερισμός του εκπαιδευτικού συστήματος που χρήζει ξεχωριστής ανάλυσης), στα οποία η πράξη έχει δείξει (κυρίως στο πρώτο) ότι η επίτευξη βαθμού χαμηλότερου από το άριστα αποτελεί μάλλον κατόρθωμα του μαθητού εφάμιλλο των άθλων του Ηρακλέους! Γι΄ αυτό φυσικά δεν ευθύνονται οι κορυφαίες αθλητικές επιδόσεις του συνόλου των μαθητών, αλλά τα κριτήρια του βαθμολογητή - καθηγητή, που μπορεί να είναι η συνέπεια των μαθητών ως προς το αν φέρουν αθλητική περιβολή ή η επίδοσή τους στα υπόλοιπα μαθήματα! Επειδή όμως έχουμε την άποψη ότι η γυμναστική είναι ένα από τα σπουδαιότερα μαθήματα (νους υγιής εν σώματι υγιεί γαρ), θεωρούμε ότι θα ήταν πιο ωφέλιμο κριτήριο για τους μαθητές η επίδοσή τους π.χ. σε συγκεκριμένα αθλήματα ή γυμναστικές ασκήσεις με ταυτόχρονη χρήση ευρύτερου βαθμολογικού φάσματος και όχι περιορισμός του από το 20 μέχρι π.χ. το 17. Η προς τα άνω συρρίκνωση του βαθμολογικού εύρους είναι μια υψίστης σημασίας παθογένεια του εκπαιδευτικού συστήματος και της ελληνικής κοινωνίας γενικότερα, οι πιέσεις της οποίας δίνουν ισχυρότατες δικαιολογίες στους εκπαιδευτικούς για αυτό το «ατόπημά» τους, και βέβαια δεν περιορίζεται μόνο στην περίπτωση που αναφέρθηκε, αφού, για παράδειγμα, κάτι ανάλογο ισχύει και για τα μαθήματα γενικής παιδείας (καθώς και για τους προφορικούς βαθμούς των μαθημάτων κατεύθυνσης σε μικρότερο μάλλον βαθμό) της Γ' Λυκείου, αλλά και σε πολλά άλλα μαθήματα. Αν θεωρείτε τις παραπάνω επισημάνσεις υπερβολικές, δεν έχετε παρά να ανατρέξετε στις βαθμολογίες της συντριπτικής πλειοψηφίας (για να μην πούμε οποιουδήποτε) των Λυκείων της χώρας!
Ας τεκμηριώσουμε τον ισχυρισμό μας περί ευκολότερης προαγωγής με ένα αριθμητικό παράδειγμα. Επί συνόλου δέκα μαθημάτων, ένας μαθητής έχει βαθμό 10 σε ελληνικά και μαθηματικά, και 8 σε κάθε ένα από τα υπόλοιπα έξι γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα, 17 στην γυμναστική και 15 στην ερευνητική εργασία. Ο μαθητής αυτός προάγεται με τον νέο τρόπο προαγωγής (!), ενώ δεν προάγεται με τον παλιό. Φυσικά το παράδειγμα είναι εξωπραγματικό, λόγω της προς τα άνω τάσης συρρίκνωσης του βαθμολογικού φάσματος που προαναφέραμε, κι έτσι η προαγωγή γίνεται ακόμη πιο εύκολη (είτε τώρα είτε πριν). Σημειώνουμε επίσης ότι επί συνόλου δέκα μαθημάτων ένας βαθμός π.χ. 18 αντί 13 σε κάποιο μάθημα αυξάνει εντυπωσιακά τον ΓΜΟ (κατά μισή μονάδα), οπότε γίνεται φανερή η διευκόλυνση προαγωγής, με την προσθήκη στον υπολογισμό του ΓΜΟ δύο μαθημάτων με «κατά παράδοση» απλόχερους βαθμούς.
Άραγε τι είδους διδακτικό - εκπαιδευτικό στόχο υπηρετεί η προαγωγή ενός μαθητού που γνωρίζει στοιχειωδώς (το στοιχειωδώς είναι δυστυχώς σχετική έννοια, διότι «είθισται» ακόμα και οι πιο αυστηροί βαθμολογικά καθηγητές, λόγω των κοινωνικών πιέσεων που προαναφέραμε και χωρίς να θεωρούμε ότι δεν φέρουν ευθύνη, να περιορίζουν το βαθμολογικό φάσμα στα προφορικά το πολύ μέχρι π.χ. το 7 - όχι παρακάτω) ελληνικά και μαθηματικά και ανεπαρκώς όλα τα υπόλοιπα γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα; Μήπως η απάντηση είναι η εξασφάλιση της εκάστοτε κυβέρνησης ότι δεν θα έχει έτσι πολιτικό κόστος, αφού γνωρίζει ότι απευθύνεται σε μια παράλογη βαρέως νοσούσα κοινωνία;
Από την άλλη μήπως το αναλυτικό πρόγραμμα είναι απαράδεκτα βαρύ σε κάποια μαθήματα γενικής παιδείας και πρέπει να ελαφρύνει με παράλληλη απαίτηση όμως ουσιώδους γνώσης των απλούστερων αυτών εννοιών από τους μαθητές; Μήπως έτσι αίρεται ο υπάρχων εκφυλισμός του απολυτηρίου του λυκείου προς επιβράβευση των όντως ικανών, ενώ ταυτόχρονα δεν απαιτούμε από τους μαθητές γνώσεις που για τους περισσότερους δεν θα χρησιμεύσουν σε τίποτα στη ζωή τους;
Ας έρθουμε τώρα στην ουσία που οδήγησε στην τριπλή έκδοση αποτελεσμάτων, που δεν είναι άλλη από την απαίτηση του νόμου για τουλάχιστον 10 «κατά διακριτό γνωστικό αντικείμενο» των μαθημάτων των ελληνικών και μαθηματικών. Εδώ ο νόμος έρχεται να κατοχυρώσει την από παλιά εδραιωμένη άποψη της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και της σχολικής κοινότητας δυστυχώς, περί πρωτευόντων και δευτερευόντων μαθημάτων. Τα ελληνικά και τα μαθηματικά, δηλαδή, είναι τα πρωτεύοντα μαθήματα (μέχρι πρότινος και η φυσική είχε τη θέση της στο πάνθεον των πρωτευόντων μαθημάτων), ενώ τα υπόλοιπα ο «κατιμάς». Η διάκριση αυτή, η οποία εδραιώνεται με την επιλογή των ίδιων (και λίγων παραπάνω, λόγω εξειδίκευσης) μαθημάτων ως πανελληνίως εξεταζομένων στην Γ' Λυκείου, είναι λανθασμένη και επικίνδυνα αντιπαιδαγωγική - άλλο ένα σημείο που χρήζει ξεχωριστής ανάλυσης. Τι θα μπορούσε να περιμένει όμως κανείς από ένα εκπαιδευτικό σύστημα που επικεντρώνεται στο εξεταστικό του κομμάτι, το πλέον δηλαδή ευαίσθητο από παιδαγωγικής - ψυχολογικής άποψης, και μάλιστα με τον πλέον πρόχειρο και «τσαπατσούλικο» τρόπο που χαρακτηρίζει την μέση ελληνική ιδιοσυγκρασία; Αυτή η προχειρότητα γίνεται φανερή από το γεγονός ότι τα ίδια μαθήματα, που το σύστημα προκρίνει ως πρωτεύοντα, εκφυλίζονται στον υπολογισμό του ΓΜΟ, με ανάλογη φυσικά επίδραση στην αντιμετώπισή τους από τους μαθητές, που λειτουργούν βαθμοθηρικά λόγω της ανάγκης επιβίωσης μέσα σε ένα σύστημα επικεντρωμένο στις εξετάσεις. Φτάνουμε, λοιπόν, στο σημείο τα νέα ελληνικά και η φυσική να έχουν συντελεστή βαρύτητας στον ΓΜΟ το 1/3 του συντελεστή π.χ. των θρησκευτικών (χωρίς καμιά διάθεση υποβάθμισης του συγκεκριμένου μαθήματος) και η άλγεβρα το 1/2.
Στην πρώτη έκδοση αποτελεσμάτων της Α' Λυκείου η φράση στον νόμο «κατά διακριτό γνωστικό αντικείμενο» θεωρήθηκε ότι περιλαμβάνει και το μάθημα των φυσικών επιστημών. Δηλαδή όποιος δεν είχε τουλάχιστον 8 σε κάθε έναν από τους κλάδους (διακριτά γνωστικά αντικείμενα) του μαθήματος των φυσικών επιστημών (δηλαδή φυσική, χημεία και βιολογία) παραπέμφθηκε σε επαναληπτική εξέταση τον Σεπτέμβριο στον κλάδο ή κλάδους που είχε κάτω από 8. Δυστυχώς όμως για την θεωρία του πολιτικού κόστους ο μέσος καθηγητής φυσικής (συνεπικουρούμενος από τον μέσο καθηγητή μαθηματικών και τον μέσο καθηγητή αρχαίων ελληνικών) είναι μάλλον ο πλέον αυστηρός στο Λύκειο. Μια πράγματι ασαφής διατύπωση στον ν. 4186/2013 επέτρεψε την ερμηνεία ότι η φράση «κατά διακριτό γνωστικό αντικείμενο» δεν αναφέρεται στο μάθημα των φυσικών επιστημών παρά μόνο στα μαθήματα των ελληνικών και μαθηματικών. Δεδομένου ότι τα ποσοστά παραπομπής για Σεπτέμβριο ήταν επικινδύνως μεγάλα για την κυβέρνηση, υιοθετήθηκε η εναλλακτική ερμηνεία του νόμου, θυσιάζοντας στον βωμό του πολιτικού κόστους κυρίως το μάθημα της φυσικής. Βγήκε λοιπόν μια λιτή και ασαφής ανακοίνωση Α΄ Λυκείου: Η αλήθεια για τη διόρθωση του αλγόριθμου (ασαφής ως προς το ποιος ευθύνεται) από τους αρμοδίους του myschool (το myschool υπολογίζει τα αποτελέσματα και τα στέλνει στα λύκεια) περί χρήσης άλλου αλγορίθμου κλπ κλπ. Η ασάφεια εδώ έγκειται στο γεγονός ότι πετάμε μια βαρύγδουπη λέξη - αλγόριθμος - που δυστυχώς πολλοί δεν γνωρίζουν καν τι σημαίνει, και προσπαθούμε να καλύψουμε την πολιτική σκοπιμότητα, αφήνοντας τους αδαείς να νομίζουν ότι μπορεί να φταίει και ο υπολογιστής που δεν χρησιμοποίησε από μόνος του τον σωστό αλγόριθμο και όχι η κυβέρνηση που έδωσε εντολή στους χειριστές του να τον αλλάξουν! Έτσι είχαμε την δεύτερη έκδοση αποτελεσμάτων, όπου ο μέσος όρος (εφόσον ήταν μεγαλύτερος ή ίσος του 8) των τριών γνωστικών αντικειμένων του μαθήματος των φυσικών επιστημών ήταν αρκετός για να αποφύγει ένας μαθητής και στα τρία γνωστικά αντικείμενα του μαθήματος την παραπομπή για Σεπτέμβριο - π.χ. ένας μαθητής προάγεται πλέον με δύο 12άρια σε χημεία και βιολογία και μηδέν στην φυσική! Ναι, καλά διαβάσατε, το σύστημα επιτρέπει σε έναν μαθητή να μην ασχοληθεί καθόλου με τη φυσική στην Α' Λυκείου χωρίς κανένα πρόβλημα στην προαγωγή του, εφόσον έχει ικανή επίδοση στους άλλους δύο κλάδους των φυσικών επιστημών. (Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, το παράδειγμα ισχύει ισοδύναμα και για την χημεία ή βιολογία.)
Έλα όμως που η παραπάνω ρύθμιση δεν ήταν επαρκής όσον αφορά το πολιτικό κόστος, αφού κυρίως η γεωμετρία και τα αρχαία διατηρούσαν το ποσοστό παραπομπής των μαθητών σε πολιτικά επικίνδυνα επίπεδα. Η διατύπωση του νόμου όμως δεν επέτρεπε αλχημείες - ερμηνείες ως προς αυτό το σημείο. Η επίμαχη φράση «κατά διακριτό γνωστικό αντικείμενο» έπρεπε να διαγραφεί. Έτσι επινοήθηκε η λύση της τροποποίησης του νόμου. Με μια ανακοίνωση που στάλθηκε στα σχολεία, ενώ διανύαμε την εβδομάδα παράτασης του διδακτικού έτους, το υπουργείο «παιδείας» με προσεκτική διατύπωση, που παραπέμπει μάλλον σε δελτίο τύπου παρά σε εντολή, H Νομοθετική Ρύθμιση για την αλλαγή στον τρόπο προαγωγής των μαθητών των Γενικών Λυκείων (ΓΕ.Λ) ενημέρωνε τα σχολεία ότι «προωθεί Νομοθετική Ρύθμιση στη Βουλή» και ότι «θα ενημερωθούν για την εξαγωγή αποτελεσμάτων ...», εξαφανίζοντας τις τρίχες από την κεφαλή κάθε έγκριτου νομικού της χώρας! Και τούτο διότι την επόμενη ημέρα έληγε το ήδη παραταθέν διδακτικό έτος. Νέα παράταση ενδεχομένως κρίθηκε πολύ «ακριβή» πολιτικά. Σημειωτέον όμως ότι τα αποτελέσματα στα σχολεία στέλνονται μεν πλέον από το myschool, εκδίδονται δε από τους συλλόγους διδασκόντων, που είναι το μόνο αρμόδιο για το θέμα όργανο. Δηλαδή στις 4 Ιουλίου όλοι (;) οι σύλλογοι διδασκόντων στα λύκεια της χώρας εξέδωσαν για τρίτη φορά αποτελέσματα της Α' τάξης σύμφωνα με νόμο που ΘΑ προωθηθεί στη Βουλή! Βέβαια δεν τίθεται θέμα αμφισβήτησης της νομιμότητας της τρίτης έκδοσης αποτελεσμάτων, γιατί όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές βολεύονται άριστα: οι γονείς των οποίων τα παιδιά γλίτωσαν μια ανούσια ταλαιπωρία, οι καθηγητές επειδή δεν αναγκάστηκαν να καταπιούν νέα παράταση του διδακτικού έτους (έχει αποδειχθεί τα τελευταία χρόνια ότι το πλέον ανθεκτικό όργανο στο σώμα του μέσου εκπαιδευτικού είναι το στομάχι του, ενώ το πλέον υπολειτουργούν βρίσκεται αρκετά ψηλότερα) και φυσικά η κυβέρνηση, που γλίτωσε μέγα μέρος του πολιτικού κόστους των πράξεών της, παρότι ασέλγησε δυο φορές πάνω στις παιδικές ψυχές. Όσον αφορά δε τα γνωστικά αντικείμενα πετύχαμε με την τρίτη προσπάθεια ενδοκλαδικό εκφυλισμό και σε ελληνικά και μαθηματικά μετά τις φυσικές επιστήμες.
Δεν αρμόζει στο παρόν άρθρο να παραλείψει ένα σχόλιο για την εξεταστική περίοδο του Σεπτεμβρίου, όπου ο κάθε εμπλεκόμενος καθηγητής θα πρέπει να αναλάβει την παιδαγωγική ευθύνη να επαναλάβει ή όχι ένας μαθητής την ίδια τάξη, εάν μείνει μόνο στο μάθημά του. Εδώ μυρίζει νέο πολιτικό κόστος με ενδεχόμενη νέα τροποποίηση του νόμου περί προαγωγής, αν και το πιθανότερο είναι η «αυθόρμητη» ρύθμιση του θέματος από τους καθηγητές - εξεταστές του Σεπτεμβρίου ως συνήθως. Άλλωστε υπάρχει έτοιμη πρόταση από το Γυμνάσιο, όπου ένας ΓΜΟ κάποιες μονάδες πάνω από τη βάση απαλλάσσει τον μαθητή από το άγχος σε κάποια μαθήματα που υστερεί. Αυτή η λύση θα ήταν και παιδαγωγικά προτιμότερη. Π.χ. ένας μαθητής με αρκετά μεγάλο ΓΜΟ (το πόσο ακριβώς είναι θέμα φιλοσοφίας του εκπαιδευτικού συστήματος και θα μπορούσε να αποφασιστεί, αφού ρυθμιστούν θέματα αναλυτικού προγράμματος, εκπαιδευτικών στόχων κλπ) να μην παραπέμπεται, αν δεν τα καταφέρνει σε ελάχιστα μαθήματα - δεν πειράζει, έχει παιδαγωγικά αυτό το δικαίωμα, το ίδιο το σύστημα τον έχει χαρακτηρίσει πολύ καλό στα υπόλοιπα μαθήματα. Ποιος καθηγητής λοιπόν, για να επανέλθουμε στην εξέταση του Σεπτεμβρίου, θα τολμούσε κάτι τέτοιο από ηθικής - παιδαγωγικής απόψεως; Άλλωστε οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν πολύ καλά τον ισχύοντα εκφυλισμό της εξεταστικής περιόδου Σεπτεμβρίου, αφού η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών περνάει, ενώ είναι πρακτικά αποδεδειγμένο ότι μόλις ένα απειροελάχιστο ποσοστό παραπεμπομένων είναι σε θέση ή έχει την διάθεση να αντιμετωπίσει την εξέταση επαρκώς.
Ας δούμε τώρα ποιοι μαθητές δεν παραπέμπονται με τις παραπάνω τραγελαφικές καταστάσεις ή ας αναφερθούμε καλύτερα στο σύνολο των παραπεμπομένων και μη μαθητών όλων των τάξεων του λυκείου. Έχετε σκεφθεί ποτέ τι ποσοστό αποφοίτων Λυκείων γνωρίζει να κάνει (με μολύβι και χαρτί) μια διαίρεση ακεραίων αριθμών; Έχετε σκεφθεί ποτέ τι ποσοστό αποφοίτων Λυκείων γνωρίζει την απάντηση στο ερώτημα «πόσα θα πληρώσω, αν αγοράσω ένα παντελόνι, που κοστίζει 40 ευρώ, με έκπτωση 30 τοις εκατό;» - Η απάντηση παρατίθεται για τους ενδιαφερόμενους στο τέλος του άρθρου. - Έχετε σκεφθεί ποτέ τι ποσοστό αποφοίτων Λυκείων γνωρίζει τι σημαίνει αλγόριθμος στον αιώνα της πληροφορικής, μετά μάλιστα την τρανή «αναβάθμιση» του μαθήματος στο «νέο» λύκειο; Έχετε σκεφθεί ποτέ τι ποσοστό αποφοίτων Λυκείων έχει ακούσει ένα έργο του Μότσαρτ (για να μην αναρωτηθούμε πόσοι γνωρίζουν ποιος είναι ο Μότσαρτ); Έχετε σκεφθεί ποτέ τι στόχους θα έπρεπε να έχει το εκπαιδευτικό σύστημα και ποια είναι τα αποτελέσματα της επικέντρωσης στον εξεταστικό τομέα; Έχετε σκεφθεί ποτέ μήπως η εκάστοτε κυβέρνηση ωφελείται από ένα ασυνάρτητο εκπαιδευτικό σύστημα, εξασφαλίζοντας έτσι την παραγωγή μη σκεπτόμενων νέων ανθρώπων και άρα ανάξιων χειριστών της ψήφου τους; Έχετε σκεφθεί ποτέ, ως γονείς, τι κάνατε για να αποφύγει το παιδί σας τον παραπάνω κίνδυνο; Μήπως αυτό που κάνατε ήταν να χαρείτε για την αύξηση του ωραρίου των «τεμπέληδων» καθηγητών; - Φυσικά και υπάρχουν ασυνείδητοι, όπως παντού, αλλά πολύ λιγότεροι από όσο σας έχουν πείσει οι μαέστροι της αλάνθαστης τεχνικής του διαίρει και βασίλευε. - Αλήθεια, έχετε σκεφθεί ποτέ γιατί δεν έχετε ισοπεδώσει το σύμπαν προκειμένου να μην διδάσκουν το παιδί σας ακατάλληλοι άνθρωποι (σε περίπτωση που πιστεύετε κάτι τέτοιο), αντί να καταφεύγετε στην οικονομικά αιματηρή λύση του φροντιστηρίου; Μήπως τελικά είστε κι εσείς προϊόντα αυτού του άθλιου εκπαιδευτικού συστήματος;
Η απάντηση στο ερώτημα με το παντελόνι είναι ότι θα πληρώνατε 28 ευρώ. Για την ουσιαστική καλλιέργεια των παιδιών σας και για την άρση της βίαιης κατακρήμνισης του βιοτικού τους επιπέδου (μαζί με του δικού σας) πόσα είστε διατεθειμένοι να «πληρώσετε»;
Σπύρος Σαγιάς, φυσικός
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
