Νίκος Τσούλιας Στη σημερινή συγκυρία, η εκπαίδευση λογίζεται και αντιμετωπίζεται ως ένα πεδίο με αποκλειστική του λειτουργία την προαγωγή υλικών αγαθών και τον επαγγελματικό καταμερισμό των πολιτών και κατά δεύτερο λόγο την κοινωνική πρόοδο και την πνευματική καλλιέργεια των ανθρώπων. Έχει δηλαδή μια εργαλειακή χρήση εκ μέρους της κεφαλαιοκρατικής οικονομίας με βασικό και αποκλειστικό στόχο την οικονομική μεγέθυνση και τη συσσώρευση του παραγόμενου πλούτου σε όλο και πιο λίγα κέντρα εξουσίας.
Έτσι, η εκπαίδευση δεν έχει ως βασικό της μέλημα την προαγωγή της παιδείας και της μόρφωσης, του εξανθρωπισμού και της διαπαιδαγώγησης στις ουμανιστικές αξίες, όπως καταστατικά έχει διαμορφωθεί. Τελικά η σημερινή κρατούσα πολιτικο-ιδεολογική εξουσία αντιστρατεύεται τον πυρήνα της εκπαίδευσης προσδίδοντάς της έναν ρόλο ένταξής της στις επιταγές του νεοφιλελευθερισμού.
Αυτή η βάρβαρη αντιμετώπιση της εκπαίδευσης έχει διαβρώσει και το μεγάλο μέρος της κοινωνίας, αφού γονείς και νέοι προσβλέπουν κυρίως σε εκείνη την εκπαίδευση που θα τους δίνει καλύτερα εφόδια στην αγορά εργασίας, έτσι ώστε να μη βρεθούν στο περιθωριοποιημένο κομμάτι της ανεργίας αγνοώντας ότι η ανεργία είναι δομική και συστατικό στοιχείο της καπιταλιστικής ανάπτυξης και εργαλείο χειραγώγησης των συνειδήσεων. Έχουν εξοβελιστεί εν τοις πράγμασι οι έννοιες και οι αξίες της παιδείας και της μόρφωσης, του κοινού καλού και του δημόσιου συμφέροντος, του ενεργού πολίτη και του αγωνιστή της κοινωνίας και της ζωής.
Αυτή η αντιεκπαιδευτική και παρακμιακή αντίληψη έχει διαποτίσει όλο τον κοινωνικό ιστό. Έχει διαβρώσει τους πρωταρχικούς και βασικούς κοινωνικούς θεσμούς. «Η αγωγή στην οικογένεια και στο σχολείο θεωρούνται περιττά στοιχεία, ενώ ταυτόχρονα επιδιδόμαστε σε ένα ανούσιο και στενά χρησιμοθηρικό κυνήγι των γνώσεων, χωρίς να έχουμε κάποιο βασικό στόχο, κάποιο ουσιώδες σχέδιο για τη ζωή μας. Αλλά, όπως πολύ ορθά επεσήμανε ο Ράσσελ, «η εκπαίδευση δεν θα πρέπει να στοχεύει σε μια παθητική επίγνωση νεκρών γεγονότων, αλλά σε μία δραστηριότητα που κατευθύνεται προς τον κόσμο που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε» (N. Chomsky, Problems of knowledge and freedom).
Προφανώς η εκπαίδευση πρέπει να συνδέεται με την ανάπτυξη αλλά δεν μπορεί να είναι αυτό η μοναδική ή και η κύρια αποστολή της αλλά το Όλον μιας κοινωνίας, όπως έχει ήδη σημειωθεί. Είναι αναγκαία για την ανάπτυξη σε όλες τις εκφάνσεις τους. Η εκπαίδευση είναι πυλώνας για την έρευνα επομένως και για την επινόηση καινοτομιών και νεωτερισμών, στοιχεία απαραίτητα για τη συνεχή «ανάπτυξη» της ανάπτυξης. Είναι πεδίο προαγωγής των νέων γνώσεων με τις οποίες οι πολίτες θα μπορούν να συμμετέχουν στις όλο και πιο νέες εξελίξεις της οικονομίας και της κοινωνίας. Διαμορφώνει την απαραίτητη κουλτούρα για την αφομοίωση των νέων στοιχείων του πολιτισμού.
Αλλά η ευρεία ενίσχυση της εκπαίδευσης με χαρακτηριστικά παιδείας και πνευματικής καλλιέργειας συνεργεί στη διαμόρφωση πολιτών με αξιόλογα ερμηνευτικά εργαλεία κατανόησης του κόσμου και της πραγματικότητας και, το πιο σημαντικό, στην ενίσχυση των προοδευτικών προταγμάτων για μια δίκαιη κοινωνία και στην προαγωγή μιας αγωνιστικής στάσης ζωής, που αποτελεί και στοιχείο νοηματοδότησης της ίδιας της ζωής. Προφανώς η εκπαίδευση δεν μπορεί να ανατρέψει τη σημερινή εικόνα της «ανάπτυξης για λίγους»· το αντίθετο λειτουργεί και ως αναπαραγωγός της. Αλλά παράλληλα, και ας είναι αυτό αντιφατικό, μπορεί και αμφισβητεί τον κεφαλαιοκρατικό προσανατολισμό της ανάπτυξης, αφού εκ της ίδιας της θεσμικής λειτουργίας της υπηρετεί τα μεγάλα ορθολογικά ρεύματα της Ιστορίας.
«Ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός διείδε την άρρηκτη συνάρτηση μεταξύ γνώσης και ελευθερίας. Προκειμένου οι άνθρωποι να απαλλαγούν από τους καταναγκασμούς που κηδεμονεύουν την ύπαρξή τους, καλούνται να προαγάγουν αληθινή γνώση γύρω από τα πράγματα και τις καταστάσεις. Ο σχηματισμός της γνώσης, αυτός καθ’ εαυτόν, καθίσταται έτσι και ο ίδιος μια πράξη ελευθερίας, καθόσον έγκειται σε απεμπλοκή των ανθρώπινων υποκειμένων από εξωτερική και ετερόνομη καθοδήγηση τόσο στον θεωρητικό στοχασμό όσο και στη δράση τους» (Κ. Σταμάτης, Η αβέβαιη «κοινωνία της γνώσης»).
Είναι επομένως και συμβατή αλλά και συγκρουσιακή η σχέση της εκπαίδευσης με τη σημερινή εικόνα της ανάπτυξης. Αυτή την αντίφαση τη βιώνουν μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικοί. Θέλουν τη γνώση που υπηρετεί μονομερώς την επαγγελματική εξέλιξη αλλά και τη γνώση που συνδέεται με την κοινωνική πρόοδο και την προαγωγή της ελευθερίας του ανθρώπου – έστω και σε δεύτερο ρόλο. Γιατί ξέρουν πολύ καλά ότι η πλήρης εργαλειοποίηση της εκπαίδευσης από τις επιταγές της σημερινής άνισης και άδικης ανάπτυξης δεν οδηγεί σε φωτεινό μέλλον αλλά αντίθετα επωάζει μεσαίωνες…
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Είσαι άνεργος στο κέντρο της Αθήνας; ΠΑΡΕ ΤΩΡΑ έκτακτο επίδομα 1000 ευρώ
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 24/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
