Alfavita Newsroom Ομιλία του Νίκου Φίλη στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, ως εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ επί του πολυνομοσχεδίου για την παιδεία (17/4/2019)
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θα ήθελα να ξεκινήσω με μία έκκληση. Τα θέματα της εκπαίδευσης, όπως τα θέματα της υγείας, είναι ζητήματα τα οποία δεν πρέπει να διχάζουν τα πολιτικά κόμματα, αλλά αντιθέτως, να αναζητούμε ένα έδαφος ενός κοινού καλού, με βάση τις διαφορετικές ιδεολογικοπολιτικές αφετηρίες μας, αλλά μπορεί να βρούμε μία τομή ,ανάμεσα στις διαφορετικές προγραμματικές προτάσεις. Αυτό είναι η βάση της αναγκαίας να επιδιώκεται κάθε στιγμή, κατά το μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, συναίνεσης, ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις και να δημιουργείται από το πολιτικό σύστημα ένα μήνυμα, να στέλνεται ένα μήνυμα προς την κοινωνία ότι δεν είναι όλα τα ζητήματα, ζητήματα ενός καυγά στη Βουλή, δεν είναι όλα τα ζητήματα, θέματα μιας στείρας κομματικής αντιπαράθεσης.
Όλα τα κόμματα, το καθένα με την αρμοδιότητα και το μέγεθος που είχε στην στιγμή που αναγκάστηκε να τοποθετηθεί, αλλά όλα τα κόμματα για να είμαστε ειλικρινείς, ενώ συνομολογούν την ανάγκη ότι η εκπαίδευση συγκροτεί ένα χώρο κοινού καλού για την κοινωνία μας, όταν έρχεται συζήτηση επί των συγκεκριμένων ζητημάτων, τίθενται άλλα ζητήματα από αυτά και όχι πάντα ιδεολογικής υφής, αλλά και ιδεολογικής υφής, ζητήματα τα οποία διχάζουν τον πολιτικό διάλογο και δημιουργούν μία σύγχυση στους πολίτες.
Η κυβέρνηση με το πολυνομοσχέδιο, το οποίο κατατέθηκε, υπό την ιδιόμορφη διαδικασία στην οποία αναφερθήκαμε νωρίτερα, επιχειρεί να δώσει ένα δείγμα ευρύτερο, αυτού που ονομάζουμε αναγκαία δημοκρατική μεταρρύθμιση στην εκπαίδευση. Τα χρόνια που πέρασαν με την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, δώσαμε δείγματα γραφής για την έγκυρη και εύρυθμη λειτουργία των σχολείων, αλλά και τομές δημοκρατικές σε ένα σύνολο ζητημάτων, όχι από τα πάνω προς τα κάτω, όπως ήταν η αρρώστια της πολιτικής τόσα χρόνια, φασαρία για τα πανεπιστήμια, αλλά από τα κάτω προς τα πάνω, από τα νηπιαγωγεία, που όπως είδατε επεκτείναμε το χρόνο της υποχρεωτικής φοίτησης των παιδιών στα νηπιαγωγεία, από το δημοτικό σχολείο, που το αναβαθμίσαμε σε ένα σχολείο πολύ πιο ουσιαστικό και κοντά στα ενδιαφέροντά του παιδιού, από το γυμνάσιο που το απαλλάξαμε από ένα βάρος, έναν εξεταστικό φόρτο και δώσαμε τη δυνατότητα στα παιδιά να προσεγγίζουν κάπως περισσότερο την ουσία των γνώσεων. Τώρα, έρχεται η ώρα του λυκείου.
Νωρίτερα, δώσαμε εξετάσεις ως κυβέρνηση και πετύχαμε ευτυχώς να αναβαθμίσουμε, ουσιαστικά να ανασυστήσουμε το χώρο της ειδικής αγωγής, έναν χώρο που ήταν ο φτωχός συγγενής στην εκπαίδευση και που τώρα, γνωρίζουν όσοι έχουν ανάγκη αυτής της εκπαίδευσης, οικογένειες και παιδιά, ότι έχει αποκτήσει κατά το δυνατόν μια ισότιμη θέση στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Επίσης, προσπαθήσαμε να στείλουμε - πέρα από το εκπαιδευτικό προσωπικό στην ώρα του και με τα βιβλία του κάθε Σεπτέμβρη - από φέτος και ψυχολόγους στα δημοτικά σχολεία, που έχουμε ανάγκη και για ψυχολόγους και για κοινωνικούς λειτουργούς, λόγω της κατάστασης, όχι μόνον της χώρας μας, αλλά του γενικού κλίματος της νεολαίας, που περιγράφεται σήμερα από επίσημες μελέτες στο εξωτερικό, που δυστυχώς δεν έχουν γίνει με τον ανάλογο επιστημονικό τρόπο στη χώρα μας, παρά μόνο εμπειρικά, ως η γενιά του ίντερνετ, οι επιπτώσεις αυτής της γενιάς του ίντερνετ στη ζωή των παιδιών, που βλέπουμε ότι από μικρή ηλικία αντιμετωπίζουν προβλήματα, όχι μόνο τα γνωστά προβλήματα που ξέραμε στα παιδιά, αλλά και μια αύξηση περιπτώσεων που έχουν να κάνουν με καταθλίψεις στους εφήβους και κυρίως στα κορίτσια εφήβους, πράγμα το οποίο βλέπουμε και από τις μελέτες της αμερικανικής εταιρείας ψυχολόγων.
Άρα, έχουμε ανάγκη από μικρή ηλικία σιγά σιγά να χτίσουμε ένα σχολείο που να ανταποκρίνεται σε όλες τις ανάγκες μορφωτικές, παιδαγωγικές, ψυχολογικές του παιδιού, ένα σχολείο που να μπορεί να φτιάχνει γέφυρες με την οικογένεια και με την κοινωνία, εξ ου και οι κοινωνικοί λειτουργοί μπορούν να βοηθήσουν σ' αυτή την κατεύθυνση, αλλά κυρίως η μετεκπαίδευση του εκπαιδευτικού προσωπικού, των δασκάλων και των καθηγητών. Γι' αυτό χαιρετίζουμε την πρόταση που υπάρχει μέσα στο νομοσχέδιο που συζητούμε για τη συγκρότηση εθνικού κέντρου επιμόρφωσης εκπαιδευτικών. Επαναλαμβάνω, ότι δεν θέλουμε να είναι μια επιμόρφωση στενά εκπαιδευτικού χαρακτήρα, αλλά να αφορά συνολικά το εκπαιδευτικό έργο. Άλλωστε, η επιλογή που έγινε με τον νέο θεσμό των συντονιστών της εκπαίδευσης και των ανάλογων οργάνων που συγκροτούν συλλογικά αυτοί οι συντονιστές εκπαίδευσης, η επιλογή δεν είναι μόνο το στενά εκπαιδευτικό και το μαθησιακό, αλλά ευρύτερα το θέμα της κοινωνικής ένταξης των παιδιών και της αντιμετώπισης των γενικότερων προβλημάτων της εκπαίδευσης, σε σχέση και με την κοινωνική και οικονομική κρίση.
Αυτό το Εθνικό Κέντρο Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών μας επαναφέρει, κατά μια έννοια, στην κανονικότητα. Πολύ παλιά – το τονίζω – υπήρχαν θεσμοί επιμόρφωσης στην εκπαίδευση που ανταποκρίνονταν στις ανάγκες οι εκπαιδευτικοί να είναι ικανοί να αντιμετωπίζουν την εξέλιξη της παιδαγωγικής, αλλά και των άλλων αντικειμένων της επιστήμης. Δυστυχώς, το σύστημα των αναπληρωτών, δηλαδή η ανάγκη να παίρνουμε πολλούς αναπληρωτές κάθε χρόνο, 15.000 με 20.000, ουσιαστικά κατανάλωσε κρίσιμους πόρους για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και εμπόδισε να γίνει επιλογή επιμόρφωσης εκπαιδευτικών που θα έχουν μόνιμο χαρακτήρα και στην εκπαίδευση και όχι προσωρινό, όπως είναι του αναπληρωτή.
Τώρα μπαίνουμε σε ένα σύστημα μόνιμων διορισμών στην εκπαίδευση και συναρτάται με το Εθνικό Κέντρο Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών που ανέφερα νωρίτερα, αρχής γενομένης, όπως ξέρετε, με 4.500 από φέτος – είναι έτοιμη η προκήρυξη – από το χώρο της ειδικής αγωγής. Θα μπορούσα να αναφερθώ και σε άλλα ζητήματα που αποδεικνύουν πως όσα συζητούμε σήμερα δεν είναι μια επιδίωξη εντυπώσεων. Αντιθέτως, είναι αποτέλεσμα μιας σταδιακής αντιμετώπισης από κάτω προς τα πάνω των εκπαιδευτικών προβλημάτων.
Είναι αναγκαία αυτή η συζήτηση, ο σχεδιασμός και ο κοινωνικός διάλογος, για να υπάρχουν με ευρύτερες συναινέσεις οι διάφορες επιλογές, γιατί η χώρα μας σήμερα φεύγει από την κρίση σιγά-σιγά και βασανιστικά. Δεν γιορτάζουμε τίποτα, αλλά φεύγει από την κρίση και πρέπει να πάει σε μια προοπτική ανάπτυξης. Άρα το σχολείο της κρίσης, το σχολείο που ζήσαμε την τελευταία δεκαετία με τον πάρα πολύ επώδυνο τρόπο οι γονείς, τα παιδιά και η κοινωνία ευρύτερα, θέλουμε να σχεδιάσουμε το σχολείο σε μια προοπτική ανάπτυξης με κοινωνική δικαιοσύνη.
Έρχομαι στην καρδιά του νομοσχεδίου που, κατά τη γνώμη μου, είναι οι αλλαγές στο λύκειο και που ανταποκρίνονται στο θέμα του σχολείου σε μια κοινωνία με ανάπτυξη και κοινωνική δικαιοσύνη. Όπως ξέρετε, έχουμε λάβει πρωτοβουλίες για την αναβάθμιση του θεσμού των ΕΠΑΛ, που ήταν αποθήκη ψυχών. Σήμερα έχει αποκτήσει ένα στοιχειώδες κύρος για να μπορεί να πηγαίνει το παιδί και να μην χάνει την ώρα του εκεί. Πολλά πρέπει να γίνουν ακόμη. Έχουμε προχωρήσει στα διετή προγράμματα στην εκπαίδευση, που δίνουν μια διέξοδο και από τον χώρο των ΕΠΑΛ και δίνουν μια άλλη αναβαθμισμένη προοπτική στην τεχνική εκπαίδευση.
Μένει λοιπόν, το σχολείο, το λύκειο, το οποίο ξέρετε υπό ποιες συνθήκες λειτουργεί. Δυστυχώς, λειτουργεί υποβαθμισμένο και απαξιωμένο στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας και ειδικότερα των παιδιών. Αυτή η απαξίωση προκύπτει από τη μεγάλη απόσταση ανάμεσα στο περιεχόμενο της τρίτης λυκείου και του κεντρικού στόχου των μαθητών και μαθητριών σε αυτήν την τάξη, που είναι να μπουν στο πανεπιστήμιο. Αυτή η απόσταση οδηγεί τους μαθητές και τις μαθήτριες στην αδιαφορία για το σχολείο, δηλαδή σε ένα φαινόμενο σοβαρής παθογένειας.
Είναι προφανές ότι η σχολική καθημερινότητα της τάξης στην τρίτη λυκείου έχει μετατραπεί σχεδόν σε μια υποκρισία. Αυτό δεν αφορά την ηρωική προσπάθεια των εκπαιδευτικών. Είναι ένα αντικειμενικό γεγονός που, δυστυχώς, υπέρκειται της προσπάθειας των εκπαιδευτικών. Αυτή η υποκρισία καταρρακώνει και το ηθικό πολλών εκπαιδευτικών, εφόσον νοιώθουν ότι δεν μπορούν να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών με αυτά που η Πολιτεία τους αναθέτει να διδάξουν. Άρα πρέπει να προσδώσουμε ουσιαστικό χαρακτήρα στην τρίτη λυκείου, γιατί, εκτός των άλλων, έχει δημιουργηθεί ένα ντόμινο που πλήττει όλες τις τάξεις του λυκείου και την δευτέρα, ακόμη και την πρώτη, όπου έχουμε πρώιμα φαινόμενα φροντιστηρίων και παραπαιδείας.
Είναι λοιπόν προφανές ότι η Β΄ Λυκείου αντιμετωπίζεται από το νομοσχέδιο αποκλειστικά και μόνο ως τάξη γενικής παιδείας. Καταργούνται τα μαθήματα κατεύθυνσης που παραπέμπουν στις μελλοντικές εξετάσεις εισαγωγής, και συνεπώς, ωθούν τα παιδιά να μπουν στο κλίμα προετοιμασίας από νωρίς. Συνεπώς, δίνουμε στη Β΄ Λυκείου το χαρακτήρα αποκλειστικά ως τάξη γενικής παιδείας, κάτι που δεν ισχύει σήμερα. Δεύτερον, εισάγουμε τη δυνατότητα εισαγωγής χωρίς τη συμμετοχή σε πανελλαδικά οργανωμένες εξετάσεις με μόνη προϋπόθεση τη λήψη του απολυτηρίου- είναι αυτό που ανέφερε νωρίτερα ο κύριος Υπουργός- για ορισμένες μικρές σχολές που είναι ένα πρώτο βήμα που θα δούμε πως θα προχωρήσει για να το επεκτείνουμε. Έχει σημασία όμως ότι αυτό το μέτρο βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση με την καθιέρωση της ελεύθερης πρόσβασης των αποφοίτων της επαγγελματικής εκπαίδευσης σε διετείς δομές των ΑΕΙ.
Τρίτον, η Γ΄ Λυκείου περιλαμβάνει μαθήματα που ουσιαστικά όλα έχουν σημασία και για το απολυτήριο και για τη διαδικασία εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Διατηρώντας βεβαίως, όπως φαίνεται πέρα από τα μαθήματα που έχουν αναφερθεί, την φυσική αγωγή που προσφέρει μια ανάσα φυσικής κίνησης στα παιδιά. Συνεπώς δεν υπάρχει μάθημα μειωμένου ενδιαφέροντος. Ας μου επιτραπεί εδώ μια μικρή αντίρρηση, αναφέρομαι στο ότι για λόγους που δεν εξηγούνται ούτε στην εισηγητική έκθεση- αλλά που όλοι καταλαβαίνουμε την πολιτική σκοπιμότητα όχι την εκπαιδευτική ανάγκη-διατηρείται στην Γ΄ Λυκείου ως υποβαθμισμένο μάθημα το μάθημα των θρησκευτικών.
Όταν μετά την εφαρμογή της πρώτης χρονιάς εμπεδωθεί η εμπιστοσύνη στην αντικειμενικότητα του βαθμού του απολυτηρίου, το βλέπω ότι αυτός θα λαμβάνεται υπόψιν για την εισαγωγή. Με το βάρος το περιορισμένο που αναλογεί στην προσπάθεια των μαθητών. Αυτό ίσχυε και στην εποχή την δική μας, όταν για να μπούμε στο πανεπιστήμιο μετρούσε συντελεστή με 15% ο βαθμός του απολυτηρίου, καλό ήταν. Δημιουργούσε ενδιαφέρον στη τότε γενιά μας, τα παιδιά να μην διαβάζουν μόνο τα 4 μαθήματα που έμπαιναν στις εξετάσεις αλλά και τα άλλα μαθήματα που είχαν ενδιαφέρον.
Πιστεύουμε ότι με αυτό τον τρόπο, εκτός του ότι αποδίδουμε ένα εκπαιδευτικό χαρακτήρα στο Λύκειο, ανακουφίζουμε και τα νοικοκυριά από το μεγάλο πρόβλημα της παραπαιδείας. Δεν θέλω να κάνω αφορισμούς η παραπαιδεία δηλαδή, η παράλληλη εκπαίδευση έχει βοηθήσει δυστυχώς σε ένα κλίμα κοινωνικών ανισοτήτων αλλά έχει βοηθήσει την εκπαίδευση όσο και να φαίνεται οξύμωρο αυτό. Υπάρχουν και παλαιότερες επιστημονικές μελέτες για την εξισωτικό χαρακτήρα των φροντιστηρίων σε παλαιότερες εποχές που βοηθούσαν παιδιά από χαμηλότερες κοινωνικές κατηγορίες, να διαγωνίζονται και να μπαίνουν στα πανεπιστήμια, αλλά, αυτό είναι παλαιά εποχή.
Δεν πιστεύω ότι αυτόματα θα περιοριστεί η κοινωνική αξία του φροντιστηρίου, θα υπάρχει για ένα διάστημα. Μπορεί να έχουμε έναν περιορισμό της ανάγκης τόσο μεγάλης προσφυγής στην παραπαιδεία, και αυτό είναι ένα βήμα προς την ισότητα των ευκαιριών των παιδιών για να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Αλλά θα υπάρχει και ο πιο απλός είναι μια κοινωνική αντίληψη ότι εντάξει το σχολείο μπορεί να γίνει πιο ουσιαστικό στο ζήτημα της Γ΄ Λυκείου για την ένταξη των παιδιών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά, εγώ ως οικογένεια μπορώ να το ενισχύσω απ’ έξω θα το κάνω και αυτό. Δεν λύνεται όμως αυτό με νόμους.
Τα μαθήματα που θα εξεταστούν στο απολυτήριο και στις εξετάσεις εισαγωγής, διδάσκονται 6 ώρες με ύλη όμως που δεν έχει πολλαπλασιαστεί ανάλογα ώστε να υπάρχει άνεση χρόνου κατά τη διδασκαλία, και να γίνει εφικτός ένας ρυθμός που να επιτρέπει σε βάθος κατανόηση των μαθημάτων. Εντός του ωρολογίου προγράμματος της Γ΄ Λυκείου, προβλέπεται ξεχωριστός χρόνος συνεργασίας εκπαιδευτικών και των μαθητριών για εμβάθυνση, επίλυση αποριών και εξάσκηση. Είναι πρωτοποριακός θεσμός αυτός.
Όσον αφορά την κριτική περί της υποβάθμισης της γενικής παιδείας, που την ακούω και από διακεκριμένους εκπαιδευτικούς και πανεπιστημιακούς, αλλά και από τα πολιτικά, επειδή με αγγίζει το θέμα αυτό και προσωπικά, αλλά και ως παράταξη της αριστεράς, θέλω να δώσω μια απάντηση. Πρώτα πρώτα η υποβάθμιση της γενικής παιδείας συντελείται σήμερα στο λύκειο, το είπα νωρίτερα, πλήρης απαξίωση. Μια πλήρης φροντιστηριοποίηση εκτός εκπαίδευσης συνολικά του λυκείου.
Υπάρχει όμως και κάτι άλλο. Να ξέρετε ότι στα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα διεθνώς περιορίζονται δραστικά τα μαθήματα της τελευταίας τάξης και ταυτίζονται με τα μαθήματα των εξετάσεων, απολυτηρίων ή εισαγωγικών, που δίνουν πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Να το ακούσουμε, αλλά να μην το αντιγράψουμε. Καμία αντίρρηση, αλλά να το ακούσουμε.
Επίσης, πρέπει να σημειώσετε και κάτι άλλο. Σ' αυτό το σύστημα των εξάωρων περιορισμένων μαθημάτων το νομοσχέδιο προβλέπει ως εξεταζόμενο, άρα μη υποτιμημένο μάθημα, εξάωρο μάθημα ελληνικής γλώσσας που ως γνωστόν είναι μάθημα που προσεγγίζονται θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος πολιτισμικού και επικαιρότητας και ταυτότητας για τα νέα παιδιά. Δηλαδή ένας που θέλει να πάει σε μια οποιαδήποτε σχολή, να πάρει απολυτήριο και να δώσει εξετάσεις, είναι υποχρεωμένος έξι ώρες μαθηματικά, έξι ώρες και νέα ελληνικά, γλώσσας. Αυτό είναι μια πραγματική αναβάθμιση και όχι στα λόγια του γενικού χαρακτήρα της γενικής παιδεία του λυκείου και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Επιπλέον, θέλω να αναφερθώ και σε κάτι άλλο. Όταν μιλάμε για γενική παιδεία δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για τα πολλαπλά γνωστικά αντικείμενα που καλύπτουν όλα ή πολλά πεδία. Αν θέλουμε να δώσουμε έναν ορισμό για τη γενική παιδεία αυτός θα ήταν, η παιδεία που καλύπτει τους πολλαπλούς σκοπούς της εκπαίδευσης. Με αυτή την έννοια έχει μεγάλη σημασία διαφόρων ειδών γραμματισμοί και γνώσεις σε διάφορα αντικείμενα, που συμβάλλουν στη δημιουργία δημοκρατικών και ενεργών πολιτών, δηλαδή, καλλιέργεια αξιών και στάσεων που εμπνέονται από τις αρχές της δημοκρατίας, της ισότητας και της οικολογίας. Οι παιδαγωγικοί γνωρίζουν, επίσης, ότι το βίωμα είναι αποτελεσματικότερο από 1000 διαλέξεις και με την έννοια αυτή η γενική παιδεία είναι επίσης η καλλιέργεια δεξιοτήτων και ικανοτήτων οριζόντιων που αφορούν όλους τους τομείς της γνώσης αλλά και της ζωής.
Μένουν πολλά πράγματα για το σχολειό που θέλουμε, που σχεδιάζουμε, το σχολειό της δημοκρατικής και κοινωνικής ανάπτυξης, που αφορούν την ανανέωση του θεσμού των μαθητικών κοινοτήτων, που αφορούν τον συστηματικό επαγγελματικό προσανατολισμό, που αφορούν την εκπαίδευση σε ορισμένα θέματα ακόμη και των γονιών και των τοπικών φορέων, που αφορούν βεβαίως -και αυτό είναι πράγματι ένα στοίχημα της κυβέρνησης που επί του παρόντος δεν έχει ικανοποιηθεί, είναι μπροστά μας- τον εκσυγχρονισμό προγραμμάτων σπουδών και βιβλίων με την καθιέρωση μεθόδων διδασκαλίας που δίνουν ενεργό ρόλο στους μαθητές, αξιολόγηση περισσότερο βασισμένη σε συνθετικές και δημιουργικές εργασίες, αξιολόγηση περισσότερο ποιοτική παρά ποσοτική, ώστε να δίνεται η κατάλληλη ανατροφοδότηση στους μαθητές και τις μαθήτριες. Αυτό το σχολείο εμείς σχεδιάζουμε και θέλουμε βήμα βήμα από τώρα, χωρίς να χάσουμε και άλλο χρόνο, γιατί χάσαμε πολύ χρόνο και σ' αυτό έχει δίκιο η αντιπολίτευση που το επισημαίνει, χάσαμε χρόνο, αλλά χάσαμε χρόνο για να μην πάμε σε πρόχειρες λύσεις, να μην κατηγορηθούμε ότι πηγαίνουμε χωρίς επιδίωξη συναίνεσης ή και δεν ήμαστε και έτοιμοι για να προχωρήσουμε, να μη χάσουμε χρόνο για να ένα τέτοιο σχολείο.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, επέμεινα σε αυτό που θεωρώ ότι είναι η καρδιά του νομοσχεδίου Δεν υποτιμώ και τα ζητήματα που αφορούν την επιπλέον πρόοδο στη συγκρότηση του φορέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και έρευνας. Υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις, τις οποίες κατά τη διάρκεια της συζήτησης επί των άρθρων θα τις αναλύσουμε, έχει όμως μεγάλη σημασία να γίνει συνείδηση ότι ο στόχος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν πρέπει να είναι, κάθε πόλη Πανεπιστήμιο και κάθε χωριό ΤΕΙ. Αυτό είναι παλιά νοοτροπία, είναι η νοοτροπία που αντιμετώπιζε την τριτοβάθμια εκπαίδευση ως ένα κίνητρο οικονομικής τοπικής ανάπτυξης. Δεν είναι αυτό το θέμα. Πρέπει να φτιάξουμε και φτιάχνουμε περιφερειακές ισχυρές μονάδες, δηλαδή, τριτοβάθμια εκπαίδευση και έρευνα, η οποία να είναι παράγων της αναγκαίας περιφερειακής ανάπτυξης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΟ ALFAVITA.GR
Μόρια αναπληρωτών: Μοριοδοτούμενο Εξ αποστάσεως ECDL - Πιστοποίηση γνώσεων χειρισμού Η/Υ
Νέα τμήματα στο 400 ωρών εξ αποστάσεως σεμινάριο "Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης"
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
