Νίκος Τσούλιας Στη μακρά ιστορία των ιδεών και των κοσμοθεωριών οι αντιπαραθέσεις στους στοχασμούς και στους προβληματισμούς των ανθρώπων συχνά παίρνουν μορφή βαρβαρότητας. Η αντιπαράθεση των αντιλήψεων και των θεωριών δεν γίνεται με γόνιμο και δημιουργικό τρόπο, αλλά συχνά επικρατεί η διαστρέβλωση και η κατασυκοφάντηση της αντίπαλης θεώρησης.
Προφανώς αυτό αποτελεί στοιχείο έλλειψης επιχειρημάτων και ορθολογισμού και παράγοντα διαστροφής του ουσιαστικού διαλόγου, που είναι και ο καθοριστικός παράγοντας για την αναζήτηση ή, πιο ορθά, για την «κατασκευή» της αλήθειας και της κοινωνικής πραγματικότητας. Και την υποκουλτούρα της υπονόμευσης αυτής την διατηρεί διαχρονικά κυρίως τα πεδία των θρησκειών και των συστημάτων εξουσίας απέναντι στα διαφωτιστικά μονοπάτια της φιλοσοφίας παλιότερα και της επιστήμης κυρίως στη νεωτερική περίοδο.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των διαστρεβλώσεων που επιχείρησε η Χριστιανική εκκλησία – και πρωτίστως η Καθολική εκκλησία – έναντι της «Εξελικτικής Θεωρίας» του Δαρβίνου. Επινόησε και κατασκεύασε νεο-μυθολογίες, που απευθύνονταν στα ένστικτα και στους φόβους και κυρίως στην αμορφωσιά και στο έλλειμμα της κριτικής σκέψης των ανθρώπων. Έτσι, κυκλοφόρησε προπαγανδιστικά σκίτσα με εικόνες πιθήκων και με κεφαλή του Δαρβίνου για να συμβολίσει με χυδαίο τρόπο την ανάγνωση της εκκλησίας όσον αφορά τη θεωρία του μεγάλου επιστήμονα, την αυθαίρετη ανάγνωση ότι ο άνθρωπος κατάγεται από τον πίθηκο, παρακάμπτοντας συνειδητά την επιστημονική άποψη της «κοινής καταγωγής όλων των ειδών του πλανήτη μας» – που υπήρξαν, υπάρχουν και θα υπάρξουν εσαεί – από κάποιες αρχικές κυτταρικές μορφές εδώ και 3,6 δισεκατομμύρια χρόνια.
Και δεν είναι προσβολή η ταπεινή καταγωγή της ζωής και του ανθρώπου˙ τουναντίον καταδεικνύει την ενότητα του κόσμου και της φύσης και απαντάει εν μέρει και στα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου, ενώ παράλληλα επιδιώκει και καλλιεργεί την εξευγενισμένη συμπεριφορά των κοινωνιών και την προαγωγή της πνευματικής ελευθερίας και της χειραφέτησης του ανθρώπου. Προσβολή είναι η καταστροφή του “προσώπου” του ανθρώπου με την επιβολή της αδικίας και των ανισοτήτων στην κοινωνία.
Παράλληλα με την εκκλησία, η κυρίαρχη και αναδυόμενη κεφαλαιοκρατική τάξη του 19ου και στη συνέχεια η αναπτυγμένη καπιταλιστική τάξη του 20ου αιώνα επιχείρησε και μια παράλληλη με την εκκλησία διαστρέβλωση. Επινόησε τον όρο του «κοινωνικού δαρβινισμού» με την κατασκευή της ιδέας ότι στη φύση ο δυνατότερος οργανισμός επικρατεί έναντι του αδύνατου, με προφανή στόχο να δώσει δήθεν επιστημονικό επίχρισμα στη βαρβαρότητα του καπιταλισμού για την αναπαραγωγή της εξουσίας του και τη χειραγώγηση του ανθρώπου.
Εδώ θα μπορούσαμε παρενθετικά να ερωτήσουμε. Ακόμα και αν στη φύση ίσχυε μια τέτοια πρακτική, είναι ορθό να μεταφερθεί και στην ανθρώπινη κοινωνία; Ποια είναι η έννοια και το περιεχόμενο του πολιτισμού, αν δεν μετασχηματίζει και αξιακά τις όποιες συνθήκες του φυσικού περιβάλλοντος; Αλλά, για να κλείσουμε την παρένθεση, ο Δαρβίνος και η επιστήμη ποτέ δεν μίλησαν για την κυριαρχία του πιο δυνατού αλλά για τη φυσική επιλογή του πιο κατάλληλα προσαρμοσμένου στο δεδομένο κάθε φορά περιβάλλον.
Η επιστήμη με τα βασικά εργαλεία της – το μαθηματικό λογισμό, το πείραμα, την παρατήρηση και τον ορθολογισμό της – ερμηνεύει τη φύση και την ίδια στιγμή τη μετασχηματίζει και δίνει τη θεωρητική της άποψη για το «δέον γενέσθαι» μέσα από την κοινωνική διαπάλη. Γι’ αυτό και σήμερα η επιστήμη είναι το μεγάλο πεδίο επίλυσης των πιο ζωτικών προβλημάτων του ανθρώπου αλλά και πεδίο προβληματισμού για να προαχθούν κοινωνίες του Διαφωτισμού.
Η επιστήμη δεν είναι κοινωνικά ουδέτερη ούτε αξιακά αδιάφορη. Επιζητεί με τον καθαρό της λόγο και με τον δημιουργικό της στοχασμό την καλλιέργεια της αλληλεγγύης και της δικαιοσύνης στην ιστορία του ανθρώπου. Η επιστήμη γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν μπορεί να επιδιώκει τη βελτίωση της ζωής του ανθρώπου και τη γενικότερη πρόοδό του και να αφήνει τις ιδέες της και τις κατακτήσεις της να λεηλατούνται και να υπονομεύονται από τα συστήματα των πολλαπλών μορφών εξουσίας.
Η επιστήμη δεν σκότωσε κανέναν για τις απόψεις – όπως έκαναν και κάνουν οι κάθε λογής θρησκείες με τα εκατομμύρια των θυμάτων για την επικράτησή τους έναντι των δήθεν αντιπάλων τους αλλά και με το κυνήγι των φωτισμένων επιστημόνων –, αλλά θεωρεί ότι η αντιπαράθεση ιδεών και απόψεων είναι το οξυγόνο για την ύπαρξή της και ο καθοριστικός παράγοντας για να προχωράει η ιστορία του ανθρώπου σε όλο και πιο φωτεινούς δρόμους. Η επιστήμη δεν διαστρεβλώνει τις θρησκευτικές θεωρήσεις, αλλά δεν μπορεί να δέχεται την υπονόμευσή της τόσο από τα ποικίλα θρησκευτικά ρεύματα όσο και από τα ιδεολογικά φληναφήματα των συστημάτων εξουσίας.
Η επιστήμη με ισότιμους συνεργούς τη φιλοσοφία και την τέχνη, την ποίηση και τη μεταφυσική μπορεί να αναζητάει και να δημιουργεί όλο και πιο αποτελεσματικά το βασίλειο της ελευθερίας μας, γιατί πιστεύει στον άνθρωπο και στις δυνατότητές του να κάνει έναν κόσμο δίκαιο και πιο όμορφο.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
