Ένα αναλυτικό πρόγραμμα δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια διδακτική προσέγγιση, σε προκαθορισμένη ύλη και στο οποίο καταγράφονται με λεπτομέρειες τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα με την οποία αυτή ύλη θα προσεγγιστεί. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια επιλογή, βάσει των ιδεών και απόψεων που κυριαρχούν στους συντάκτες του, προσπαθώντας, κατά τα μέγιστα, αφενός να ικανοποιούν τις κυρίαρχες παιδαγωγικές τάσεις και αφετέρου να συμβιβάζουν ετερόκλητες καταστάσεις, λόγω του αριθμού των μαθημάτων που θα διδαχτούν ο μαθητές. Συχνά οι καταστάσεις αυτές προκαλούνται και από εμμονές, που καθορίζονται από τις προτιμήσεις υπέρ του ενός ή του άλλου διδακτικού αντικειμένου, οδηγώντας σε αδικαιολόγητες ανισορροπίες το ωρολόγιο πρόγραμμα.
Ποια είναι, όμως, τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά που καθορίζουν ένα αναλυτικό πρόγραμμα; Ένα αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών διακρίνεται από τους στόχους που προς επίτευξη, την ύλη που θα αξιοποιηθεί και τις μεθόδους που επιλέγονται ώστε να φθάσουμε στους στόχους, και φυσικά τις προτάσεις αξιολόγησής του.
Τα ισχύοντα αναλυτικά προγράμματα έχουν ολοκληρώσει εδώ και πολλά χρόνια τον κύκλο τους. Απαρχαιωμένα, εκτός κάθε σύγχρονης παιδαγωγικής και επιστημονικής πραγματικότητας, προκαλούν σοβαρά προβλήματα σε πολλαπλά επίπεδα, με ένα εξ αυτών της εξάντληση της θεματοδοτικής τους ικανότητας. Όμως, έγινε κάποια αξιολόγηση για το εάν πέτυχαν τις παραμέτρους, βάσει των οποίων σχεδιάστηκαν; Γνωρίζουμε με μελέτες σε ποια σημεία και σε ποια έκταση πέτυχαν ή απέτυχαν;
Παρόμοια, έχουμε πληθώρα διατάξεων και διευκρινιστικών κειμένων στην εκπαίδευση, που καταργούνται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, χωρίς να υπάρχει αποτίμηση για το τι πέτυχαν στο χρονικό διάστημα που ίσχυαν, αν εφαρμόστηκαν ποτέ και δεν έμειναν κενό γράμμα.
Στα περισσότερα κράτη υπάρχει ένα σταθερό εκπαιδευτικό πλαίσιο και σε τακτά, αλλά όχι σύντομα, χρονικά διαστήματα και κατόπιν μελετών προβαίνουν σε διορθωτικές ή βελτιωτικές παρεμβάσεις. Δεν εκκινούν κάθε φορά από το μηδέν, ούτε ανακαλύπτουν κάθε φορά τον τροχό. Η Εκπαίδευση διακρίνεται στα κράτη αυτά από συνέχεια και συνέπεια, υπηρετώντας τον εθνικό σκοπό, ασχέτως από το πολιτικό κόμμα που βρίσκεται στην κυβέρνηση. Υπάρχει μακροχρόνιος σχεδιασμός και η Παιδεία είναι ένα γόνιμο χωράφι, όπου όλοι καλούνται να σπείρουν κι όχι να αποψιλώσουν.
Η επιτυχία ενός αναλυτικού προγράμματος, ακόμα και εάν βασίζεται στις καλύτερες των προθέσεων, θα οδηγηθεί σε μια τεράστια αποτυχία, εάν δεν προβλέπεται ορθό και πρακτικό σχέδιο εφαρμογής τους. Απαιτούνται πόροι, τόσο υλικοί όσο και ανθρώπινοι ώστε να υλοποιηθεί. Κα, φυσικά, στοχεύει στο μελλον κι όχι στην ικανοποίηση κυρίαρχων ομάδων ή στην διεκπεραιωτική απασχόληση του πλεονάζοντος προσωπικού σε κάποιες ειδικότητες.
Στα νέα αναλυτικά προγράμματα που ανακοινώθηκαν, προβλέπονται οι αναγκαίες κινήσεις που πρέπει να γίνουν, ώστε αυτά να επιτύχουν; Θα έχουμε τη διάθεση πόρων, τις υποδομές, τις επιμορφώσεις, τα συγγράμματα, τα εργαστήρια, τις μεθοδολογίες ελέγχου κλπ που απαιτούνται; Προβλέπονται οι αναγκαίες διδακτικές ώρες που απαιτούνται για να εφαρμοστούν όλα όσα προτείνονται; Θα συμπίπτει το αναλυτικό πρόγραμμα με τη διδακτέα ύλη ή θα αρχίσουμε ξανά τη διδασκαλία μέσω συμπιλημάτων, πρακτική που την έχουμε ζήσει κι έχει αποτύχει παταγωδώς; Θα υπάρχει μεταξύ των εκπαιδευτικών βαθμίδων συνέχεια και σύνδεση; Υπάρχει σχέδιο ώστε να καλυφθούν τα κενά σε εκπαιδευτικούς, με βάση τις ώρες που απαιτούνται για να διδαχθούν ορθά τα μαθήματα και όχι την ικανοποίηση συντεχνιών; Υπάρχει αξιολόγηση για το πόση και ποια ύλη στη σημερινή σχολική πραγματικότητα μπορεί να καλυφθεί;
Παρεμπιπτόντως, μια που βρεθήκαμε στον αστερισμό της αξιολόγησης, δεν διαβάσαμε πουθενά μια γραμμή που να αναφέρει με ποιο τρόπο θα γίνει η αξιολόγηση του αναλυτικού προγράμματος, σε ποια χρονικά διαστήματα, τον τρόπο ανατροφοδότησης και πιθανές εναλλακτικές κινήσεις για τις αναγκαίες άμεσες διορθωτικές παρεμβάσεις. Αντιθέτως, έχουμε την πρωτοποριακή, σε παγκόσμιο επίπεδο, διαδικασία ανατροφοδότησης από μερίδα εκπαιδευτικών σε επιλεγμένα σχολεία, κυρίως πειραματικά, που τοποθετούνται επί ενός αναλυτικού προγράμματος που θα εφαρμοστεί, ενώ στις αίθουσες την ίδια στιγμή διδάσκουν το προηγούμενο! Δηλαδή, προσπαθούμε να προβλέψουμε την ανατροφοδότηση, μέσω των εκπαιδευτικών και όχι μέσω των άμεσα ενδιαφερομένων, δηλαδή των μαθητών!
Πολύ φοβούμαστε και ειλικρινά μας λυπεί, γιατί είμαστε υπέρμαχοι της εισαγωγής νέων και σύγχρονων αναλυτικών προγραμμάτων, ότι θα περιοριστούμε στις πομπώδεις ανακοινώσεις.
Αν δεν θέλουμε οι μαθητές να οδηγούνται στην απογοήτευση, οι εκπαιδευτικοί να αναλώνονται σε αγώνες ταχύτητας για να διεκπεραιώσουν μια διδακτέα ύλη εκτός πραγματικότητας, πρέπει εξ αρχής το σχέδιο να είναι εφαρμόσιμο.
Ουτοπίες για το φαίνεσθαι δεν έχουν χώρο και πρόκειται για πολυτέλεια σε εποχές που πιεζόμαστε για τα απολύτως απαραίτητα. Έχουμε επιλύσει τα θεμελιώδη προβλήματα, πριν προχωρήσουμε στις πολυτέλειες;
Οι μάχιμοι εκπαιδευτικοί γνωριζουμε…
*Η συντακτική Ομάδα Έρευνας Τεκμηρίωσης Διδασκαλίας της Φυσικής
Δρακόπουλος Γρ., Εμμανουηλίδης Αρ., Πετρόπουλος Μιχ.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 3/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
