Χρήστος Κάτσικας Οσο πλησιάζει η έναρξη των πανελλαδικών εξετάσεων του 2022 η αγωνία για χιλιάδες οικογένειες ως προς την εισαγωγή των παιδιών τους συναγωνίζεται, άρρηκτα με άλλα, εξίσου «καυτά» άγχη.
Πρώτα πρώτα με την ανησυχία μήπως το παιδί τους σκοντάψει στα τεχνητά εμπόδια που ιδιαίτερα στις πανελλαδικές εξετάσεις που έρχονται είναι ακόμη ψηλότερα. Αναφερόμαστε, εκτός όλων των άλλων γνωστών δυσκολιών που συνδέονται με τις εξετάσεις, στα τρία νέα εμπόδια: Στην ελάχιστη βάση εισαγωγής που καθιερώθηκε από τις πανελλαδικές εξετάσεις του 2021 και δημιούργησε εκατόμβες εξοστρακισμένων υποψηφίων, στη διαδικασία των μηχανογραφικών που είναι ο Λαβύρινθος και ο Μινώταυρος μαζί και στη θεσμοθέτηση κάθε σχολή να καθορίζει τα μαθήματα με τους συντελεστές βαρύτητας.
Ωστόσο πέρα από αυτές τις καθόλου ευκαταφρόνητες ανησυχίες και αγωνίες των υποψηφίων και των γονέων τους ενός αλλού τύπου αγωνίας αφορά την σημαντική ανεργία των πτυχιούχων (χωρίς φως στην άκρη του τούνελ), η οποία έχει περιπλέξει στα δίχτυα της σχεδόν όλες τις σπουδές αλλά και την ανησυχία για το αν το παιδί τους θα καταφέρει να εισαχθεί σε σχολή του τόπου μόνιμης κατοικίας· ανησυχία που τροφοδοτείται από την αδυναμία να στηρίξουν οικονομικά τις σπουδές τους.
Σε ενδεικτική εμπειρική έρευνα που πραγματοποιήθηκε από 15 Σεπτεμβρίου έως 12 Οκτωβρίου του 2020 και από 20 Σεπτεμβρίου έως 10 Οκτωβρίου 2021 φέτος σε 250 γονείς που τα παιδιά τους θα έπαιρναν ή πήραν μέρος στις Πανελλαδικές Εξετάσεις του 2021, φάνηκε καθαρά ότι η αδυναμία να αντεπεξέλθουν στο κόστος των σπουδών των παιδιών τους, σε περίπτωση που αυτά πετύχαιναν την εισαγωγή τους σε σχολή μακριά από την πατρική στέγη, καθώς και η ανησυχία για την τρομακτική ανεργία των νέων πτυχιούχων συναγωνίζονταν την αγωνία για την ίδια την είσοδο των παιδιών τους στα ΑΕΙ.
Αγωνίες και άγχη γονέων για τα παιδιά τους όταν ήταν υποψήφια στις Πανελλαδικές του 2021 | |
ΑΓΩΝΙΕΣ | ΠΟΣΟΣΤΟ (%) |
Η εισαγωγή του παιδιού στο Πανεπιστήμιο | 89% |
Η εισαγωγή του παιδιού σε σχολή της προτίμησής του | 58% |
Η αντιμετώπιση των εξόδων των στην περίπτωση που το παιδί πετύχαινε σε Πανεπιστήμιο εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας | 81% |
Η εύρεση εργασίας και η επαγγελματική αποκατάσταση μετά το πτυχίο | 54% |
Άλλα | 14% |
Έρευνα του Χρήστου Κάτσικα σε 250 γονείς (Αθήνα, Καλλιθέα, Νέα Σμύρνη, Ηλιούπολη, Περιστέρι, Αιγάλεω, Ηράκλειο Κρήτης, Ιωάννινα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα) |
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες αγωνίες των γονέων που τα παιδιά τους συμμετείχαν στις φετινές Πανελλαδικές Εξετάσεις:
Φυσικά η εισαγωγή τους στα ΑΕΙ (89%) και μάλιστα στη σχολή της προτίμησής τους (58%), αλλά και η αντιμετώπιση του κόστους σπουδών σε περίπτωση που πετύχουν εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας 81%, όπως και η εύρεση εργασίας και η επαγγελματική αποκατάσταση μετά το πτυχίο (54%)
ΑΕΙ φτώχειας
Η εξέλιξη των προϋπολογισμών των Πανεπιστημίων τα πολλά τελευταία χρόνια, από την ώρα κυρίως που όταν η οικονομική κρίση έδειξε τα πρώτα της σημάδια, έως και το 2014, καταδεικνύει τη δεινή κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει τα πανεπιστήμια της χώρας: Οι προϋπολογισμοί τους έχουν μειωθεί δραματικά.
Αποτέλεσμα είναι να βρίσκεται στον «αέρα» μια βασική λειτουργία των Πανεπιστημίων που είναι η φοιτητική μέριμνα. Οι απαράδεκτα χαμηλές κρατικές δαπάνες για τη φοιτητική μέριμνα (στέγαση, σίτιση, περίθαλψη, βιβλία, υποτροφίες κ.λπ.), η ύπαρξη της οποίας σχετίζεται με την ουσία της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης, μετακυλίουν το κόστος της φοιτητικής ιδιότητας όλο και περισσότερο στους «ώμους» των οικογενειακών προϋπολογισμών κάνοντας πανάκριβο… το «δημόσιο και δωρεάν» πανεπιστήμιο.
Το αποτέλεσμα; Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας σε φοιτητές διαφόρων Πανεπιστημίων οι φοιτητές που είχαν μόνιμη κατοικία στην έδρα του Πανεπιστημίου και όσοι φοιτητές από την επαρχία διέμεναν στις φοιτητικές εστίες δήλωσαν ότι κόστιζαν στους οικογενειακούς τους προϋπολογισμούς από 3.500 έως 5.500 € ετησίως.
Οι «μετανάστες» φοιτητές, οι οποίοι δεν είχαν βρει θέση στις φοιτητικές εστίες, κόστιζαν ετησίως κατά μέσο όρο περίπου 7.500 €.
Στο πλαίσιο αυτό, το συνολικό κόστος των σπουδών για τον μετανάστη φοιτητή με μέση χρονική διάρκεια τέσσερα έως πέντε χρόνια, το κόστος του πτυχίου δηλαδή, ανέρχεται κατά μέσο όρο σε πάνω από 30.000 ευρώ.
Αν επιχειρήσουμε τώρα να δούμε τι σημαίνει, σήμερα, για το εισόδημα διαφόρων κοινωνικών κατηγοριών η αντιμετώπιση του κόστους ενός φοιτητή που σπουδάζει εκτός τόπου καταγωγής, θα διαπιστώσουμε ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων συνεπάγεται μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων, που «ρίχνει» το νοικοκυριό κάτω από το όριο φτώχειας, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις είναι αδύνατη η συντήρηση του φοιτητή.
Ρεαλισμός
Η κατάσταση αυτή σχετίζεται ευθέως με την επιλογή χιλιάδων υποψηφίων να στοχεύσουν αποκλειστικά σχολές κοντά στη μόνιμη κατοικία τους.
Δεν είναι έτσι καθόλου τυχαία η καταγραφή ενός μεγάλου τμήματος υποψηφίων (φέτος, μάλλον, μεγαλύτερου από άλλες χρονιές), που έκαναν ένα «ρεαλιστικό» υπολογισμό και στράφηκαν σε σχολές της περιοχής τους ακόμη κι αν αυτές δεν ήταν της πρώτης επιλογής τους.
Στη στροφή αυτή δεν βάρυναν μόνο τα οικονομικά προβλήματα των οικογενειών αλλά και μια άλλη πλευρά της κρίσης, η οποία δεν «επιτρέπει» να υπάρχουν πολλές προσδοκίες όσον αφορά την επένδυση στις σπουδές.
Πρόσφατη Εκθεση του υπουργείου Παιδείας φανερώνει ότι η απασχόληση των αποφοίτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τόσο των κατόχων βασικού τίτλου σπουδών όσο και αυτών που έχουν ολοκληρώσει μεταπτυχιακές ή διδακτορικές σπουδές, παρουσιάζει σημαντική μείωση τα τελευταία χρόνια.
Πριν από περίπου 40 χρόνια, την ακαδημαϊκή χρονιά 1981/82, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της συντριπτικής πλειοψηφίας των φοιτητών/τριών που απάντησαν στην ερώτηση: «νομίζετε ότι στη σημερινή ελληνική κοινωνία τα άτομα έχουν τη δυνατότητα να μεταπηδούν σε μια κοινωνική τάξη ανώτερη από αυτήν στην οποία βρίσκονται οι γονείς τους;», η καταφατική απάντηση συγκέντρωσε συνολικά το 95%.
Στην ερώτηση: «με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η κοινωνική άνοδος στη σημερινή ελληνική κοινωνία;» φοιτητές και φοιτήτριες θεωρούσαν, την περίοδο αυτήν, τη μόρφωση κύριο μέσο κοινωνικής ανόδου, εννοώντας, βέβαια, ότι οι πανεπιστημιακές σπουδές, ειδικότερα, συντελούν στην κοινωνική άνοδο.
«Τίτλοι ευγενείας»
Πρόκειται, βέβαια, για πεποίθηση που «χρωστούσε» τα οικοδομικά υλικά του σχηματισμού της σε εκείνην την περίοδο (και ακόμη προγενέστερα) στην οποία, πράγματι, η εκπαίδευση διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στην ένταξη εκατοντάδων χιλιάδων νέων από όλα τα κοινωνικά στρώματα στις πολλαπλές νέες θέσεις εργασίας που «αναφύονταν» κατά χιλιάδες.
Οι πανεπιστημιακοί τίτλοι και τα διπλώματα αποκτούν την ίδια περίοδο τη λειτουργία που είχαν παλαιότερα οι «τίτλοι ευγενείας», για την κατάληψη μιας ευνοημένης επαγγελματικής θέσης, και φυσικά μαγνητίζουν, ιδιαίτερα, εκείνα τα τμήματα του πληθυσμού που προσπαθούν να «σπρώξουν» τα παιδιά τους -μέσω της εκπαίδευσης- στην «άλλη» πλευρά του λόφου, εκεί όπου απουσιάζει η χειρωνακτική εργασία, η ανασφάλεια και τα χαμηλά εισοδήματα.
Σαράντα τέσσερα χρόνια αργότερα, σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει σημαντικά. Μιλάμε για ανατροπή στις καταστάσεις, στα δεδομένα και στις πεποιθήσεις.
Το «κλειδί του παραδείσου», το Πανεπιστήμιο, που την προηγούμενη περίοδο πρόβαλλε σαν το σκαλοπάτι που έπρεπε ν’ ανέβουν τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών για να «αποκατασταθούν-εξασφαλιστούν», δεν υπάρχει πια.
Τα πτυχία έχουν χάσει την αποτελεσματικότητα που είχαν στο παρελθόν ως μέσα επαγγελματικής προώθησης καθώς η ολοένα και αυξανόμενη ανεργία «σαρώνει» όλων των ειδών τους τίτλους, ιδιαίτερα όταν δεν συνοδεύονται από υψηλή καταγωγή, «δίκτυο σχέσεων - γνωριμιών» και «κληρονομικά δικαιώματα».
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
