Γιώργος Καββαδίας Οι πολυήμερες εκδρομές, το «μεγάλο όνειρο» των μαθητών μετατρέπεται σε ορισμένες περιπτώσεις σε εφιάλτη. Πριν από τρεις μέρες την «πλήρωσε» η εκπαιδευτικός συνοδός της εκδρομής για τον 15χρονο μαθητή που, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Αστυνομίας, έβαλε με αεροβόλο πιστόλι εναντίον αστυνομικού στο κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων. Μετά τη σύλληψη του μαθητή , συνελήφθη η εκπαιδευτικός, η οποία συνόδευε στην εκδρομή μαθητές του σχολείου όπου φοιτά και ο ανήλικος. Μια πτυχή των σχολικών περιπάτων και εκδρομών, η οποία συνήθως μένει στην αφάνεια, είναι η νομοθετική «κατασκευή» της ευθύνης των εκπαιδευτικών κάθε φορά που συμβαίνουν «εκδρομικά παρατράγουδα». Υπάρχουν σοβαρότατα προβλήματα στο πλαίσιο που διέπει τη διεξαγωγή των εκδρομών, προβλήματα που αναδεικνύονται μόνο όταν κάποιοι εκπαιδευτικοί καταλήξουν στα δικαστήρια.
Οι εκπαιδευτικοί είναι ο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας ή οι «αποδιοπομπαίοι τράγοι» που φορτώνονται κάθε φορά τις ευθύνες». Σχετικά πρόσφατη, καταδικαστική απόφαση από δικαστήριο σε δύο εκπαιδευτικούς , οι οποίοι είχαν συνοδεύσει μαθητές σε πολυήμερη εκδρομή με τα σωματεία των εκπαιδευτικών να υπογραμμίζουν ότι οι συνοδοί «σηκώνουν όλο το βάρος των ευθυνών και όλοι, ακόμη και η Δικαιοσύνη, ζητούν από αυτούς να είναι υπεύθυνοι για τα πάντα, να είναι γνώστες των πάντων, και κυρίως να αποτελούν τα εξιλαστήρια θύματα για οποιοδήποτε κακό προκύψει φταίνε δε φταίνε…».
Το υπουργείο παιδείας σφυρίζει αδιάφορα και ενδιαφέρεται μόνο για την «κερδώα πτυχή» των εκδρομών, σύμφωνα με το πρότυπο του μαζικού -βιομηχανοποιημένου τουρισμού σαν “dealer” των τουριστικών γραφείων, ενώ οι εκπαιδευτικοί υφίστανται ποικίλες πιέσεις από τους μαθητές τους για να συνοδέψουν. Ουκ ολίγες φορές η άρνηση συνοδείας προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις και διακοπή της εκπαιδευτικής διαδικασίας με αποχές, καταλήψεις κ.α.
Το «μεγάλο όνειρο» στο βωμό του κέρδους!
Αυτές οι εκδρομές για την πλειονότητα των μαθητών αποτελούν τη «μεγάλη έξοδο», μια μυθοποιημένη λειτουργία «ελευθερίας» που συνδέεται, χωρίς όμως να το διακηρύσσει, με παράγοντες ξένους προς τους σκοπούς για τους οποίους διοργανώνεται.
Το ίδιο το νομοθετικό πλαίσιο των σχολικών εκδρομών και η ρητορική του παραπέμπουν στην ανάγκη του μαθητικού πληθυσμού για άμεση εμπειρία και παρατήρηση, ουσιαστική επαφή με τη φύση και ψυχαγωγία.
Πέρα και πάνω από τους διακηρυγμένους στόχους, εν αρχή ην το κέρδος. Οι πολυήμερες εκδρομές χειραγωγούνται από τα διάφορα ταξιδιωτικά γραφεία αλλοτριώνοντας τον ψυχαγωγικό και παιδαγωγικό χαρακτήρα εξαχρειώνοντας συνειδήσεις. Η «αριθμητική» των σχολικών εκδρομών φέρνει στην επιφάνεια ένα συνολικό τζίρο που ξεπερνάει, σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα 15 εκατ. ευρώ, τα οποία μοιράζονται 1-2 δεκάδες τουριστικά πρακτορεία και άλλοι τόσοι επιχειρηματίες της Ρόδου, της Κέρκυρας και της Κρήτης (αν και τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί τα Ιωάννινα, η Θεσσαλονίκη κ.λπ.), περιοχές στις οποίες κατευθύνεται το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών.
Και εδώ υπάρχει ένα μεγάλο θέμα, αφού καθαρά τουριστικοί και θερινοί –τρόπον τινά- προορισμοί «επιλέγονται» ακόμα και χειμώνα, όπως συμφέρει τα ταξιδιωτικά γραφεία που παρέχουν πιο «φτηνά πακέτα». Τα γραφεία χειραγωγούν εκπαιδευτικούς και μαθητές με του Συλλόγους Διδασκόντων, συνήθως, σε διακοσμητικό ρόλο. Οι διαδικασίες και οικονομικές δοσοληψίες με τα τουριστικά γραφεία δεν είναι πάντα διαφανείς μετατρέποντας τις εκδρομές σε αντικείμενο εκμετάλλευσης και μέσο εκμαυλισμού συνειδήσεων με προσφορές «κάτω από το τραπέζι. Αυτό το «βάπτισμα της ενηλικίωσης» έχει μετατραπεί σε αντικείμενο εκμετάλλευσης, την ώρα που οι μαθητικές εκδρομές λειτουργούν ως εργαλείο ανάπτυξης του εσωτερικού τουρισμού.
Από την απόδραση στην τιμωρία!
Οι αλλαγές των προηγούμενων χρόνων στο νομοθετικό πλαίσιο ΦΕΚ 681/2017 υποχρεώνουν τους μαθητές που δε συμμετέχουν στην εκδρομή να πηγαίνουν σχολείο παρακολουθώντας ειδικό ωρολόγιο πρόγραμμα διαμορφωμένο από τον Σύλλογο Διδασκόντων. Ουσιαστικά πρόκειται για μια μορφή τιμωρίας, αφού παραβαίνοντας κάθε παιδαγωγική αρχή υποχρεώνονται μαθητές διαφορετικών τμημάτων να παρακολουθούν «μάθημα», χωρίς καθορισμένο διδακτικό αντικείμενο. Σε πολλές περιπτώσεις η εκπαιδευτική διαδικασία μετατρέπεται σε απασχόληση με αποτέλεσμα να αυτοακυρώνονται εκπαιδευτικοί και μαθητές. Ίσως, γιατί αποτελεί ένα πρόσθετο μέτρο πίεσης προς τους μαθητές για τη συμμετοχή τους στην εκδρομή. Άλλωστε σύμφωνα με τη μεταμοντέρνα αντίληψη αποδόμησης του σχολείου, οι εκδρομές υπερεκτιμώνται και συνιστούν ένα μεγάλο «συν» για την αξιολόγησή των σχολείων.
Από την άλλη σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής κρίσης σε εποχές μνημονίων τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι λαϊκές οικογένειες αποτελούν σοβαρό εμπόδιο για τη συμμετοχή πολλών μαθητών. Η εκπαιδευτική κοινότητα και , κυρίως οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να κλείνουν τα μάτια. Η εκπαιδευτική κοινότητα οφείλει να επιδιώκει τη συμμετοχή όλων των μαθητών σε αυτές τις εκδρομές και να διεκδικεί την επιδότησή τους από το Υπουργείο, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η συμμετοχή όλων των μαθητών.
Για το περιεχόμενο των εκδρομών
Τέλος, δεν πρέπει να μείνει έξω από το στόχαστρο της κριτικής το ίδιο το περιεχόμενο των σχολικών εκδρομών. Είναι δεδομένο και κατανοητό ότι ο μαθητής θέλει να ξεσκάσει, να αλλάξει παραστάσεις, να πάρει μια ανάσα για τη συνέχεια. Όμως είναι επίσης σίγουρο ότι τίποτε δεν έχει να προσφέρει σε αυτήν την κατεύθυνση το «στημένο ξενυχτάδικο», η υποκουλτούρα και τα «ποτά μπόμπες».
Όλα αυτά τα μικρά και τα μεγάλα «παρατράγουδα» φανερώνουν την ανάγκη να επανατοποθετηθούν οι στόχοι και η λειτουργία των σχολικών εκδρομών. Γιατί οφείλουμε να υποστηρίξουμε τη χρησιμότητα τους, χωρίς να γίνετε κατάχρηση τους, και μόνο που δίνεται η δυνατότητα σε χιλιάδες μαθητές να έρχονται σε επαφή με «σημαντικούς τόπους» της χώρας μας.
Η άμεση εμπειρία για τα πρόσωπα, τα αντικείμενα, τα φαινόμενα και τα γεγονότα είναι πολύτιμη και αποτελεί μια απ' τις μορφές που πρέπει να έχει η μαθησιακή διαδικασία. Πολύ περισσότερο, όταν διαπιστώνεται μέσα από έρευνες ότι η πλειονότητα των μαθητών επισκέπτεται τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς τόπους και μουσεία μόνο με το σχολείο.
*Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος στο 3ο ΓΕΛ Κερατσινίου, μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά και της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης».
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
